I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
J •
, j
'STJSTOT A TIONES
IOHAN/
NIS APOSTOLI E T
E V A N
GELIST£ EPISTOLAM
NONICAM, P R i L E-
CTAM IN SCHOLA
TVBINGEN-
S I.
*PEFL lACOBVM B EV K..
linum DocTorem 6V Profef=
forem Theologiar,
IOHAN. XX-
Hxc aurem fcripta funr , ur crcdaris quod Iefiis eft Chri-
ftus, ille filius Dei , & ur credenres uiram habeatis
per nomen eius.
T V B I M G AE
EXOFFICINA TYPOGRAPHI-
CA VIDVl VLRICI M O R-
H A R D I.
^risrjsro m, d, lvii.
( U,.\./|.l,/,,l.^,/„)
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
I " r II I \: A
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
ILLVSTRIS-
SIMO PRINCIPI
AC DOMINO, DOMINO CHRI-
ftophcro Duci Wirtenbergenfi
& Teckccnfi , Comiti Montis
IViigard^cVo Domino fuo de=
mentiflimojn ChriftoIe=
fu Salutem.
E te laus mea in Ecde=
fia magna y uota mea
redda in confpe&u ti=
mentium cunu PfaL
xxi). Hac uoce Chriftus Saluator
noftcr per Prophetam teflatur,
Illuftrifsime ac clemetifsime Prin
ceps , ad propagandam ueram E=
uangelrj do&rinam , 3C ad cele=
brandum nomen Dei , ncc non
adalia Fidci exercitia rite preftan=
da , utiles SC neceflarios effe , ac
A i Dco
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
EP IST OLA
Deo placere , publicos Sc hone=
ftos Ecckliarum Scholarumcp coe
tus. Quarn quidem ob reminter
infinita publicarum calamitatum,
quibus Deus peccata hominum
in hoc mundo punit , incommo=
da, haud fcioan non fummumac
maximum fit, quod publicce poe=
nsr-, Conuentus illos ac congrcf=
fus publicos difsipant atcp impe=
diunt.Nam ne longe exemplape=
tantur, cumanteh<cctemporaar=
mis omnia ardercnt, raros admo=
dum Sc cxiguos coetus tam Eccle=
fiafticos, quam Scholafticos cele=
brari vidimus. Poftquam uero
reftindo nonnihil armorumin=
cendio, paterna hac caftigatione
nihilo meliorcs fuiflfcmus rzddid,
mox immifia pefte, magis qui=
dem diuturnaquamf;eua,fed ob
id
I m
Ipiilicis
;;perpcJ/c
msA
IDeain,
ntur,dep-
jisnonn
jcdetcrii
loteiur
\uiipc
Sapud m
m }
'tevtn
laitud
t,plci
indies
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
DEDIC AT OR..I A.
id publicis illis cogreffibus maxi 3 '
me incommoda, pater ccdeftis ad
ofticiumfaciendum nosreuocare
ac perpellere uoluit. Atqj vti nam
ucra pcenitentia 3c conuerfione
ad Deum, cauere ftuderemus, ne,
quod Deus grauifsime conque^
ritur,de populo ludaico , qui pla=
gis nonmelior,fedmulto fubin=
de detcrior reddebatur , idem de
nobis iurc dici poflet Efa*u Ad
quid percutiam uos ultra , adden=
tes praeuaricationcmrQnare cum
&apud nos fuperioribus annis,
ut meritum noftrorum peccato=
rum ferebat, peftis ingrueret, At=
que hxc V. Celfitud. Acadcmia,
quae vt nunc , ita tum quocp ma=-
ximaftudioforum frequentiaflo^
rebat, plerifc£,ita vt fit, dilabcnti =
bus indies minueretur* V* C*pro
A 3 fingulari
EPIST OLA
fingulari fuo fauore, quo uerc pie
doctrinae , ac bonarum literarum,
omniumq?' honefbrum artium
ftucha profequitur , colit & pro=
mouet , ne magmo cum Ecclcfiae
ac Rcipublicae detrimento ftudu
omnino intermitterentur , qux
poft multorum difceffum fupcr=
crat,Scholg reliquias colligcndas,
atq? Caluuae ,in oppidulo noniip
amarno conferuandas effe ccnfu=
iu Quem quidem inlocumcum
me quoc^ V ♦ Celfitud. uolunta=
te inter primos cotuliiTem, ut A=
dolefcentes in pietatis docl:rina
inftituerem , finito IohannisE=
uangelio , ipfius etiam Epiftolam
Canonicam explicandamfufcepi,
co qudd utilifsima quide cogin' d
tu,fed intelleclu non itafaciliset
fet 3 et quodadcius intelligcntiam
facihorem,
J)tt
fetlltj
Eptofi
m C
■0\\W
ioliingr»
ijiautorii
Altcrum
locis ucr
wonfo
'iitisca
lnhoc,qu
wym
icmanal
".anquar
-adcflec
:ao prc
ldurn,
iximc
i ibnti
ircirara
umdfcffi:
joscotuliii-
jfl
D EDIC AT OFLIA.
fadliorem, non parum allaturum
uideretur,quo'dpeculiari Iohan=
nis phrafi adokfcentes iam effent
aflueti. Cumc^ autore Hieroni^
mo,duofintprarcipuaScripturas
interpretadi genera, Quorumab
terummenteProphcte uelApo=
ftoli ingrcditur,etin gcnuinofen
fu autoris cxquiredo occupatur,
Akerumin tra<ftadis communib.
locis uerfatur. Hoc popularibus
cocionibus eft aptius : Illud icho-
lafticis ccetibus magis conuenit.
In hoc,quod necefTe eft,idem no=
nunquamfatis eft^nterpretauo-
nem analogam effe fidcnln illo,
nunquamquidem ab analogia h=
dcidefiedendumjed U in eru-
endo proprio fenfu autoris labo=
randum,& admentem eius quam
proxime acccdendumeit Quod
r A 4 interprc*
r .
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
E^IST OLA
interpretationis genus potifsi=.
mum fecutus fum in enarranda
hacEpiftola . acuitaui quidemia
locos comunes di grefsioncs lon--
giores , tamen quantum opus c=
rat ad confirmanda mcam de mc=
te Apoftoli fententiam, eos ctiam
attigi , ut ftudiofis hic no decftcnt
tractadorum communium loco=
rum femina . Hanc meam opera
auditoribus probari cquidem gau
debam;fed priusquamad lcctio=
nem accederem , qua? mcmorix
caufa breuiter ruditcrqj' annota=
ucram 3 ut in luccm ederem 5 quan=
tumuis d>C Caluua? Sc poft: fociicc
reditum, nobis clementcraDco
conccfTum, hi c quidam uehcmen
ter inftarcnt , hadenus pcrfuadc-
ri non potui Nccp n* ca egotanti
a:fh'mo, ut a dociis legantur* Ac
uerebar
0
[jk
liflones fc
jcntcm a"
f^rem miV
piiis* f
pcogit
jfpoticre
wMA
iom\h
nbuicn
iixe rcprc
"iccantun
loribusi
tdfuitta
iftdlit
ItBfepj
imodc
i.0uc
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
0 I
".•1
ipani
i.lkia
ApTobaricqitti
m
iluccncdd
otedoiw
DEDICATOR.IA.
uerebar etia , ne ipfi auditores mi=
nus e(Tent probaturi, nudasanno
tationes fcriptas , quam cum eas
inter praclegendum , maiorc re=
rum Sc uerborum copia , mc pro=
fcrcntcm audierant, Tum autem
aurem mihi perfonabat , hoc Ci=
ceronis* Mandarc quenquamli=
tcns cogitationcsfuas,qui eas necT
difponere , nec illuftrare pofsit,
ncc dclcctationealiquaallicere le=
6orem,hominis cft intemperan=
ter abutcntis otio &C literis, Hac
ccrte reprehenfione , nullo modo
me cariturum profpiciebam,fi au-
ditoribus mcis obfecutus fuiflenu
Scdfuittandeabipfis expugnata
meafacilitas, quauclmaioremeo,
quam repnchenfionis alicuius in=
commodo, gtatificandum eis efife
duxi, Ouorumquideminnume=
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
KPISTOLA
ro,pr£terStipendiarios Martim'2
anos,actionnullos alios,funt ctia
multi honefti Sc ingeniofiadole=
fcentes,quos V,C* fumptibus no
mediocribus , ad Ecclcfice Chrifti
minifterium aliquando fubcun-
dum,inuere piadoctrina nonfis
ne magna laude erudiedos curat*
Laudabile etenim fuit inftkutum
potentifsimi Babiloniae Regis,
qui Danielem cum focrjs , ac cum
multis alrjs bon§ indolis ac fpci a=
dolefcentib. inlitcris o£ omni fa=
pientia inftituedos,et vt commo=
aius inftitui poflent, ui(ftui necef=
faria fubminiftrada preccpit : quo
totideinceps Reipublicac maiori
ufui efTent ♦ ficut non alios etiam
poftea toti regno Babilonico ma=
gis profuiffe Hiftoria facra often=
dit*Quanto autemmaiorcmlau=
dem
0
Lubt
w$
•AotcA
KflOCt
as cruclia
nonfii
nknfa
kdefani
iudtrxi
lum [u
iU\
iram,p
Irumj
lofupi
tfidio
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
de in pio ac uere Chriftiano prin=
cipc meretur, fi non folam optime
Rcmpublicatn ordinct atcp con=
- ftituat , fcda pkrifcp dcfcrtam ac
T contcmptam DeiEcclefiam,qua
FiliusDci IcfusChriftusfangui^
; nc fuo redemit , ta charam , tamq?
(ibi commcndatam habeat , ut hoc
dics noclcscp cogitet, confultct,
&aoat,vtiuuentus infacris htc=
ris erudiatur ; ne unquam ad falu=
tarcm EuangclrjChrifti do&rma
: . ; tradcndam , defidcrentur idonci
:: Ecekfix-miniftri.auaquidemm
reucftr^Celfitudininemineno^
: :: ftrum fua opera bC diligentia de=
V- e(re,fedV.afemperetubic^lo=
L U corum, pro fua viriti vnumquecp
2* noftrum adiuuare deceuQuare et
Cfo anno fuperiore,in exilio Uluuc-*
fi,defidiofootionosdeditosn ff O
c:;::::
EPIST OLA DEDI.
fuifTe , quo vcftrae C* documen=
tumaliquod prxbcrem, hafcein
D*Iohannis Epiftolam Canonica
annotariones , V. C. offcrrc vo=
lui . quas non eruditionis & do*
(flrincC , qua? in mc eft pcrexigua,
fed fidei ac diligentisc comenda*
tione ac fignificationc aliqua V.
C» non ingratos fore fpero atqj
confido: & utin cam partemac=
cipiat, V* C. humilime etiamro=
go> Dcus pater Domini noftri
Iefu Chrifti , Spiritu fuo fan&o
V* C. rcgat atq? gubernet, camqjf
Ecclefix ac Reipublicac diu inco=
lumen tueatur &C conferuet,per
Iefum Chriftum Saluatoremno=
ftrum, Amen, Datum Tubingae
xittj.Mar. Anno IVL D- LVIL
V.C olfeyuentifi.
Iucohus Beurlin D t
ouffl
h
ri in
\miuliuti
! okft A\l
atis 11
yEudngt
mnntSi
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
11%
iQnai
mcskte
.tkma
3 , ipinruh:
V; |L ll* 1
Bliottft
DE AVTORE ET AR=
gumento Epiftolac
ILcCter Eudngelium^uod fe*
cundum I oban.ir.fcribiturjres
Epiftcl c ey ApocdUpfts fuh
nomine lohdnnis extdnt, De
EudngeUo , ry de prinid E»
fiftoU , fropter eundem fermonis cdrdfle*
rem , qui in Eudngelio dttenditur , «««-
midm dubitdtum elh , ftin dutor eoruv, fterit
Iohdnnes Apoftohs : relifi* utrodu* EpU
floUa ApocdUpfts.cumcertus eurum dutor
ignordretur , ne dutoris comenddtione omnino
C drerent,propter qiutnddm uerborumej reru y
i Iohdnnis di&ione ey dodrind non dhhor*
rentium fimiUtudinem,eds V eteresflohdnnis
Apoflcli C7 Eudngeliftcc non uulgdris duto*
ris nomine, nohis commenddtds ejfeuoluerunt:
utfummd tdmen dt$ ApoftolicddutoritdS,
Eudngelio C primx ipfi™ EpiftoU ^udtn
PosT: EuangeUuidm expUcdhimus, remdnedt.
Iohannes dutem^ucc in hdc EprftoU conti*
vntur, ed flr nohis fcrihere dicit , ut , ftod uox
Eudnaehjfondt.crdudium noftrum flt pUnum .
* PUnum
i^TI^GV M ENTVNt
*Phnum dutem fj perftclu gdudium in vn<t
<£ternct bedtitudiws perfruitione confiflit,
quce foJis dmicis Dei contingit.dtniccs Dti
confdtuitjJJd bominum cum Deoconfbrmiw,
qutftcut Dem elh inJuce y itd ipfi poq. inh*
ceuerfttntur. kcCCdutc efl diuind luci confcr^
mfe hominum conuerftttio^udinuercc fideik*
?nine,et non fimujdtcc diJe&icni* operilus avh
bulunt , hi funt duo prcccipui Cbriflian* <lo*
&rin<£ Joci^uos ficut D.PduJus in fuis Epi,
ftclisjt.t eosper totdm hdnc cpuotp. Rpifloldm
truSdt D.Iohdnnes. ISfdm cfuomodofides tt
dilecliopdrttur, dugedntur \decJdrentm jt*
tinedntur.qucCcp, comodd per bccc bominesccn*
fiqudntur , in tjs oftendendis dtcp expJicaniis
1 ohdnnes totut in hdc EpiftoJd occupatur.
Sed in hi<s duobu* Jocis trdcldndis y dJium
crdinem ftcutus e/l y qudm cjuem d D . ^Puulo
in ftiis EpiftoJis obftrudtum effe uidcvius.
JSfdm D 4 T>duJws primum de fide , yudntm
in qudJibet fudrum EpiftoJdrum cpus effe
cenfet^diffiutdt , Deinde dJterdm (j pofterio*
rempdrtem EpiftoJcCjdodirin^ bonorum epe*
rum reftrudt, ut bonorum operum doSrindtrt
von c^uidem prttermittenddm in prccdicdtiont
Eutngt*
0
Ititfc*'
huat it
I fl- ■ Q
wtfMfi
mdfai
«r,flccf;
miuu
wmrm
wionm
\tttrml
hifat
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
EPI ST O L AE.
Sudngelv,nc$ tamen fidei do&rina commi
" fiendam,nefeiprtrponendam,fedpo/?ponen*
dameffe doceat^Iobdnnes dMasdudsCbrU
ftUna doc?rinapdrtes,fidem O dile&onem,
non fiidtm confundit , non tamen peculia*
rtm cuif hcum in hac EpifhoU ita attribuit,
• utficut de ^PauUnis epiflolis, ita dt bac etia
■ dicere Uccat:lobannem inpriore pdrte Epi*
flcUd<rcre dc fidcjnpojltriorc dc optribus
- diUSionis . Scd Iobannts fepdrdtim ^uidem
C- difiinSe.fedfimul utriutf C fidet O dt*
.. • U#iomsdoc?rinamitatradit,utordiaturd,
. ... fide,moxaddiUc7ionemfeconferat,inderede«
at ad fidcm ,binc rurfus dd charitatcm trans*
" migretficafubindead alterutra ahemdtm
trar.fundo ac rcuertcndo , pcrpetud uicifitut
dine us* ad fine EpifioU utitur. Hunc ordu
nem * loban. in docendo fruatH , nos utucndo
fauamur,necfiudiofidei a diUaioneimpcdU
mur,necitd uaccmus diUSionis opcribusutdd
'i i
: ■■"•■'-"
mur fiecitdUdcem™ r _ c .
fidevi non reuertdmur,fedutrdnffimuhfidtm
fj diU&iontmcoUmus at$fecl emur.
Cdteruvi hoclobannkfcriptu, DecUma-
tionifimiUus elh^udm Epi(loU:ne$ enim nos
wn corU ad quos fcribitur , neffdhtdtionem,
nc$
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
L^fFL GV M E JST TV M
7tt£ reliqud hdhet , <jti<c communiter Epifl 0 ] d j
rumpdrtes numerdntur .fiidmu* igiturnon<tl
certosdTi^uosc pducos homines fied dd nos
omnesty ddjtnguhs hdnc Epiflohm perti*
nere^cum nulli nomindtim ea^ddficripferit.Jt
fdlutationemjohnnem ideo omiftt ^uid ficu
Eudngelium non efh dliud, qudm htu fiuhtis
nunciumjtd totdhdc Epiftold.efl Eutngt*
Ucd filutdtio 0 pid fulutQ-uitd dternd nolis
in C hrifto dnnuncidtur, Intrdt igitur Aft*
ftolu* in domu noftrdm , dc iuxtd Chrijlipm
ceptu nos fidlutdt^ Eo igitur modo, juo dectt y
nos fdlutdntem dudidmws dtc^ excipidtnm ^nt
pd% & nohfs dd ^Apoftolum reuertdtur/edut
fupernos uenidt^conquiefcdt , (j in tternum
nchifcum perntdnedt . (juod quidem fiet Jiqu<t
defide^y dih&ione ,Apoftclus trdditum
e/t , diligenter cognofere y dcreipfit
ttidm prceftdre (lude*
himus
CAPVT L
CA
\ Voc
ailisnoftt
feuaflus i
leflaofl
3tacft,&
hfltiuni
itnam,q
aanifcliat
%Dtii
mtotA
«at»
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
ujk*mt
0
CAPVT L
QVod crat ab initio» quod
audiuimus , quod vidimus
oculis noftris^quodperfpeximus,
& manus noftrae cotrc&auerunt
defermonevita?» Et vita manife-
ftataeft^&vidimus, Etteftamur
SC annunciamus uobis uitam a*=
ternam, quac crat apud Patrem,et
manifcftata eft nobis,
1 s uerbis Exordium buius Efi
piftolec continetur, in <juo -d»
poftolws ufttdto Exordienti*
um tnore, initio Le&orem pr&
pdrdtjpfumq, dd ApoftoUcdvt
de ftUo Dei Iefu Cbrifto docfhindm , qudm in
hoc fcripto eli trdditurus,dttentius dudiendd,
jludioftus^; perdifcenddm excitdt. Continet
tnim boc Exordium 3 eximidm Apofto\ic& do*
&rin<c commenddtionem , <jud non iniurid om*
ntsmoucdntur, utfefebuiws EpiftoUftudio*
B pftimos
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota* in)\Epifto*
fijiimos Ee&ores duditorescf. praheant^ Ni
licet multapraterea fint , C uaria argumen*
ta, tjuihws inter fefe omnia doc$rindrum gent»
raconferri, O quanam altis prafiantiorufint
dtiudicarifoleant: Ahhis tamen trihwspotif,
fimumrationihus , cuiwslihet doSrina exctU
lentiaz iudicium fumitur, Primum a dignitt*
te cr prafiantid rei fuhie&detircaqudm tm
Sandam tjuodlihet genws do&rina uerfttur,
Deindea. Demonfirationttm dc prohdtionm
certitudine (y euidentid. T ertio dh utilitd*
cr fru&uum,<jtii inde percipiuntur , antpli*
tudine t H is autem trihus infigniorihus «■
ceVentia notis , doflrinam Apofiolicdm ,omi
nigeneri doSrinaru immenfo interualk prt*
cellere, D. lohannes in hoc Exordiohreuittr
quidem,fed non ohfcure fignificdt. Vt bdcex*
imia commenddtione admoniti dttfi permott t
vtdiore diligentia (y afiduitdte omnes p£»
riter in huius doclrin£ fiudium incumhdnt,
dt<£ eiws pernofcenda cdufa ,hdnc EpiflcUa
copio fa hreu ita tefa tis prolixdm } di1ig(ntifi»
meperlegdnt at<£ eudhant.
Iolia
MlUf 1
mu09 C
mm Af
mt Eft»
mu c
mti,kt
wlmtrdt
wlukt
midim,
\ es f
Qiioderatabinitio»
fdtgiliu
pti,iti
fUtth
miku
-•
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
:
'"Rc^
^::-
:: •:•'.:
sa|tTiticm«M
•;:::•::: Ir::.
-;:•::-.:::•••
..;,;./::::'•;
00
IohanruCaputL 2.
AC primumquidem dignitdtem mdterict,
circd qitdm trd&dnddm uerfdtur doflri*
nd. ApofloUcd Jnfce primis EpiftoU uerhis
indicdt, Qnoderdt dhinitio. De Chriflo Ie»
fuunigcnito (j ^terno filio Dei ,domino(j
fihdtore nojlrolefu Cbrifte,uero Deo (J bo*
mine Apoftohs lo>uitur • fuem mox uerhtt tii<*
tWyddeocj-. uitdtn dterndm dppelht. De Cbri=
flo dtitem Domino & ftludtore noflro , uerha
fi&urus Apoftohs , ficutin conftrihenddbi*
florid. Eudngelicdinitium ndrrdtionis fdcit y
adiuind ry dternd Chrifti fthdtoris vcftri
ndturd, dicens. Inprincipio erdt uerhum , <y
uerhum erdt dpttd Deum , cj Deus erdt uer=*
humiltdhoc hco Apoftoliccc doSrindt com*
menddtionem,dh eodemprincipiorepetit ,dunt
fe nohis dnnuncidre dicit , CMod erdt dh initio.
JSf dmhduddubie , quemddmodum inhiftorU
r^udng elicd inchodndd , dd principium orhus
conditijtd in dttfticdndd bdc EpiftoU y re*
ftexitdd principium fui Eudngehj. In fio
inter cdterd (j a- rerum omnium credtione,
proprio diuinitdtis opere , Chrifti Iefufihd*
torti noftri ccterndm diuinitdtem , dihcidc
ddmodum trobdt»
* B x Si
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan vEpifto*
Si enim , ut in eo loco dit. In principto , yuo
Mofes ^PropbetdDei 5 credturdS omnes t%
ttibilo cocpiffe fcribit, ium tum erdt uerbum, g»
uerbum erat dpud Deum , dc proinde uerhun
non erdt ipfe Pdter ^fed db ipfo , utpotedpui
qtiem erdtydiflin&d perfondi necejfdrio fiquiM
tur^quod iflicetidm infertur, EtDeuimt
illud uerbum: nibii enim> (y in principio ef[t y
(jdpud Deumeffe potuit^ quodidem ndtuu
Deus non ejfet. t^At idm tum cum resaDto
initio conderentur, hoyop dpud Deumfuiffe } dJ>
opere diuiuiuerbi^4poflolws decldrdt. Omnid,
in^uityper ipfum fiufld funt> (j flbi ufitdtd <tf[tt
uerdtionusfbrmuidy per Antithefn fubiutigit,
E,t fine eo fh&um e& nibil , quod fktflum efl t
qudre fis quce fhcfld funt^ uerbum dnnumeuri
non poteli >quod utomnid conderentur } idm
anted extdre , dc proindeuerum (j dternum
Deum effe oportuit. Quod igitur Apoflolus
dd hunc modum dliqudnto copioftus initio E*
Udngeitj fuiegerdtjd tdnqudmfttte fuperiore
fermone explicdtum , pducifimis bifceutrhis,
Quod erdt db initio ^qtiibu* Chrifli diuinittf
dflruitur y in memoridm Lecflori reuocdt>(j
dd commenddnddm fudm do&rindm, hic rurfws
dffutniii
lotai
\A$ofa
mi$ o0i
Imkdtii
mmrtjt
iit, lm
wmtitkl
uDtifih,
tmfirA
vgiturjn
Minttn
mtitti
ii trdii
iltt <tl
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
<::•::•.
'J:
:;:.--*
::;■"■
Iohann. Caput I* ?
gjfumit. JSfdttt auod erdt db initio, initium no
bahuijfe.pd ed omnid,^u<£ initium bdhuerunt y
ttemitdtis interudllo prdtceffiffe , dc confe*
quenter uerum c aternum Deum ejfe,nemo
itegdbit. Cum igitur Apofiolicd doSrindftt
tejtimonium de eo, auod erdt db initio,hoc efh>
de DeiunigenitofiUo,cum 1>dtrery Spiritu
ftn&ojino, uero , ey dterno Deo,rerum om*
ttium conditorei indefkciUmumfiterit, dfhimd»
re ApofloUca doflrince dignitdte, <[udtdnt*
reliauis omnibus do6hrindrum generibus prx»
fture fldtuendum elh , cudntd dignitdtis pr<£*
fldntidDeiunigenitus rj <£tcrnusfiUu*,coem
1o CJ terrec t re1iquis£ omnibus credturis dnte*
celUt . IncompdrdbiU dutem pr<cjldnti<c , rj
antifuitdtis difcrimine , unigenitusry <£ter~
itus DeifiUus, omnibus credturis proculdubio
prdtfidt. Infinitd enim Deicredtoris rj cre*
dtur<£,<£ternitdtis rj temporis difldntid , om*
nem compdrdtionis coUdtionem exchdit. Eo»
demigitur,infinitouideUcet, ry immenfo dig*
nitdtis interudVo,Do(flrind ApofioUcd^ud
unigeniti et <£terni filti Deiuerd ryfdhtdris
mitid trdditur pdraturg , dntefirendd elh
MiluiUbet dhis do&rindrum generibus,]u<c
1 B j «*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota* in j.Epifto*
l n ttdtUTcC rerum expUcdtione uerftntur } q u <a
JDeu6 perfilium coceternum exnihihfimulcu
tempore condidit. H drum dutemrerumfcU
entid excellere , (juonidm honeflum (j pulck
rum effe ducimws, edrum^uof difciplinMm
his diUgenter & dfiduc colenddS effe puw,
mus. Qudnto igitur iufiius dc Iduddhilimfi^
rit> dd cognitionem unigeniti dterni filij
Dei } omnium conditoris 0 pdrdnddm do&rinm
t^Apoflolicdm non negligere 0 cuius dignitd*
ti6 non ohfcurd fi gnificdtione 5 eiu6 excohnit
fludium dccendere Eudngelijld uoluit. U
quo jkcilius confe^ueretur , hoc dlterum.Jt
induhitdtd ^ApofloliccC do&rin& certitudin^
fubiungit,
Quodaudiuimus ,quod
vidimus oculis noftris
Hlnc enim non minor Apofiolicd iottri*
n<£ certitudo colligitur^uam ipfw
mtdtem effe priu* monuit. JSfdm de fcrmont
uiU
loto
wtrtft
\witijicut
i cmh
uwnitk
«sr.Co/i
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
I
U!
Iohann, Caput u
■ - hm li
JauJnnnuB^
«/trf, «0« <fott<f CT incertd,fed aucefirme cm«
kiuntfenfuum experimento exphrdtd, dc pUne
tompertd bdbedt, ed fe nobjs dnnuncidre ^d*
pjlohs dffirmdt. Quod itd dici non iniurU
quij}Um fvrtdf- miretur. Aut enimperfen-
f.s tlks exteriores , auos boc hco ^Apojioltis
recenfet y nu1U omninode uerbo uitcC cognitio
buberi pojfe uidetur: Autfi fidbdberi poteil,
Xhrifk omnibut Pbihfopbicts fcienttjs, certt*
tudmis Uude multh infrior effe reperietur.
JSf ed- enim rdtioni confentdneum elt, quo bo~
mnls mens , jiwr ocuhs multo dcutius cermt y
tertingerenepit^fenfis ilhs bebetiores pen
netrdre poffe- SermodUtem uit* , ftue uitd
tterndjtcutpofted dicet,erdt d P ud Tdtrem,
*Ui, tefle D. -P*«1o, Ucem ob immenfum cU*
ritdtem,bominis mentietUm perjptcdctptme
indcceffdm inbdbitdt. Multo igitur mtnus
d d cocnofcendum fermonem uitce y pdtebit
tdiJdd T>dtrem,fenf,bus ifl* crdfiort-
lus, uifui , duditui , tdtlui , tuibvyitojto.
U cognitionem fermonisuitx fe ddeptum ejje
{ktetur.Contrd bdnc uero rdtionevuft ^Apo-
floh dfftrnunti, externoru fenfutt perceptionc
B 4
CO
ignitio*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan jJEpiflo*
tognitionem fermonis uitdt conftdre dffentiem
dum t&^ ex eoboc etidmpofteriws^nempe £hk
hfophicisfiientfis, cognitionem firmonisuitt
longc incertiorem effe conudendum uidetur,
frlulto enim certiorem effe <y dccurdtiorm
vtentis , quam ftnfuum perceptionem , muhof
cbfiuriws dc fklldcius iudicium finfuu qudmin*
telle&us, prceter experientidm, hccc fipientifi
ftmorum bominum ftntentid etidm confirmdt,
qud in rehws exd&e cognofiendis iuhemur^men
temfiuocdrea, finfibus , (j <*> confuetudineco*
gitdtionem dbducere. Ne yuid igitur <tuto*
ritdti Apofto1i,(j ipftws doSrincC certitudini
deceddt,utrum<[; conftdnter dfferendum efl,
O* -Apoftolum ftnfibws exterioribws in fermo-
7tis uitcc cognitionemperueniffefj edm nihiU
cminws certitudinis Idude nulli dlidrum fci*
entidrum cedere. Qudnqudm enimfktendumfit,
itecjtidcjudm edm effe bumdncc mentisperfiia*
tidin, nedum oculorum dc reliquorum finfuum
dcrimonidm, qudfold quifjiidm certdmfermo*
nis uitce cognitionem dffequi pofiit. Hdnces
nim omnem bumdncC mentis cdptu excederejn*
dicio funt fiimmi et ingeniofifiimi Pbihfofii,
qui licet in diuindru bumdndrumg reruftudio,
A omnem
[ota
mt »Wi
mlmitt
Etuii
&ri
manii
'Wriori
fu
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Iohanm Caput h ?
. ! cmntm dttdtem ccnfumferint, tamen ddfermo-
!s J° fc w uite cognitionemnonperuenerunt. Etoh
. id dHbi edm D . Pdiilus uocdt f*pientidm in
JyJ yflcrio dbfconditdm . Quod minimeetidm
" " ;: Eudngclijldm Iobdnnemfiigiehdt . nec tdmen
' r ' : " fcrihere dubitduit ,<piod oculis uiderit , quod
' "'• duribus audierit^uodmdnibus contreSdritde
"•' '■'■■ fermone uitte ,fenobis dnnunciare.Cum^ hoc
" omnibus ueriftimumuidericuperetsec «utd cot
'"■■■■ trk obycipoffet ignordret , ei ohie&ioni ,ipje
' ■■■"■ etidm breuiter his uerbis occurrit.
4iccTt. NejnJtpr
Et uita manifeftata eft nobis,
& vidimus*
Qu od idem mox retetendum effe duxit , dU
ceniT
Etuitaetatapud Patrcm,&
manifeftataeftnobis*
ijr- C Ecum enim cogitdntihas , dc ^uarentihus:
Oyuitdndem fermonis uit<c notitidmfenfhus
iJliscxterioribusApoflolusfeconfecutumeffe
IkdtS.IL.efhondetMtdmdpud^Pdtremdn.
^f" ' tudbfconditdmytum demum feuidijfe,dudi-
B $ uijfe
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota>in j* Epifto*
uiffe (j contre&dffie , cum diuind: pdtefkttio*
n s beneficio } itd mdnififtdtd dc reuehtd
fiiijfiet } ut duribws dudiri , oculis uideri^
mxnihus tdngi J>otuerit : dc nifl dd eum mo*
du?n mdnifeftdtd fiUffiet , dd fitlutdrem(yui*
uificdvt eius cognitionem y nemo mortdli*
um y fuisuel dnimcC uel corporisuiribws , fue*
rut peruenturus 5 fied ignordtione uitcc^ ow«
7iibxs moriendum dcpereundum fiuffiet* Deus
igitur clementifiimas pdter cocleftis , cumnos
perire nollet, mifertus efh noftri^dc filiumfuu
unigenitumjierdm (j <£ternd?n uitdm , nolis
reuelduit. Et edm R^.eueldtionem , non mugis
dd eruditorum dc fdpientum,([uam ddrudioru
(j imperitorum cdptum dttemperduit , dun
non tdntdd fiubtilioremmentis y ^ucim ddcrdjti*
orem fenfiuumperceptionem dccommoddtdmcfi
fieuoluit:id([; edmob cdufitm mdxime ^utcum
hominum plurimi illiterdti , (j minus inphih*
fio phU ftudio exercitdtifiibtiliter rdtiocindm
xli fkcultdte deftitudnturjtemini ^udntumlibet
indoflo CT intperito , qui ??iodo duribus noncd*
reret, humiliter obedienter^ credendi diuint
pitrfitflioni ; o* p?r fidcm uitdm tttrum
confi^uendi ,$oteftdt deejfiet. Qumdm^
loka
OCCl
Hdt U
m , «rtil
tdiumt
MctrtitiiCt
ifipl
PW dut
mcctiic
«,«/(
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Iohann* Caput h 6
«j7/t/ fcrihitur. Fides ex duditu est . Et t
Qui hdhet dures , dudidt ^quid Spiritus di*
C dt Ecchfiis . No» «? igitur,cur qtii§U
i&'jj?' dpmiretur , Apoflolumfirihere^od uidt*
. . : "' r;'t , dudierit , C mdnihus dtrrccUut de fer*
' ' mone uitx , »o&« * »»* e • /»rof te r«
' W uitdm ceterndm,utHideri,<tudiri, (7 ntd >
nihus fulpdri pojfet diuinitus mdniffidtdtn
" faifTe.per occupdtionemdddiderit.
... jj
Hdc mdnifjldtione dc pdtefdc7ione di*
vind , certitudo etidtn do&rin* fidei dfti*
• " rtdiidd ucnit. JSfe$ enim dpoftolic* do&rU
■ ■ ■ •■■■;■ ttx certitudo , noftr* perceptionis fi-htilitd*
te.fied fiold diuindtreueUtionis ueritdte nU
«afi titur. Hic enimnonfitntrepirendccphilo*
■ *■■" fophicct certitudinis cdufic , cjitce numerdntur,
. uniuerftUs expericntid , nohifcum ttdtd prin*
cipid ,cr ex his coheSct demonflrdtionesimuU
to minus dutem hic hcum hdhent , ordind-.
rid fuccefiio Epifcoporum , muhitudinis con -
; ftnfsjongce confiuetudinis ufurpdtio , Trd*
ditiones Mdiorum,a idgenus dli* * ?>on-
tifiais , dd ohruenddm ueritdtis dofirindm,
twfi<2* ttrtitudini* cdufct , ntuhis
pdrtibu*
Annotaan )♦ Epifto* joiai
fdrtihu6 leuiores fj incertiorts funt , : ^ t nt
certitudinis cdufic PbilofopbiccC^erumbift 0 fom
ce omnibwspo&bdbitvs^ dfidei doflrind dlitt ; t utri
itis, lohdnnes unicdmhoc loco fiicc,boc e& y A* ^fmj
foftoliccC doSrincC certitudinis cduftm dfig* , 0 y j)
iidt , reueUtionem diuindtn. Et bdnc hngc \mtun
omnium certifiimd dc firmipimd, ejfe , (y Dti t ^0
reueldntis confldns (j ccternd ueritdt conuin* Q tm i
cit^ty bominum piorum diuincc reueldtionifn . > roW jjfo
miter dffentientium fides decldrdt. EJi enim ^jj^
certifeimd diuincc reueldtioni innitcnsperfud.* t
fio, ^udprccter $em, in j}t creditur. Sicutdc 'j mm
omniu credentium pdtre^4hrdhdmo Pdu.hqui rr. m
al 1 • • r o mt l nt
tur. -Abrdhdmo enimin tdntd]ud y (jodr<cco 1 ^ c
iugis fucC cctdte^ud JJ>em fkcithdnt foholisfxut n ^\
philofophicccfiuepo tificicC certitudinis cduft*
JSTulldm omnino . imb uero depojleriute ip*
fum prorfus dejfrerdre iuhebdnt. Erdt enim
induditum , (j ordinindturcc contrdrium^ut
dnus nondgendrid pdreret filium , ut rei dh*
furditd* SdrcC etidm rifum mouiffe uideatur,
Prxter hdnc igitur fi>em , qudm omnem ei n<t*
turjc pofiibilitas ddimebdt , infaem , (judrnti
diuindpromifiio fecerdt,credidit fepdtrtmfi*
re muhdrum gentium , Iuxta id , %uod di&Wf
mtoM
mwm
miiitk
mioreni
Vtttrm
%mit
I
1
Iohanru Caput I» 7
t&.Sic erit femen tuum. Sedouifit, quod
tdittum diuina promifioni ac reueUtioni tri=
huerit , ut ei pollponertt curfum ndtur<e ry
. ... communis fcnfus iudicium : s Quid buic hngi
- prdponebdt Dei promittentis ueritdtem cy
* omnipotentidtn, QMdpr&ter ccmmunem curfum
hdturtCyCr omnem humdndt mentis cogitdtiofi
ntm,Deumnibi1non ejficerepofeconfidebdt.
' " " Ad promifionemDeienim non htfitdbdtoh
"' ". " " ; incredulitdtcm,ditylpoflchs ,fedrobuftinjkt
' " " c7u6 e/t 'fide trilucns ghridm Deo,certdper,
fudfione conceptd^uod is^uipromiferdtjdetn
potens ejfeto' prctftdre. Eodem modo iudU
cdndum e&, deomnibus drticulisCbriftidndt
•'. fidei, quidcflrind 'Prcphettid ry Apoflclicd.
'■'■■" expUcdntur^uorum omnis certitudo confiftit,
inpdteft&icne diuind. Ad hdiic igiturlo*
bdnnes nos reuocdt , ut ed Apoftclicdi doSri»
it<£ certitudincm metidmur, boc% nomine com*
menddtiorembdbedmui.
Cdcterum cum uitdm mdnifftdtdm effe bic
fcrihit, non de queHbet modo , dut dc qudlihtt
'. ; ,r. pufhccicr.is parte, intelUgi dehet.Nctm in«
.. dtufe dbultimo conditionis rerum principio
Dmfilium/uummultifkridm multisq modis
w*' 1 reuelduit,
[ffltif
f
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annotaan vEpifto/
reuelduit ^fic enim primum ofes ndrrdtioc
?iem bijloricc credtionis inflituit y ut in und dU
uinitdtis effentid.tr es dijlinftcis perfoms ejfe,
fdcile intelligdtur* Itd ut Iodnnes Fihj Dei
dfpelldtionem ^qudiffum fcrmonem uitdt uo-
cdt 3 7nutudtws ftt d J\'fofe, qui Deum dicendo,
hoc eJ} 0 peruerbum omnid credffe docet, Std*
tim deindepolh Idpfitm bominit^dditdpromif*
fione grdti<£,edcf fubinde renoudtd^Jacrdmen*
tis item ddditis , propheticis prccdicflionihus
chlationibuscfi , uartjs c&remonidrum umbris ,
fubinde cldrius 7)idnifeflduit , donec tdndem
filiws Dei btnndndm ex uirgine ISddrid nd*
turdmdffumeret^ficcfc eum oculis conjficiendu %
duribus dudiendum.et vidnibuspdlpdndumD es
us exhiberct > JDe bdc pr dtcipud dc potifbnd
pdrte mdniffldtionh fily Deifioc eJl,deipfi*
us incdrndtione (y uitcc confuetudine ^uam in
bis terrvs cum Chrijlo ^4pojloli egerunt,dc$
cipiendum esl^uoddicit^ Etuitd wdniftftdtd
ejl^ uidimus.De ed enim mdnifftdtione eti*
dm hic loqidtur^cuim dntedmentionem in R°
udngclio fuoftcerdt,dicens,E>tuerbu cdro fd*
tlum efl 0 (7 hdbitduit in nobvs^ uidimus glo*
rium eius,g1o7 id qudfi unigeniti apdtre.plenu
grdtid
foki
i^ndti:
^mfunk
IfdlnticfhJ
ttototikfm
\mlmciih
-'.
dftifm
T*f*Httt
<[uor{
mfiil
%4
Im
(CTfflwkna»
[* : . ::•
eftttltfOg
4 i.td
Iflifjflp
Iohann» Caput L
^rjti^ CT ueritdte.Qudnfs enim diuinitd* ipft
dbillis y cum <juibus C hrifiws fkmilidriter con*
uerfttws eJl^oculisuiderinonpotuerit y ea td*
mt fub feruilifbrmd humdncC ndturdc^C hriftus
non eslpdffws ignota Idterefed eiws mdiefidtc
ttglorid,e%eruit,dt% vjs indiciis ob oculos om*
nihus fhdtuit,quibws Apofi. Tdul.R^omd.i*
Cbriflu filium Dei decUrdtum effe oflendit.
Quibwsuero fitdmdiuinitdtt Cbriflus probj*
uit y eorum omnium di&orum fjflorumf fuoru
ttinffre&ores effent^4pofio\os delegit ^uorii
occuldtodtcj: indubitdto tefiimonio^ de ChrU
jlodd fulutt cognitu funtneceffdrid } po(led om
nihws in toto orbe hominibus innotefcerent.Io
dn^Vcs tefiesmei efiis^uidb initio mtcut*
jlis. Qudmobrem,cu dlius effetin ApofioUtws
munereficundum fcripturdsfitrrogdndus lu*
dac proditori,non quemuis obuiumjn numerum
Jpoflolorum ddfcifcendum 'Petrus cenfiiit y
Sed oportet,inyuit y ut ex bis Viris y qui nobif*
cum uerfdti funt toto tempore , (juo Dominus
Itjws perpetudmuitcc confuetudinem egitno*
lifcum , exorfws d Bdptifmo Iodnnis , dd e~
umufjue diem , quo receptws esh ctnobis y u =
m <jiii$idm confiituatur , qvi fit * na -
vobifium
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaaii),Epifto, ^
Ttohifcum Tejlis R^ejurrecflionis eius. Hinc w0 $ M
Chriflus lohdn. x 7 .fdn&ifiimis illis precihu* y ^/W,/
{jtidsin uhimdcozn&dixit > ApojhoJorum do* ^JJtfUK*
<flrindm, funddmentum Cdrijlidnde fidei cottm
fecrduit. Quoconftderdto^ Lucdt^ui ChrU
jlum in cdrne non uiderdt y omnem E udngeJktt V f
CucC hifloricc certitudinem collocdtjn teflimot ul>**
moeorum,dui *vTcnT<uwv7tHfiT<xi, bocestjpc*
cbdtores dcquoddmmodo dCtores interfuerdtit, ,p ^ ,
tjsomnihus^ ducc deChrijlo Lucds memorU : : \!
prodtdit. tLxauorumnumerOyCum lobannm
ttidm effe dudidmus y nihil de certitudine ipftus 0CO * '
doclrincC dubttemus t C wnqud^ft quipugndn*
tid, Apojlolicdru trdditionum titulo, Eccle*
ficcDeicredenddohtruddntMtTejles.Sin
dUduid fiue dddendo , demendo , <f itr d/o
jaoi** woc/o deprdudndo, ^Lpojlolkd fcrifu
immutdnt, Fdlfarij T efiimontj^ApojloJici,
dcproinde utrohi<£ impojlores ejfe deprehen*
duntur. Qui nohis cduendi funt dc fugiendu
F^etinendd dutem do&rind Apojl6lorum y WjficnrG
quiftcut lohdnnes dicit , c*rr<* CT compertdde wtisjiw *|
Chrijlo^fermone uitcc 3 refrunt , utper uerdttt
fermonis uitcc cognitionem C fidem 7 uitdtn bnttuout
tonfe^tidmur &ttrndm> ^hm^
Hunc
4 ^
>4fl
Tijlolwaii
::^r:*::.-
Iohann* Caput I*
Hunc enimfruflum ex Apoftolicd doSrU
vd percepturos nos ejfe ohiter innuit , cuirt
Chrifto ftlio Dei y fermonis uitde , (j uitct <c~
ternce dppelldtionem tribuit, Edmf. fuo te*
flirnonio fe nobis dnnuncidre firibit.N 'dtnpdu*
]o poft, $u>id utilitdtis nobis ^Apoftolicddo*
&rind dfferdt , dihcidiusdc copioftusper to*
tdvi Epiftohsmexponet. Sermonis dutemui*
U dppclldtione , dlias filius Dei dutor ui*
dlias ipftws Eudngelium, orgamtm fdlutis
(j uitcC fignificdtur . ^Priorem dcceptionent
pdfenti loco mdgis <juddrdre ex eo li<juet y
<juod de eo fermone uitccfermo bicbdbedtur,
quifuerit db initio , quem non folum duribus
dudierint , fed (j uiderint cculis (y mdnibus
contre&drint , <juieft Cbriftus fdludtorno*
Jler>Qudn<iudm dutem multd fintprccddrd not
mind , C7 inftgnes tituli filtj Dei , quibus fe*
cundum multipUcemudrietdtem beneficiorunt
fuorum in fcripturd orndtur ,pr<£ c&teris td*
men omnibus, ficut Cbriftus ipfe , itd (j lodn*
nts dehfidtusfuit dppellutione uitt.ISfdnt
Qhriftus cum innu?neris dhjs locis fe dcjudrt
Q^anem uitdeuocdt , fe<£. uitdm credentibus
ddturumpollicetur , tum lobdnnis 14. diferti
C dUitt
T?
\ r ir^
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaanj\Epifto*
dicit:Ego fum uid , ueritds (y uitd. Vid efl
qud itur , V eritds qud eundo non dberrdtur,
V itd dd (jitdtn non dberrdndo peruenitur. A&
eundem niodum Iohdnnes Eudngehj fuicdp.t>
dit. In ipfo uitd erdt. Hic uerd fermonemuU
tcc^ddeo^ ipftm uitdm ceterndm, Chriftum
ideo dppelJdt, ^uod bdc dppelhtio reli^uas in
feomnes itd continedt ^ut per ed5 explicetur,
(ynoft:ri d morte Uberdtioni per Chriftum
perficiendc£>dptiws refyondedt. Qudre enim
Chriftus foJu* eft uitd noftrd* Quid e& hx
sioftrd, Quid ipfe fhcflws e& nobis dDco fapi*
entid yiuftitid , fdnSificdtio , (y redemptio,
Ipfe eflpdx noftrd , ipfe eft propitidtio pro
peccdtis noftris. ^cfiquiforte minus fiicti ttt
nebrds uident , fudm flultitidm intelligunt y
fudm impietdtem (y iniuftitidm dgnofcunt,
<juam ut luce?n , fipieniidm propitidtionem (j
iuflitidm Chrifti fitidnt dtc£ efuridnt. Illi
tnortem tdmen o?nnes fentiunt ,metuunt ,fe$
db ed liherdtos cupiunt y ideo hic uitdpotifii*
mum dppelldtione , Chriftum , (j de Chrifto
fcrmone uit<c teftificdntem do&rindm Apo*
ftolicdm omnibus comenddtiorem reddereuo*
luit. Sicut fcribendi Eudngeltj confihjfui rd*
tionem
lofoflfl. (
r
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
4.
V ... .
'' '
lohann* Caput I* 10
tionem bunc etid?nfuiffe indicdt. Jrl ccc dutem
fcriptd ftmt^ dit 0 ut creddtis quod Iefus elh
Cbrijlusille jiliws Dei y C7 credentes bdbedtis
uitdtn .pernowen ei&s.De unigenito igituret
dterno filio Dei y unico rede??iptore noflro 5 O*
dutore uittc dternx , cihn ed fit ApoftoliccC
Aoctrin<£ certitudo ,utnibil certins cogitdri
pojsit^ui inre mdxi?nimo?nenti cocernenti
uitam dterndm, minimc ldbi % errdre,decipiuo*
lumus^quod o?nnesuelle debe??iws , Apoftolicct
docirindvt^uhro nobis obldtdm , obutjs ulnis
txcipidmus, dc toto peclore complecld?nur : id
enim fkcere ne dubitdremus , bcec de dignitete,
decertitudine , (y de utilitate fucc do&rint,
Apoftolus pducis prccfhriuoluitt
Ac (jiiod dd rdtione?n utilitdtis dttinet^bis
uerbis. Etia teftdmurfj dnnuncid?nusuobis ui
tdmctterndm y exordio fimul etidm generdlem
propofttionem intertexuit, lSFd??i yuod in dr<*
gumenti expoptione meminimus^idem elh fco*
f«s buiws Epiftolct^ui eslipftus etidmEudn*
gek\dc totius Apoftoliccc do&rin&jituide*
Iketpcr filiumDei recupere??ius uitci tterna,
C z qudtn
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota,in )♦ Epifto*
qudtn per eundem in prima conditione dccep-
tdm, nojlrd pofled culpd dmiferdmus. Cuius
propofitionis rdtionem fiquentihus uerhis ful*
fjcit.
aVod vidimus Sc audiui=
muSjannunciamus vobis,
vt Sc uos focietatem habcatis no=
bifcum: Sc focietas noftra 5 fit cum
patre 5 & filio eius lefu Chrifto* Et
haecfcribimus uobis, vt gaudium
ueftrumfit plcnum.Et hec eftpro
mifsio , quam audiuimus exipfo:
Sc annunciamus uobis 5 quod De*
uslux eft , SCtenebrae in eonon
.funt vllac : fi dixerimus quod fo=
cietatem habcamus cum eo , Sc in
tcnebris ambulamus , mentimur,
Sc veritatem non facimus* Quod
fi in luce ambulamus , ficut ipfc
eft in luce , focictatem habemus
internos mutuam*
R^dtionem
lohflfl»
0I0<
MiMU NT
'.akrmccgi::
kPrmmk
::::::::: :r :;::::
^tkifakt
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
^ Iohann* Caput L 11
T"\ Ationem coherentict , quct in uerbis ideo
y^olfcurior dppdret , quccl Apoftolus more.
H ebrdorum^coniun&iones uel cmnino fr<c~
ttrmittit , uel copuldtiuds frecjuenter pro rd»
tiondUbus ufurpdt,e% rerii perjlncuitdte petd*
5 * m tnus oportet. Sunt dutem res qudtuor numero^
MWSVol quas Apoftolus boc 1oci in utiHtdte Apofto=
ikklli 1 IC£ d°& r i ncC ^xplicdndd recenfet. Vitd a*
A t ternd, focietds cum D eo,plenum gdudium , (j
, f tonuerfitio in luce^uct in rdtione noftrctfilu*
CluUnlN tisftmul omnes necejfdrio concurrunt. HdS
B,VtMl£ peccdto CT iniuftitict, irct (j indigndtio*
nEtktf niDei, ctternct morti (j condemndtioni , O*
bllimuS GX1 f * ^ orwW cogitdtione dc fenfu ndfcitur,
i. j perpetuce dnxietdti (j triftitice ddmndtorum
l0 N Kl cpponie, Primu enim bomo trdnfgrefiont Le*
'M 1H 01 g-t* peccduit -.perpeccdtum , /r<*»z C indignd*
ifllUS (tioi tt"o»fw D« incurrit, Deus irdtus (y inimicus
S CUm CO i *o»«»*i uitdm ei ddemit , mortiq ipfum trddU
l dit. Homo igiturpeccdto, irct Dei,(j ctter-
USj^jl B<f wom olnoxius , perpetud triftitid (j
aailUk tdtf prcemebdtur excrucidbdtur^ F ilius,
wM igiturDei miferrimos dc cdUmitoftfimos bo=
jgU, Jjr; »'»« f * tenf* «fd7^ Vtberdtum uenit , dc pro
pKdtonoftro, obedientid fudfdtisftcitjdtis*
Annota* in )\ Epifto.
fhflione fud Deum ncbis reconciliduit, a Deo
nobis reconcilidto , uitdm ccterndm impetrd*
uit ^dtgperd&is omnibus redemptionti cffi*
cpjsybocitnmenfum diuincC grdticc benefcium
fud intercefione nobis impetrdtum inuniuer*
fumterrdrum orbem diuulgdndum ? ^Apofiolis
Juis demdndduit. Et ob id ipforum do&rint
CT prcedicdtioni 0 dulcifiimdm Euangehj <tp*
pelldtionem indidit. Quid enim Id tius nuncid*
ri^ quid exoptdtius contingerepoteJl bcmini,
qui peccdti confcientid dngitur , qui metu
irct Dei (j terrore mortis perborrefcit <tc
contremifcit 5 qu&mremifio peccdtorum y re*
concilidtio cum Deo^ u ^ ta ^ernd s .
Quiigitur Eudngelium prddkduerit ,cu
inidpotifimum dni?nu?n intendere debedt^ut
fb1ido(j perft&o gdudio miferorum peccdto*
rum cordd repledt (j exbilldret : iuxtd iU
lud Chrifti. Venite dd me omnes qui Ubort*
tvs (j onerdti ifhte • roo reftciam uos , cr Io*
hdnnes hic teftdtur 7 fe eo dnimo (j conftlio
nobisfcribere^ ut fecundum ^ApcftolicdC do*
$rin<£ dppelhttionem , gdudium nojlrum fit
completum*
Iohaflfl-
(
woriiwiui:
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
k
'antltftttl
«giftr ,
>«iffwn*ffl
Iohann* Caput f*
tomplctum. Qiutre, quibus id rebws folummodo
tfficitur y remifionem peccdtorum (f iuflfc
tidtn , dmicitidm (y reconctlidtionem cum
Dto, (J uitcC cCterncC foelicitdtem dnnuncid*
hit. Quod poftolws nofler hochco 5 ddhi*
hito etia?n fnguldri quoddm drtificio y fide*
Vfsirue prdftitit, Ndmlicet tempore &or*
iine rerum cjuoddmmodo priws fit , effe iuftum*
yuam dmicum Dei , dmicum Dei , qtidm cont
fortem uitct ccternce \ t^Apoftolws tdmen in
trddendd do&rind fdlutis , re&e (j eruditc
hunc ordinem inuertit> dcrerum ddnojlrdm
filutem neceffario concurrentium cnumerd-
tionem, orditur d uitd cCternd, dh hdc dd dmh
citidm CT focietdtem cum Deo , inde dd re*
mifionempeccdtorum ^uerdm iuftitidmre*
greditur. T eftdmur, inquit , (j dnnuncidmws
uobis uitdm cCterndm* Quo dutem conftet
Apoftolicd do&rind dnnuncidriuita ccterna,
hdnc rdtiont reddit. Quod uidimws (j dudiui*
ntws dnnuncidmu* uobis,ut und nobifcumfocie»
tdtem hdbedtvs cu pdtre.et filio eiuslefu Chri
f 0. Nemo enim nift dmicws (jfociws Dei.cum
Deo pdtrea fiUoipfiws , btata immortdUtdtt
C 4 perfruetur*
:
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan j.Epifto,
perfiuetur. ^dc rurfut , <jiid fidemfkcidt , Dom
' (flrltid KuangeU focietdtem(j dmicitidmcu
JDeofc nohisdnnuncidre 0 modum (j rdticncm
dcquirendce dc retinendcc dmiciticc Dei,f c
ttidm dnnuncidre dddidit. JSfempe 0 utficut
Dews lux ell^ itd nos quoq, in 1uce dmbulemws,
bocefl y utper fyncerdm fidem (y diledlionem
itonfimuldtdm, per qudm fides efficdciter ope*
rdtur , nos diuing uoJuntdti confrmevw.
Af utuus enim uoluntdtum , dnimorum dcftu*
diorum confenfus dmicitidm concilidt (j cofr%
Udt. Etdd hunc (juidem modu, uelficutlL.bt*
tores in dedu&ione rdtionum fclent 3 a uitd &i
ternd 5 dddmicitidm Dei 5 dl hdc dd mentio*
ttemconuerfitionis inluce defcendit. Velff
cut inconfihjs cdpiendis fieri confueuit, Finis
lcminti, uitce ceternce fcrlicitdS^ficut primus
tlh in intentione , itd primum ponitur 5 pcjltd
in deliberdtione de ntedtjs dffequendipropofi*
tumfinemprimum occurrit,fccietdScum Deo>
a qud dd confvrmitdtem diuincc ©• nojlrce uo*
luntdtisperuenitur. Hcec quonidm in delibe*
rdtione quidem confecjuendi uitdm ceterndm,
esl uhi??ium , in ipfd uero dflione /tue execu*
fipne ^rimum^ideo in hdc uoluntdtum diuincc
Iohann.
m
pttoutk ribt
idi^kcita
ikltftitt^t
bkitjm,fa
tfdmttfidti
k I
«COttikp
wfijttljiffi:
Iohann.CaputL >5
^j* humditcc confenfii dcconfbrmitdte } perpdr*
tes^cjudc furttfides (y dilecflio 9 dlternis defirh
bendd, tdnqtidm inprincipdli propofitionefiue
frobdnddjiue decUrdndd , totd reliqud EpU
floU uerfdhitur. Cuifane defcriptioni^uoru
fides(j dtledio congruere dc reftonderere»
ferietur, illi^ quonUm iuxtd diuincC uoluntd*
tis henepldcitum dnimo dfficientur , omnid^
Jludid CT d&iones fuas inflituent , digni ch id
hdhehuntur dmicitid Dei, dc iure dmicitict
fdrticipes erunt omnium ccelejlium honorum
4C hccreditdtis uitdC ccternce. Homo igitur
mortdlis (j Mif er hcec dudiens , dn non fummo
gduddoperfundeturi Quod utpcrfi&e complet
dtur in nohis 5 hdcc de ccnuerfiitione in luce , (j
yudc dh hdc dependet y de dmicitid cum Deo, (j
in (judm bdc definit^ de uitd dcternd^ lohdiines
fenohis fcrihere teftdtur. Hdnc effe mentem
ApoftoU , tdmetfi rton efl ohfcurum 5 $uo td*
men res pUnior fidt , confuUtur Eufehius
pdecUrws friptor, deprcepdrdtione Eudnge*
licd lih x. In cuiws initio cUrifiimis uerhis, bd*
res> inquihus cdrdo noftrdc fitlutis uertitur y
gtudium perfe&um cumuitd dcternd^ uitdnt
mrndmcum amicitidDei, dmicitidm Dei
C 5
L
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota. in f* Epifto*
cum fide (j uitd Gbriftidnd connc&it, Dicit
enim Kudngelium fic di&um , cjtiod dCtermtm
nohisfoelicitdtem dnnunciet. Cuius cdput pt
uerd R^eligio , qudm definit dnimiddunuvt
folum (j ueru?nDeum^firmdm (j ftdhilem con*
uerfionem 0 (juitdm mdnddtis Dei confor*
mem. Rtddficit 4 Qitd^uidc uitddmicitu in*
ter Deum (j bomines conflituitur. Amid*
tidmuero Bedtitudo illd ultimd (j fcclici^in
tnws finis confequitur* L^ftnegdri nonfoffe %
polhpducd dfftrit , Quin dnimct 5 corporis, (j
externorum honorum dffluentifiimdm copidtn,
cptime dc hedtifime pofiidedtis, qui chdriUt
te Deifit coniunSus: Bedtifimdm uerohdnc
heneuolentidt coniunSionem Cbriftidndreli*
gionefit confecutu6 m Hdnc ftlutdrem homU
num dd Deum conuerfionem (j dmicitidtn,db
omnipotente Deo miffusDeus y uerhumjdn<pl
lucis infinitde ftlendor y cun&is dnnuntidt.
Plurdin edndemfententidmdpud huncAuM
rem leguntur^quihu* prdtfentem ^Apoftolih^
cum, cjuifummdm EudngeliccC docfirincc con^
tinet^ pdulo dilucidiws (j [copiofiu* retulit (j
explicuit. Huncigitur propter fummdmdu*
toritdtem 7 (J dptifiimdm rerum (j utrhorunt
inter
Irdofij*
snobifcum.
^kmniUt
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
h
.C:us-....
.itij Dti j
: ■tiaidg
4jnitv,j
iilaaigjij
«Hf,cnpr
;:;:;:::.::.::.
w«Cln|
trtn*G*
lohann.CaputL «4
i«ffr /? conuenientidm in prcefenti ApofioU
hco endrrundo fefuimur , ?o modoej ordine,
quo /><ftt7o f J? • ^rincipio dutem
p-cccedentiutn uerborum , cfetfKO repetit , (J
incuUdt nobis certitudinem fuec do&rince.
Qnod uidimusi, inquit , (j dudiuimus , dnnun*
tidtnus uobis , ut omnS de ed dubitdtionis firu»
fulum ncbis eximdt. A c notdtu dignifiimum
t&, qucdrdtionem r.edditurus , uere tiobis uU
tdtn ApofloUcd daftrind dnnuncidri ,itdfo~
tietdtem (j dmicitidm cumDeo dlUgdt ,ut
ffius Apojlchrum (j nojlrcc inter nos focic*
tdtis (j umiciticc metitionemfkcidt,
Vt Sc vos focietatem habea=
tis nobifcum*
AlSfimorum enimin ApofloUcdm docSrin
nd firmd confinfio,es? drfiifiimd dcfiin*
tiipimaHU hominu inter fifocietdS^uctEcch
fu(jcomunio Sdn&oru in Symhoh Apofio
Ucodpelldtur. JSfe^eniminexternoru rituu
tt uremonidru edrunde ohfirudtione fitd efi^
ilk Ecclefia omniu temporu dc per tottt orbc
terrdrutn
\
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaanj.Epifto. l*° fl#
terrdrum difterfic focietas Jed in unitdte fi. f^ 0 ^
dei (j inuocutione nominis Gbrifti, idquod(j M u ^ tnm
Z>, Tdulu* u Gorintkt. docet , ubi EccUfi* t"^ "
Dei \ qudeerdt C or intbi.gr dtidm(ypdctmi V 1
JDeo itd precdtur 0 ut inhorum bonorumfocie*
tdte Corinthtjs coniungdt eos omnes , qui
inuocdnt > inquit y nomen Domini noflriltfu, i^% m W\
Chrifti y in^uoufs hco, uel fuo uel nojlroVes iuilfUt^
rd enim Inuocdtio ex uerd fide 0 bdcc dutem tx « hf* Cirijii
fyncerd Eudngcly do&rind , dh Apofioiis
trdditd proficifcitur , R^omd.io* Quifyuis tkhiuUp
inuocdueritnomen Domini fiiluus erit. Quo* itimm^i
modo igitur inuocdhunt eu?n, in quem non crt* i ^urtfmui
diderunt s Quomodo duiem credent ei,de<]uo 'ifmdoSriui
non dudierunt s Quomodo dute?n dudient abfy wut
pr<zdicdnte s . Quomodo dutemprcedkdhunt y nU ?«/
fi mijsi fuerint* ficut fcriptum esl. Qu&m fi>t= % :
ciofipedesdnnuncidntium pdcem>dnnuncidn*
tiu?nbond. AmiciticC igitur cum Apofiolis -^occ!
iungendcC dc conferudnd* uinculum elh 5 con-
fenfiis indo&rind Eudngely. quod dijfenfionc fl
in dotlrind dijfolui ,indicio funt hdrefes Q . _
fcifmdtd y cjuibws unitds Ecclefide fcimiftffi* tfattdttL
Qxdre Iobdnnes 0 fi dnnuncidtione Eudnge- ; ^
Ijj nos fibificios ddiunger? uelh fcrihit. ^ 5
Qudn^
udr.
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
£w.:i::;
^dii:;
^;f;!»i:
,:<;<; m:M
0
Iohann* Caput L
Qudnqudm dutem Apoftoli in mundo unactc
fua do&rindfcerint contemptiftimi^ut plerk
ifforum dmicitid non mdgnopere expetendd,
fed procul fugiendd potius 7 dc negliendd do=
Srind ipforum uidedtur : tdmen focietds^
qudm cum Apoftolis do&rindm ipforum dm»
fkxdndo iungere^ o* retinendo tueri debemus,
tdtn dr&e colligdtd eft cum Deipdtrts (y fi-
hi eiws lefu Chrifti focietdte 5 ut in hdnc
nullus recipidtur , <jui confenfu (j dpprcbd*
tione do&rincc ^Apoftolicde 0 focietdtem CT
micitidm cum (^fpoftolis non prius contrd*
xtrit. Qudre focietdtem y <[u<£ cum Apoftolis
confenftcne do&rince iungitur.priws etidm bic
commemordt, qudm edm ? quce cum Deo pdtrt
fjfilio ipftus lefu Chriftobdbetur. Rx cjui*
lus etidm dignitds dmiciticC C7 focietds cum
LApoftolis initcC perftpicitur 0 contrd ctcum
mundiiudicium^uo covftnfio in dotlriiid cum
Apoflolis 9 impiorum dc fhclioforwn hominum
cofyirdtionis fteciem hdberefklfoputdt\impi<c
mmfi&ionis, nemo iure eos infimuUueritJn
(juorum focietdte Deum <juo$ cumfiHofuoIet
fiQhriflo ddeffe ^dcprctcipuum ined locum
chtinneprobdtur, Apoftolo dicente.
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
AnnotaJn j\ Epifto*
Etfocktasnoftrafit cumPa=*
tre Sc filio eius lefu Chrifto*
I "\ S hdc focietdte Cbriftus lobdnnisx^
\ J jum loqjiitur .Apoflolis. Vos d?nicimei
e\l;s ^fi feteritis ^idicunq, egoprdcipio uohis ¥
I^TonpoJlhdc uos dico feruos^Quid feruu ne s
fcit, miidfkcidt Dominus eius.Vos dutemdixi
umicos^guid omnid^iicC dudiuia, ^Pdtremco y
ttotdfcci uobis. Item , lobdn. 17. T>dterfer.u<t
eos pernomen tuum , yuos dedijlimihi ^utfitt
unum^ficutnos. Licet dutem Cbriftu5(j Io*
hdnnes - tdntum pdtris (jfihj mentionemhic
fhcidnt , ah hdc tdmen focietdte Spiritum
ftnSum non excludunt , ^ui^uoniam d!> utrofy
procedit , fi mdxime non exprimitur nomind°
tim mtrif^ tdynen perpetuo (j ubi<£. iunflus
effe intelligitur. Qtidre hccc focietds nojlrd
erit cum uno (j uero Deo Pdtre (j Filio (J
ffiritu Sdn&o, incjiid uitdm (j dctermm bed*
titudinem confiftere , de iure dmiciticc tritum
fermone prouerbium fitis oftendit* Amico-
rum omnid communid. Qnid enim rtliquum
fibi D eu6 fecit , quod nobis non imptrtiuerit ,
qui proprio filio , ut ^dulus R^omdnorum
0&dUO
COHII
itftforfo, ■
mititftm
\j\onmittfffi
:IU/r,\r;;
0
i>Nihltmta
vtjjonitt, (fo
dtwiritidX;
'^moiiutti
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
/
I %
/
A
aJiiiitM
s4dijMi.i
MtOln
ijatttm
\aftt0m
>^ : ' ; : ;
loliann.CaputL
cfidtto dit , tfofl pcpercit 5 /^J o omnihws
trddidit illum ? Q# /d dutem mdlorum noflro*
rumfuit , qtiod Cbrijlu* non in fuos bumeros
uicifim trdnftulerit ? dt<£ expi&uerit * H &c
honorumpdriter dtf malorum communio^ficut
dlidS in fcripturis iure mdtrimonij inter Cbri
jlum (y Ecc1efidm,itd bocloco iure dmicitict
nohis conftderdjidd proponitur. Extdnt du*
tm hinc inde non folum in fdcrh\fed (j inpro*
fhdnis dutorihus , multd (y prcCcUrd ddmo*
du dtnicitidcprctconid , quct (jiiidem de homini*
hus, C hominu inter fe dmicitid 0 extrd cdufant
uercc R^eligionis,di&d 7 omnid funtHyper*
holkd* ZV ibil enim tdntis Idudihws inrehushu*
mdms reJ}ondet. Q^d f}lendidius , exempli
cdufd, de dmicitid dicipotuit, qudm quod C i*
cero in Lcclio fcriptum reliquit.SecunddS res
falendidiores fhcit dmicitid, dduerfts pdrtiens
communicdnsd; lcuiores.- CumS. plurimds (j
mdxwids commoditdtes dmicitid continedt, tu
illd nimirum prdftdt omnihus> quodhondffct
•prcelucet inpofterum y nec dehilitdri dutcddere
tnimos pdtitur,uerum etidm Um dmicum qui
intuetur, tdn<jud txcpUr dlifiod intueturfui.
Quocircd
lUiiti^ii^ii^fi
.0 11 12
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan vEpifto*
Quocircd (j dhfentes ddfunt ^egentes dhun*
ddnt , imbeciUes udlent 0 (7 (^uod difficilius
diclu e/i) mortui uiuunt^tdntus eos honos me*
morid $ (7 defiderium profe^uitur dtnicorum.
Qujd dutem udniws (j indnius his uerhis repe«
rietur ,fi cumhumdncc dmiciticC cehbrdtifii*
mis exemplis confirdntur . Quid enim , <juod
Ciceromdxime in dmicitid ddmirdturfiumit
defim&u* inmemorid fuperfLitis dntici ^prope*
diem tdmen ?norituri, dcfbrtdfi is ne^ dmicunt
ite$ memoridm fui relifluri ? *^At nibil tm
prcecldre, jfrUndidc dc mdgnificc cogitdri>ii=
ci dut fcrihid quo^udm homine potelh , quod
iton res ipfd 7 dtcp commcditds illius dmicitU
hnge fuperet , yucC nohis cum Deointercedit.
boc nohis propitio 5 (j dmico 3 egentes dhundd*
mus> imhecilles udlemws, mortuiuiuimus ,<tc
fiqtiid his dici poteJl ddmirdhilius y resipfc
dhunde comprobdt %
Qudre Deidmicitid bcccprcc omniumbomi*
num dmicitid expetendd 5 non quod hominum
etidm dlienorum dfide Cbrifiidttd jkuorem (J
d?nicitidm negligendd?n dut deferenddm pu*
tem y qudm nullis non rdtionihus pdrdnddm dc
retincnddmejfe iudico , yiiibus fdlud dtnicitid
Ofo*
^noflrosm
wmoiu k
mitMs m
ihtm tontn
mfiroriiu'}
tMtsinmm
^DflMljfoft
Vtym ct;
^ortuorun
^itorml
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
.Qailfliii;
;::::< dn;;i
IJgSljKCOJGI
Iohann. Caput L 17
(jfocietatecum Deo , obtineripotell . Vertc
ft dlterutram cum altera ftmul colere non H*
cet,Dei ^Patris (y F ily ipfiws Iefu Chrifli
gratia (<? amicitia y omnium hominum fkuori
dcbcneuolentict merito eft anteferenda. Cur
tnim Dci amicitiam , hominum graticc non
frccponamu* ? Siquidem Deo nobis propitio (j
tmicoy autnojlros inimicos nobis etiam recon*
cilidbit 5 Iuxta illud Trouerb.i6. Siplacue*
rint Domino uicc hominis , inimicos quock eiws
conuertet ad ^Patrem : ^Aut ft inimicum (y
boflihm in nos animum gerere finet 0 aut
dejtndet vos contra illoruminiuriamatgfie*
uitiam , ne Jctdamur • aut ft ccrtis de caufis
ipforum furori indulferit^cjuid grauius (j crun
deliusnobisfkcerepojfunti^uam corpws ccci*
dere ? Cur igitur R^egcs ac ^Principes y
ddeofy omnes in uniuerfum bomines , contr<t
Deum (y ueram ipfius Kuangeltj do&rinani
fugnuntes ^nonpotius inimicos aliquis capi*
dt, modo Deum fkutorem (y amicuvi habeat^
qui e&paupcrum opulentia,languentiumfk*
MM^ac mortuorum uita. Qui igiturrerunt
cmnium creatorem Deum^ (yuitccac mortis
^ominumlcfum Cbriflum , necefiitudincfibi
D iu
^ 1 — r
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan ^Epifto*
itd Idket deuin&u^uonia dd fummd ct xtcrnZ
fcclicitdtc einihilun^ua eft defuturu ^uin tdn
tcc fcclicitdtis annucidtione uerc Euagelicd,
incredihilc dnimo J&titid(j gdudiu fitcocc*
pturus,cu nemo ambigdtjdcirco pergit $ dices.
Et hax fcribimus, uc gaudi^
um ueftrum (ltpknurru
EVdvgelv enimDo&or boc inprimis $c*
<fldre debet , ut iuxtd do&rindt ^4poftom
lic<c dfpelldtionem > miferorum dcperditorum
bominum dnimi gdudio gejlidnt dt<£ cxultent.
Sacpenumcro quidc do&rind Legisddbihitd,
peccdtd drguit , eorum^ dtrocitdtc movflu*
td ,grduifiimos borrores (jterrores fecuris
Kpicureorum , dc jklft iuftitU perfudfiont
imbutvs ^Pbdrifcorum dnimis incuttcre flu*
det C onciondtor Eudngelicws ^fedid eo con*
ftlio fkcit , ut boc ?nodo locus prcfpdretur E*
udngeVj gdudio* Qudtn enim iucunditdtem(J
1cetitid?n duditd Eudngeltj prddicdtione con*
cipietjn cuius dnimo^uel Epicured in mdnifli
(lispeccdtis fecuritds, uel Pbdrifdicdpropri<C
iuflitix fidutid^ dgnitionem dc terrorem pec*.
cdti y ir<£ Dei (j mortis excludit? fruflrd ndg
Euangelij uoce exhilldrdre dc confchri cum
ftudebimusfiui nullo pcccati m<£rort 7 nullo ir<c
Dei
lotaflfl*
ittfahisau
mm imki
nftraamlh
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
i^otottrJ
llitpknt
)c?or tocintris
mm
frmm
i&mJm
,0 1
B
01
lotiatin* Caputl* *9
Dfi ? nullo mortis terrort concuttitur*
Qu<tre Legps quidem docflrind fonare in Ec*
defiddebet, fedut tdnqtidm dncilld do<$rin<C
Eudngehj inferuidt z uidmcfflerndt perueni*
tndiddgdudiu^uodut copledtur dc perficidm
tur ^lobdnnes potifimu bccc fe nobis fcribert
dicit . V 'idetur duttdcitaficere ^4ntithefin y
gdudti Eudngtlicijj quorumuis dlioru gdum
dioru in mundo.QudCcun^ enim munddnd gdu*
didprofirdi^omnid ejfe exigud cr leuid.omnict
ejfe momentdned dtcfc eudnidd^ dc tdntifyer dit
durdnt^dolori* dmdritudine dilutd^Ecclefidt
Jles omnid iucunddrum dc deleSdbilium reru
generd percurrendo decldrdt.^AtprdCter dmi*
citidm Dei (j uitcc deternde ledtitudinem, quct
funt fummd bond y cu nibiJ cuiqtidm exoptdbilius
tuenirepofit ^cuiiis dccefione EudngeUcum
gdudium dugedtur , ne<£ deinde ex diuindt d*
micitice dcbedtce immortdlitdtk perfruitiont
faflidium ullum obrepdt^uo ftcietd^ buiws gdum
dtj dli^uem cdpidt ,nul1d denicp ctgritudofit,
(juce bocgdudiu contdmindre, dut poteflds dd*
utrfirid, qucC idanobis duftrre quedt y CbriJlo
nos confohnte (j confirmdnte,Iobdn.%6.7? ri*
Jtitid ueflrd uertetur in gdudium, CT gdum
iium ueftrum ncmo duftret 1 uobis.
P 2, Qudrt
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota,in),Epifto,
Qudrenon de nihih fh&um eS 7 ^ioCK^fpo^ fff^^
(loUsdit ,febcec noUs fcribere b ut gdudiunt
noflrum fit plenum. Siquidem bcc folum esl " :iMCC ^ r
gdudium ueru??i y fyncerum (j folidum, auod
per Eudngelium dnnuncidtur , Q* excitatur
incordibusnoftris>
Ex buiws dutem gdudtj plenitudine fctu .:•<•—
fturt etidm fuficientid cr perft&io fhciU colt : ^
ligitur. Quide& enim , (juodprceter flenutit nwwDro/:
(j perficlum gdudium deftderdre quis pofiit? \^\itjh%n
^Ad boc dutem gdudium confequendum ><]u<£* tfhmm.
cunct; conducunt , ed in fcripturis trdditd rjfe mttnkur,
u4poftofas teftdtur y cum fe(yboC hconobis ed
fcriberefktttur 7 ^uibus gdudium ncftrumpU* fjr^ £
nu redddtur^dtfy omnibws numeris dbfohdtur:
CT fib fiitcM Eudngehjjui >muhd yuidemde* * :
ditdoperd afe efeprttermif* ^utde Chri*
flo fcribi prcctered poterdnt 0 nibildifiimuUt, ^OUUCUsl
Verum ne quis ed re^uirdt , bcec dutefn fcrU aOflOllfui
pta funt yfubvcit, ut creddtvs 5 qudd Iefa elh
Cbriftws ille filius Dei y (y ut credtntes uitd
bdbedtis per nomen eiws. Vitde eni??i dtern<t kiwm^
pofefiione, (jplenitudinegdudij noftri, fvjfi* [. :
cientidm (j perft&ionem fcripturcc Apofto]us :^ rc ^
metitur atg definit , dd reprimenddm temeri* ^ £ "
tdtem } ^
Iohanm Caput L 19
frftttf* CT duddcidm eorum , <p/ »f/c/o quihu* in
rclus deficientem fcripturdm fitrciendi , dtfy
mpcrfidhdm complendi > boc elh , perfiSldm
(j fynceram fcripturdm detruncdndi dc de=
prdudnii licentidm,(y quidem honejlo Cdtboli*
c<£ EccleficC titulo fihifumunt*
^Posl^udrn igitur primum uitdm nohisdn*
nuncidri dudiuimus , deinde dmicitidm (j fo-
cietdtem cum Deo y eo nimirum conft1io,utple*
mm(j perfi&um gdudium hdhedmus , reftdt
ut expUcemus rdtionem y qud dmicitid cum
Deo contrdbdtur,
Et hxc elt annunciatio , fiue
promifsio , quam audiuimus
cx ipfoict annunciamus uobis,
Qudd Deus lux eft, 8>C tenebre
in eo nonfunt vllg*
VOcem, \nxyyiKi€cp 9 uetws interpres dnnun*
tidtionem.recentiores promifiionemuer*
UYunt.Bene utrick (juidem ^fedmdgis prchdn*
dd fvrtdfiis promifiio > <£u<£ GrceccC uocvs fig*
nificdtioni , (j E^udngelicde do&rinde mdgis
D 5 congruity
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
A nnota , in )♦ Epift o*
tongruitjg dnnuncidtionis fignificdtionmin
fe includit^uod cnimquis promittit y idemfim
tnul dnnuncidt,dt no e conuerfo^udnqua enim
b<£c uerbd ddditd 9 Quod Dews Lux e&& te*
vebrcc ineo no funtull* jndgis dnnuncidtionis
dc fimplicis ndrrdtiontey^udm promifiiomsjbn
yidmpriZ fefirdnt^ tdmen ys Deum lucem efje,
itd dnnuncidtur >ut fimu! tdcite etidmpromit*
tdtur, eos inter dmicos Dei computdndos^i
ficut Deus elh in luce 3 itd ipji £uo$ inh*
ce dmbulent. TSfdm non niji ex uipromifionis
-pojled ^Apoflolus inftrt,(j fic colligit. Sidix*
erimws^uod focietdtem hdbedmus cum ilh(jc k
Quod fi in luce d?nbuldmus } ficut ipfe eslinlu*
ce(jc. Sitigitur becc lex coinmunis ^cumbo*
winibus pdriter dtg cum Deoiungendt dtni*
citide uoluntdtum confinfws , fimilitudo mo*
rum dc fludiorum , iuxtd iVud fpoiom w fi*
7uV#7#s 11$™? „ Quod quidem de dmicitid inter bo
mines copuUndd , quotididnd experientid , (J
in edmrem conjcripti quiddm Apologiflucu*
lenter ofiendunt. Cum Deo dutem eodem moi
do dmicitiam codlcfcere , humdnd etidm rdtio
intelligit, Socratem nd?n$ueriDeidCuer%
biipfius igndrum ,fid apud GrcCcos fdpientif
fimum iudicdtum , dixijfe firunt , Bonos uiros
non
jD.«s:0j
WftoJxi
kko nosDtt,
Pttittttiqj
r i
*tt< (J l
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
.5,
Utlft,
'Ntit^
JfilDfliliJ
»!tiri:tttidr
sDficcito.
i
IoIianiitCaputL
IHW T^cas rtrum omnium dominos effe^ &tfy im*
tnortdUs Deos: eo quod dtnicorum interfeoms
nid fintcommunid , cr to«/ inVi //nr Deorum
dtnici. Bondm (j beneficdm effe ndturdm diuU
Hdtn>refldrdtio omnibus dicldt.Bonos ergo
uiroSyJimiUtudinis rdtione , umicos Deorunt
Socrdtesuocduit.Vulgus obid ipfum,mortd?
hsbomines , in Deorum etidm numerum rc*
tulit. Socrdtes igitur , a uero yuidem Deo
dherrduit :fed quifcjuis i11e uerws Deus effet^
eius dmicos \bonitdtis qudddm fimi1itudine y ft<L
tuit effebonos uiros , fic enim omnino res bd?
ht y ^uod ne Dei ^uidem dmicitid dbfyfimiU*
tudine (j ctcjudUtdte cjudddm conft<ire pofiit*
Diuin* igitur lucis communione D.Iohdn*
nesbodoco nos Deofocios (j dmicos coniun*
git, Quid dutem Lucis nomine dejigndre uo*
herit y <]uofhci1iws intelligdtur , obferudndum
t&JLucis uocdbulum de Jfiiritudlibus rebus in
fcripturis ufurpdtum ^primum fignificdre iU
hjlrem notitidm ueritdtis in mente, Deindt
rt&itudinem fecundum ueritdtis reguldm in
uoluntdte, Tertio,cjUcC utrdm<£Confe<juitur %
AterncC uitcC (j ledtitudinis ddritdtem.
Sicut c contrario tenebrde primu fignificdnt,
D 4 obfcurd*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota.inj.EpiiK
plfcurdtionem ry cdVginem mentis , in ignot ^
rdntidueritdtis. Deinde prduitdtem uohnu :^ tM ^
tdtis « iuJliti£R_eguU dtfiefientis.T ertio,
cctci (j tenehricofi cdrceris ivferorum crucidn ftk^^
tus ry tormentd , de quibus Chriflus fdhdtor fw»***
nofter Mditb.zi.dit. Ligdtis pedilus ry md= M.
nihus eius , mittite eum in tenehras exterh"
res, ihi eritfletus ry flridor dentium. Secun» «ItyKrtciM
dum bds omnes dcceptiones , Lux quidem fold
de Deo,T enebrcc uerofblce de Didho1o,Lux L',w
autem ry T enehrcC de bominihws dicuntunit m \\U\\m
ptis quidem ry dmicis Dei Lux , de imptis ue* m:tmk
ro ry dmicis Didholi T ' enehrct : eo quoi fimkhci:
illi Lucis diuincc , bi uero tenehrdrum Di» lldmtsfcrk
dholicdrum fint pdrticipes dta) confortes. tiwmfa;
Cum dutemhcemfoUmde Deo ufurpdridi* .
cimus , bdnc dppelldtionem 1ucis etidm cotice* ^nskttz
dimus Medidtori Cbriflo , cdterisf rehus .....
omnihws , quibus Deus hcem fudm bominihus -jj^
communicdt. Sic lohdn.x. Chriftus hx uerd.
est 3 QUceillumindt omnemhominem uenientem fc,fift.v
l/t fonc mundum. 6/c cfe V erho ry , ,
EudngeUo Cbrifti dicitur. iopulus <juife* ^
cWW tenehris ry umhrd mortis y hcem uidit t J^u*
Wdgndm. Sic de ueris uerhi Miniftris Chri* . W (
7 •
^ -
Ij Todrd
cim,
Ioliann* Caput L
Jlu6 dit , M dtth. 5. Vos eftis lux Af undi
Sicut&T enebrdrum dppeUdtionem , cjudm
foUtn Didbolo tribuimus y tion detrdbimws pe=
(lilenti do6hrin<£ , (j Didboli rniniflris , quot
rum operu in exccecdndis feducendis<£ homini»
huA utitur.
Qudnqttdm dutem fecundum omnes tcce*
ftiones fuprurecitdtd* 5 Dewslux effe , ue1 in
hce ejfe y nec tenebrds in eo ullds effe 0 uel ignoz
rdnti<e, uel iniuftitice,ue1 ?nifericc re£ke dicd^
tur , cum fit ipft ueritds , iuflitid ©• ctttrnd.
foelicitd* : tdmen de dudbws primispotifimum
dcceptionibws Lucis , dccipi hoc loco debet,
quod Iobdnnes fcribit. Dews Luxe&,(j T e*
nebrct ineo nonfuntullccide ueritdteuideU*
cet (j iuftitid. Qudndo igitur Dews Lux ef
fe<> (7 tenebras in eo nullcts effe , dmpUficdtio*
nis (y dffeuerdtionis cdufk, d lobdnne d-ffir*
mdtur^ omnis ignordntice errorum (y mendd*
tiorum^omnis iniquitdtisjmmunditicc (y *ur*
fitudinis fuff^itione d Deo longe Idtej-, remo*
td , infinitd eiws fdpientid (j iuftitid , (j ipfe
omnis ubi^ (j in omnibus , ueritdtis (y fipi-
tntU^re&itudinis (j ctquitdtis ^fbns (y orim
go>dutor (j dmdtor ,propdgdtor (y conftr*
D j uutor
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Allttota.in^Epifto^
udtor ejfe prxdicdtur ♦ His igitur uhi >Dto
1drgitore 0 nos ipfi confbrmes prdbuerimws >in
fan&ifiimdm ipfiu6 dmicitU focietdtemfj in
tutifimdm uit<£ eternx poffefionem ddmit*
temur . ISTdm exdudhus primislucis [igniji*
cdtionihvs >iuditiumfkciendume& de tertid y
<ju<£ eS focietas cum Deo y (7 uitd eternd*
Quemddmodum (y ex contrdrtjs duahws tentm
hrdrumfignificdtionihws.Cbrijlws de tertid
fronuncidtlohdn.Z.Vosex fdtre Didhoh
eflis, ( fcrihds (jphdrifeos dttoquitur )(yde*
flderpjs pdtris ueflri uultis ohfequi. Ille bo*
micidd erdt dhinitio , (y i* ueritdte non fte*
tit 7 quid non efl in eo ueritas.
jAd eundem modum lohdnnes hic fldtim cdllis
git, Sidixerimus <juod focietdtem bdhemi*£y
in tenehris dmhuUmus y mentimur,etueritdtem
itonfkcimws . Qu* enim communiohci cumte*
nehris ? quod confortium iuftiti* cum iniw
ftitid?Qu<£ concordidChriJlo cum Belidli
_ i Corinth . 6 ♦ Quod fi in luce dmhulamus,
ficut ipfe e/l in 1uce 7 focietdtem hdhemu*
cum
lohann,
CCUt
itsta Jocrt,
fM Dto k
utfirtrt n'
tikUrt w!i*
h ftntmia
tnhinDot,
^ktritjcm
tm
•i
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
V ,1 B
— •
:;;W sa.''
jpttlffttftl
iimw.
;;;<
IoliannXaput L 22
cjjw f o . Hdnc hcutionem 7 in tenehris ue1
in hce dmhuldre ,funt nonnulli , qui non dd
fidem , primdridm principdhm Chrifti*
dncc docflrincc pdrtem , fed dd dlterdm , uU
tc fidelium conuerfdtionem , refirenddm
futent , erum quonid?n Jlpoftolws nofter
non tdntum docet , (juomodo noftrdm focie*
Utemcum Deo dechremus ,fed (j quomodo
tdnt dcquirere dc retinere pofii?nws , idcira.
co dnihuldre uel in tenehris ue1 inluce , in
tdndem ftntentidm dccipiendum effe uide*
tur y in qudm fententidm D. ^Pdulus^ hdc uer*
ld Epb . 5 . Erdtis quonddm tenehr<c > nunc
dutem lux in Domino , interprttdtus eJI
Ephef 4 ♦ JSTdm cur <juonddm ipfos tenebrdt
4 fuijfe dixerit,Jic endrrdt . Hoc itdc£ dico 7
Cr teftorper dominum , ne po&bdc dmbuhtis,
quemddmodum re1i<ju<c gentes , in udnitdte
mentis fu<c > dum mentem bdhent obtenebrd*
tdm.dhdliendti d uitd Dei,propter ignordn*
tidm,c[u<ct&inil1is y CT excecdtionem cor*
dis eorum ♦ En tenehrdS ignordntU CT fafi*
itlitdtis ♦ quibus tenehras fcehrdt<c (j fld*
gitiofc uitcc fubne&it > in qud?n phrun0
mreduli proUbuntur . Qui poflqudm eo
peu
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Antiota* in j\ Epifto*
feruenerunt y in^uit 0 ut dohre defierint y fc*
metipfos dediderunt Idfciui&^ dd pdtrdnddnt
immunditidm omnem cum auiditdte. Gur aut
Z*ux 0 (j id in Dominof Quid uos, dit, non fic
didicijlis Qhrijlu : ficjuidem iUum dudijlis (j
in eodo&ifuifli* 0 quemddmodum e&ueritas
in Iefu, deponere iuxtd priorem conuerfatio*
nem ueterem hominem , aui corrumpitur iuxtd
concupifcentias erroris : renoudri uevo $i*
ritu mentis ueflr* y (j induere nouu hominem,
qui iuxtd Deum conditu* efh ,per iujlitidm (y
fin&itdtemueritdtis . Quihus fdtvs Uquet D.
Pdulum (j tenebrdrumQ- lucts dppe]]dtioni*
hws ydrhoremhondm (j md]dm fimul cumfuis
fru&ibus compr&hendere. Mccc duo mihihic
Iohdnnes etidm complecflitur , noflrd quidem 4
in tenebrisconuerfttione^ueri Dei(j Ghrifli
ftludtoris ignordntidm, (j uitdm <t chdriute
Ghriflidnd dliendm : Gonuerfttione uero in
luce , Ghrifli uerdm fidem (j dgnitionem , (J
fynterdm dileflionem^ per qudm fides efh effU
cdx. JSTdm cum diuinje 1ucis communione Io*
banneshic trdddt rdtionem uerifimdtn (J ex~
d,#ijUmdm contrdhendcc cum Deo dmicitit.
uitcfe ed non pofit dlid ratione cum Deo con*
ciUdri)
lolann*
jfetfCftf!*
\p$&mM
^rtijjfcorwiu
iEmeiliu
0
wjumtiaus,
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
.Qi4«Jkif!if
~*:>;i^:
tfttfj
Iohann* Caput L *3
ciVuri^ quam fuhJdtis omnihus ojfenfionis (7
(j difcordid: cdufxs , ^tfrf peccdtd (j ini*
quitdtes noflr&ficut EfdidS tefldtur.D eccd*
td ueftrd diuiferunt interuos CT Deuin ve=
flrum ? CT iniquitates ueflr<e dhfconderuntfk*
ciem eiu* d uohis , ne exdudiret . DupUci du**
ttmrdtione (j modo ^ Deus nos apeccdtis vo*
flris liherat (y repurgat. 'Primum grdtuitd
ipforum remifione 0 propter filium redempto*
rem> perfidem.Deinde> Sdn&ificdtione SpU
ritws fitn&i, quttn credentihws in filium UrgU
tur,dt<£ eiws illuflrdtione Lucem etidm chd*
ritdtis dccendit^dd refldurdnddmin nchisip*
//5,CT reipfd^origindhmfiue legd1emiuflitid y
(^L&eib Eudngelicce dcfidei iufliticc fru&us.
Cuiwsrefldurdtionis inchodtio e&inbdc ui*
td^fecundum Spiritws S. primitias^ Ahfolu*
tiouero cr ccmplementum fiet in uitdfutura,
iuxtd Spiritu* fdn&idecimas > cjuds tumdemti
dccepturi fumus. Iohdnnes igitur eos fentit
dtnbuhrc in luce , quorum in cordihutjrimutn
omnium uerdin Cbriflum I efum fides lucet.
Deinde fidei hce dccenfd 5 ttium chdritus dr*
dentifiimcfldgrdt. In tenehris uero dmhuUrt
eosinteVigit ^uiuerd in Cbrifiumfide cd*
rcnt,
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota* in)\ Epifto*
rtnt, Rt^ucc ex bdc promdndt,uer<c dileflio*
nis funt expertes , ilh tjiidntnmuis ciuililus
uirtutibus dc religiofc uitcC fdn&imonid in
oculis bominum Jplendednt 0 (j fibi (y dltjs
intimi dei dmici effe uidedntur y dbfente td*
tnen uerdefidei (j dile&ionis diuind (j coele*
ftiluce^eos in tenebris dmbuldre ,jklfo dc men*
ddciter dmicitidm (y focietdtem Dei id&dre,
Iobdnnes cldre pronuntidt , fimuldt^ inuti*
lem iudicdty dd. dmicitidm dei pdrdnddm , non
fblum Socrdticd illdm bonitdtem y fed (j diuU
ncclegis obferudndct uehe?nentifi?num fludi*
um y cilm fine uirtute fideifuis tdntu?n corrup*
tct ndture uiribus nemoedmfrctjldrepofiittid
enim ^ApoJlolws uoluit^cum grduifimis uerbis
dixit^M. entimur o* ueritdtS no jkcimws. etc.
ISTibildutem dliud uoluiffe Apoflohm^
cum dicit^fi in luce dmbuldmus } focietdtem h&*
lemus cum eo > quam fi fi?npliciter fic locuM
fuijfet , (iinuerd fide(j fyncerd'dile&ione
dmbuldueri?nus .focietdtem hdbemus cum eo } e%
totd Epijlold mdnifjlius deinceps euddet.
ISTdm totws deinceps in eo erit Apoflolws, ut
nobis explicet, quomodo dd focietdtem Cgrdt
tidm cum deo ineunddm^retinenddm^dvi^ co*
Tdtii
Ioliaftfl*
lisfuisjcrmit
iis^cptk
iiimtrdiat.
' ; ;%lc(r^;
^iMiciii
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
mmM
Ioliann* Caput L 24
Ydnt^ominihu* conteftdnddm, in UcedmbuUrt
icbedmus, Qua-s dutt res dlias per totdm epi*
jlohmpojied trd&dt^udm qu<c ddfidei(jdi*
\ctticn:s proprittdtem (j ndturdm ccgnofcen*
Admjfre&dnt ? Qttdre in luce dmbuUre , nihit
dliud lohdnni [tgnificdt^uam uer&fidci (J
dik&ionisuefligvs ingrtdL
Defide igitur (j dile<flionedi<ffurusdpon
flolus, dptifime rem dbipfdfide dufticdtur:
qucm ordim dicendide hifce duobwsprdtcipuis
cbrijlidncc doSrincc locisjn omnibutfermc epi
flolis fuis 0 feruduit etidm D. ^dulus:qui or«
donobis quo£ retinendws elh, Nec£ enimpd*
rum reftrt , <juo ordine (y Jocofides 7 Qr ope*
td dtle6lionis truddntur.P rimum ndm^fidei
doSrind^cum do&rind operum non c£mi*
fccndd.ftcut pdpijldcfkciunt 0 <jui dum in iuftU
ficdtione fidem CT dile&ionem confundunt, u*
trdtng fimtil corrumput:feorftm igitur utrd<£
trddendd , dcprior locws dttributdus fideifi*
ncqud coftdredile&ione<juit.Et quonid quic*
quid ex fide non elh^peccdtum e&,<{u<e injfre*
cim bond dihSionis operdftne fidepreftdrcm
tur } probonis operib.non ejfent hdbendd. EjfcG
ttuualdeprtpofterU , cum fides fundamenti 9
c£er&
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj.Epifto. ■
cperddih&ionic tecfli locum bdbeantjn ddU L t0(n k
ficio fyiritudli , non prius pofito funddmento y f
W £ec?o extruendo Idbordre. Qudre.ut ftpiens •
ArcUteau* ,ficutD< 1>dulws , it* g« 0 £ D # JJJ^
Iobdnnes y primum funddmentum ponit^rdttr
quod dliud nemoponerepotefl.Sic enim fcribit.
f r*t »r ■ " ;X: '^ ::
Etfanguis Ieiu Chrifti Filfj
eius^emundat nos ab omni pec - c
cato* Si dixerimus peccatum
non habemus , nos ipfos fillt» m: r
i vtufiijDtiJi.
mus , oc ventas ln nobis non
eft* Si conriteamur peccata no=
ftra , fidclis eft &C iuftus, vt re=
mittat nobis peccata noftra, Sc"
emundet nos ab omni iniqui=
tate* Si dixerimus , non pecca=
uimus , mendacem facimuse=
um , oc" lermo cius non eitin f .
nobis»
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
ilcfuCUi!
atnosaW.
rcrimiispE
lus 5 nosipfci
^ritas m nobii
Aim\
ipccatiai
>s abomnin
imus.non;
no ciiis i
lohanm Caput L 29
Hccc fupprejfo quidem nomine Fideiddfi*
dei tdmen do&rindm pertinere ^fttis o*
finor ti^uet.Do&rinee enim fideifu??ima 5 kts
uerhis continetur ifinguis Iefws Chriftifiltj
Dei^emunddt tios dh omnihus peccdtis # EJt
igitur bccc fintentid uerdfide infigendd corm
iihws noflris ♦ Qud primum ddmonemur } im=
muniitide (y fdditdtis noftrorum peccdto*
rum y Deinde Ldudcri Chrijlifitnguinis 0 quo
fohdh omnihus peccdtis voftris repurgdmur.
Agnitio enim peccdti , cum dgnitione filtj
Dei y in do6lrind eudngeltj (j pr&dicdtiont
\Qenitentide y feyrper elh coniuvgendd , i\7 dtrt
dgnitio fihj Dei 5 fint dgnitione peccdti^ elh
otioft^dgnitio dutem peccdti 0 (int dgnitiont
Cbrifti, e/l pernitiofit . Quid enim pro/ueric
dudire 5 Cbriftum mortuum effe propter pec*
cdtd noftrd^ cr excitdtum effe propter iuftifi*
Cdtionem noftrdm^ft cjuis fe nulld Uhepeccdti
contdnnndtum effefklldtur f Qudntum dutem
dgnitio peccdti fine fide chpt , Cdin 0 Sdu1,
ludds y (j fimilid exempld tefldntur . Qudrt
fU dnte hccc tempord reueldti Eudngely,
prorjus fepultd doflrind fidei^hds potnitenticC
t<trtes numcrdrunt tcontritionem , conftfiio*
R iitrA
m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota* in j\ Epifto* lolianfl*
fttmXJ 'fdtisfk&iontm:qu£ dd exdggerdnddm wttfiw
ijuidem peccdtorum mdgnitudineyn phrimum, $tffiudfa
nthildutem dd i1Um expidnddmfhciebdnt^ non i< ?L J ;
dubium^uin multis dejfierdtionfs dutoresfu* .^Mjitytt
crirtt . Longc dliterCbriflus ftludtornofler
prddicdtionem fudm Mdrci i . inflituit > uli
duobus uerbis dgnitionem peccdti (j fidem r : -
complcxu* elt^dicens , FLefpifcite (j creditc .
Eudngdio.Sico-D • IoA*iw« breuiterdt |m
rcmifione peccdtorum dicit : Sdnguis Iefi
Cbrijlifiltj Dciemunddt nos dbomnibuspec*
Cdtis.Hocuerodicflu pofledpleniws ex}licds t
eoprimum uf^ dd finem cupitis dccet>peccdti T
dcnitiont fe exiaere Aeinde initio fecudi cdpU . a . , "
tis.donitiont^ M cdidtoris etid Je reduirerc
oftcndit.Cum dutem dit. bdnquts L brijti e*
munddt nos a peccdtis^ totum opus (j benejia* 1
um redtttionis Cbrifli intelligit, ouodmortc 4
ipfws confummdtumfuit : Cbriflidute ohhti
oni in cruce, rj ipfius effufionifinguinvs 9 dutn -
hoclocouirtutememunddndiapeccdtts dttri*
buit^edmnonfolum Tdurorum dut H irco* " : . :
rum,fedry fincfiorum Mdrtyrumfanguini " ; '
dcquihmhbctdUs fttpsfhflionibu* propeccd» :
tis dctrdbit, (juasprccter fanguinem Chrifli -
Hyppo* btylinis
Bfl piM
fiidfJ
'«0
Iohanti* Caput fc *>*
flyppocrittfinxerunt. Et banc fiinguini*
Cbrrfti efficdcifiimdm uim y nos purificdtidi a>
fordibus twflrorum peccdtoru,necfi ad certum
uitde tempus^ne^ dd certd peccdtorum generd
dflringit 0 quemddmodum nonnulli J (j mdgni
ttidm notninis uiri y Cbrifti fltvguine ed fiolunt
feccdtd in Bdptifmdte dblui cenftierunt \ <ju<c
hdptifmd inueniret , qu<c uero dccepto bdptif^
mdtepofted committerentur ^dhjs (juibusddtn
fdttffkSHonibus.uel ncftrisjiel dlienvs ^jfere*
dimendd . Effiicdtidtn fidtiguinis Cbrifti ^per
otnnem bdnc uitdm,(y dd cmnis generis pec*
utd Iobdnnes extendit 0 cum dit : fitnguis
Qhrifti emunddt nos db omnibus peccdtis nom
flris.^An non lohdnnes ,CT quibits ipfie ficribit y
hdptifinum receperdnt ? Bdptifitius dutem
dlione ed^ud confirtur uelpueris uel dduhfs,
tion finiturfid inde uffydd finem uitde ipflus
ufu* durdre y (j uirtute fitnguinis Cbriftidd
dbluendd omnid peccdtd noftrd udlere debet.
At peccdtvs po& bdptifimd omnes etidmfint
txceptione obnoxios effie^ Iobdnnes non eo fom
hm innuit 3 quod cum bic, tum in fiequentibws y
fnpfum peccdtoribws femper dnnumeret y qui
GbriJH fidnguinis emunddtione in bdc uit<t
E z pcrm
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
AnnotaJn j/Epifto*
perpetuo indigednt , fed (y ex projrjfo hoc in
prdfcntid dgitjit peccdti cojrfionem o?nnihus
extorquedt } quo fihi C hrijli funguinis Uudcro
cpus effe.omnesmdgvs perfticidnt (y fhtedn*
tur.Si dixerimus dit 0 peccdtum non hdhemus 9
nos ipfosjk]\imu*£j utritds innohis non efh.
Infrd cdp. dudiemws tdidholicu ejfefi <juis
peccet,uel peccdtum fkcidt^ hic fluhum (j im*
pium ejfe dicit, fi dixerimus 9 peccdtu non hd*
bemu6 9 uel nonpeccduimus. Qudrene Apofoi
hs fthi pdrum conftdre uidedtur 9 dijcrimen
peccdtorum tenendum elh. Sunt enim peccd*
td quccddm contrd confcientidm , qudndo <juis
prudens fciensq, Lege?n Deiuioldt^dcquip*
pidm dejtgndt^uo Deumgrduiter cffendi^ et
Lege no ignordtiut cum Dduid rdpuit dlie*
itdm coniugem, (y mdritum occidit, nonpotuit
ignordre, ^uin committeret 5 quo Deus ojfen*
deretur, qui in Lege ddulterium (j hcmicidiu
feueriter prohihuerdt . ^Adimitdtionem tdmen
SdthdncC y Deum contemnere dtq. cjfendert
mdluit , quam fudm cupiditdtem nonexplere<
Jrl cecigitur peccdtd , qiicC D . ^Pdul.Gdl.$,
uocdt mdttijrjld operd cdrnis^ quid confcientid
jkcientis , ex LegefhciU iudicare dcfcire pot
!sh!^o c dwii
pfaukjjm
mtridlijiiktf
wdmitm.
'^'■■■"i.Sr.
'-■■"i-ti:":
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
nvHtitttl
\ tl Sntfu;
>
iltfMN
>
Iohann, Caput L *7
f£$, <p<5ci dtfbUcteiit j Iohunnes infrd
cdp.ftdiujudtn Didholicd pvjs diligenter cd*
uenideffe prxcipit.Quihws quifuerit ohnoxiws*
tiemo uel td?n ftuhus , impius efl , ^ut
fcpeccdtumnoJ)dhere fit diSurus. Ideo dehis
mdnifefhis peccdtis hic -Apoflolws no loyuitur.
1>r<£terht£c dutemfunt dlid (judeddmpec*
Cdtd^uce dltiores rddices egerunt in cdrne no*
ftrd> <£udm ut ed 0 nonprius cdrneper mortem
depofitd , pocnitws exflirpdre Udledmus y ut
funt cdligo CT duhitdtio in mente , prdUcC in*
clindtiones uoluntdtis , (j reliqudrum uirium y
iiffidentid de diuind grdtid 0 fiducid noflrifj
innumeri dhjuitioft dffeflus. H ccc mdld in*
teriord etidm in rendtis, D. ^Pdulus R^omd.
j.deplordt tdncjudm mortdlid peccdtd, d qui*
lusnon liherdt , nifi grdtid Chrifli: utrvm
funt occuhiord y qudm utdh omnihus , prdfer*
timdutem dh H ippocritis, pro peccdtis dgnos
fcuntur. ]Sfdm olim fuerunt Teldgidtri (j
Qdthdri y nec hodie defunt, yuimdld hcec inte*
riord negent effe peccdtd. ^4c Afonddi ope =
rd etidm Supererogdtionis fomnidrunt, ^uihus
dehitdm Legfs ohedientidm trdnfcendere fihi
uiieri neyud^udmpojfent , nifi a, peccdto fc
E 3 pror*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota*inj\ Epifto,
frorfus immunes ejft fldtuertt.Qotrd quosrfe
internis illis peccdtis etia inrettdtis^bcccdd*
monitioe/i neceffurid. Deiis igitur potifii*
yium blc lobdnnes dgit >(j in eorum dgnitio*
nem nos ddducere condtur . Vt fi minus ed cd*
eorum tdmen uenidm 1 Deo propter
Qhriftum confe^ui pojsimws.
Trihus dutem rdtionihus ddduflis^ hocfu:
percilium ^Pbdrifticum 5 de Cdrentid peccdti,
nohis detrdbere/jy ingenuum peccdticonfcfiio,
ncm perfuddere condtur. ^Primum flultitidt
repr&henfione^ qudm 110 effugiemus:fi dixeri*
mws nosnon hdbere peccdtum JSfos ipfos enim t
in^uit y fkVimws (j ueritas non eli in nohis %
Scultum effe dc turpe ducimws , dt^ oh id in*
dignifiime f?ri?nus t db dhjs nos fklli dcdecipi^
*At tdnto turpius (j flultiws e/l , nos cinohis
ipfis fklli dc decipi , ^iiim dh dlpjs , qudntono*
his minws dhi, ^udm nos nohifnetipfisnoti effc
poff.imws (3 dehe?nus , iuxtd Prouerhiu, lVo«
fce teipfim . Cui tuntd/n ui?n ftpienti<£ ineffe
femper iudicdtumfuit y ut Deo dutoridhbomU
nth iss Rthnicis etidnt trihueretur. Summd igi*
tur t contrdrio ftuhitid fuerit.fui ignordtio*
nefihimetipfi imponerc, cruod tu fit, cim dlit^r
de nobic
iJiflgttWCp
mmgj di
xldcicctrtb
fislmmfji
ilttti mo n
1
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
:.:
lohannXaput L * 8
Itnobis fentimws(j Joquimur ,<juam rtiutri*
td6 bdbtdt.Vt cum fimws obruti ptccdtis,fiut>
ut Pdulus 1o<juitur y utnuddti fub ptccdtujios
iuflos tffe 0 (j peccdto cdrtre y id6bdrt non ut+
rtmur . Excutidmus nos ipfos , (j omnts no*
flrorum cordium Idttbras, (j aSionts nofirdS^
fkcih nos ptccdtorts tjft deprccbcndemus ♦ -^»
lexdndtrmdgnus rtrumgtfldrum dmplitudint
tldtws yftpro Dto coli(j ddorari ucluit : bdc
(luhitid dppldudentib.dduldtoribus fuis^mdg*
7td iucunditdtt frutbdtur,dontc dcctpto uulnt*
rtfinguine proflutnttm ctrntrttjbi tum fu<im
ftuhitidtnjj dduldtorum fuorum impudtnti-
dm, hdc uoct reddrguit : o dmici 0 bic quidem
ftnguis bominum efi,non ntSdr Deorum.Sic
Cdro (j fdnguis nos quidcm fordium ptccdti (j
impuritdtls nofirx ddmontrt debcbdt inuitd^
<jud* tadtm nobis tdctntibws^mors ipfkfktttur.
Jllttrd uerb rdtio^ud peccdti dgnitiom
(j confefiont nobis commendut, bccc esl.Quod
nificonfLtedmur peccdtd,dd peccdtoru remif*
ftontm dditu nobis pr<cduddmus^uem co jefii*
one uicifim pdtefkcimws. Si cofitedmur peccd*
tdnoJlrd,dit y fidclis(j iuflus tfl>ut rtmittdt
nobispeccatd nofira : %uibus non remifis^noUs
R 4 pro*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota>inj\Epiflo* * nllJ
frofe&opereundum effet. Itd cumpericuJo (y :::ttf* in [
id&urd <ztern<£ fxjutis 0 quonidm dhnegdtio* Utii^r 1
ne noftri peccuti coniun6ldm effe dnimuduer* 3i ^fr
timws , ut pecdti remifionem confequumur (y 0 £ ;
uitdm ccterndm , confiteri peccdtd nojlru non
duhitemus.H cecrdtio defumptd eJi ex^fth
mo sz. Quonidm tdcui contdhuerunt ojfd med, :
dum rugirem totd die , Quonidm die dc no&e tyfmnt. Q
grdudtd e/lfuper me mdnus tud y ConuerJws •\snmf\m
e/i humor meus in driditdtem ctfliudm. Hdc wflmo ij\
de difimulutione peccuti dicuntur y (j de tdhe %
Cceteris<£ incommodis 0 qtids fecum trdherefo*
let. Quihus tdndem tdnqudm tormentis cjui* MrDtmfiitl
hufddm Deus nos dd peccdticonftfiione ddigit^ utccJijtp.
Sic enim ftdtim fequitur. DeJicflum meu cog$ .::->::;:•.-
nitum tihi fci y (j iniuftitidm medm ncndh* mnojhicn
fcondi. Dixi confitehor trdnfgrefionesmedS .
Domino , (j tu remififli impietdtem peccdti
mei. 1>ro hdc ordhit dd te omnis funclws in tem .^jlcoiijtL
pore oportuno. ^dt^ ex his ^Prophetd uerhis > Q Jlncm ;
pldnum e/l Iohdnnem conftfionis nomine non l ffl( ^
inteJJigere confefionem iJJdm duricuJurem , :> c ^|
cudm fuperftitio peperit , uudritid dJuittf . , < /
pontijzcid domindtio JtdbiJiuit , contru uer* ,
bumDei. Quod quidem conjrftionem peccuti t
re^uirit y r i m ^
:':::,:";
:::::: :;r:::^:
ir. D^siwj
* : y :^ ;:v
::-:^ :
Iohann*Caput L 19
ftquirityfed qu<£ in confi)e£tu Deifidtfj ferim
dmpeccdti deteftdtionem infe contintdt.
Cuiws conftfiionis ExempU in fcripturis
hdbemu* Publicdnum, dicentem>Dew$ propi*
tius efto mihipeccdtori, Luce 18. Ddnielt fu&
(jpopulipectdtd confitentem, Cdp. y.Ddui*
demin 'Tfilmis, Sdlomonem, (j (juotqiuot un*
<pid?nptj fiierunt. Qudnyudm dutem dd confe*
(juenddm remifionem peccdtorum y confifiio
bdc necejfdrio re^uirdtur , non tdmen huius
confrfionis merito nohis itld aDeo contingit y
ftcut nonnulli binc colHgunt , prdtfertim cum
ddddtur Deum fidelem (j iuftum ejfe 0 ut rt*
mittdt confifis fudpeccdtd : dcfiremifiionem
pccdtorum tdnqudm iuftiticC dehitum y retrim
hudtmerito noftr<cconfefiionis. JSJ ihil minus
cogitduit t^sfpoftolus nofttr , ne^ (juifijudm
^iorum^ui peccdtd fudDeo cottftjfws ejfele*
gitur.Ndfi confiffio mereretur remiffionem
feccdtoru 9 Cdin certe (y Iudas inprimis tdm
ohtinuiffent. JSTeg tnim 0 ficut Ionds , diu fu~
umpeccdtum celdrunt } ne^uerhis illuduel txt
eitenudre uel txcufdrt uoluerunt,ficut k^£*
ddmpeccdti fui culpdm trdnftulit in Rudm,
Eutin fer£entcm> Sduluero R^tx rtligio*
R £ nem
M
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj.Epifto.
nemttidmdccultumDei ,)uo peccdtoprdte* Ijstnm^
vcuic. Ced dmbo Iudas (j Cdin.fimpliciter rr , j
tttertc peccdtd Jud conk st Junt>neuter tdtntn f 'rr
r . • - 7Y -j r t >Uw q*>
uenidm peccdti meruit . Uudm id qu*Jo ob rent - , -
dhdm yduam duoanon nojtrce conjtjsionts l&m ^ , t .
chrimis - Jed Librijti Jdnguints profiuuio l 1 .
JDeus mifericors peccdtd conftfiis dbhdt £ wm, !J r
Qi/ci igitur rdtione necefiitdtis,confif?io dd M^ ut '^
remijsionem peccdtorum exigitur , /? ho/i in
weretur? Kdde?n propemodum rdtione> <ju<t ;:: ll
viorhi dgnitio , <*c/ curdtionem requiri } db om* utm * -
ccgnofciturlQuis enim nefcit,febrim^uU v ir - :
demnoncurdri dtgricognitione^ud fcit ftto ir '
wor&o Ubordre 0 fed dptis (j idoneis remtins
medicorum ? yuorum tdmen opem nonprius Mtmui;
gerimplordbit ,nec fahtdrid ipforuremedU
ddmittet^udmjegrdui(y drdentimorbocor* -
reptum effe fentidt , Eodem modo de peccdtis
dnimde morbis iudicdndum tJl,dd <Juos yuidem .
curdndosjiemo prius fibi recurrendum effedd
Chriftumexijlimdbit^uamfepericulofifiiine
Ubordre dgnofcdt (j confitedtur. ^UsmD*
Idueroubiftcerimus,fideliseflDcusviu>'
Jlus } utremittdtnob.peccdtd noflrd. Acfide* :
2$ jwc/e , (jubdgrdtuUd de remiffiont peccd* ^ r ^ c • ,
! 1 -k;::t<
^iCClljt|i!j|
:::-:::a!.:^
[ihuritifr]
Iohanru Caput L 50
f anm promiffionem nohis in Chrifto fk&d fir*
Udtifidclis enim dicitur a fide ed^ucC dicfloru
conuentorum<f ; conftdntid (y ueritds dcfini*
tur ♦ In quo fenfu, Fidei uoce dpoftolus di
Jl^om^.utitur. ISfum incredulitdt illoru,fim
dem Dei fkciet irritdm? uhi fides uel ipfitm
promiffionem,uel eiws ferudndcc diuindm ue=
ritdtem fignificdt.Cum dutem omnes promifi
fiones diuince in Cbrifto ftnt dmen (j itd z.
Corinth.x • certitudo (j ueritds remiffionis
pcccdtorum, Chrifti etidm fitnguinis prcctio
(j dignitdte nitetur % Gh hdnc cdufitm De=
um ^in remittendis peccdtis noftris ^fidelem
tffe dixit y oh edndem etidm iuftum uocdt,
JSTon dutem ed iuftitid y qud cuicfc pro meritis
fuis dignd rependit prccmid ,fed cjiid creden*
tihus in Chriflum^fiid ferudt promijfd. ISTdm
cu ed fides, cjud fldtur promiffis , ffecies qucc*
ddm fit iuftitict ^ftcut Deus dh ed fide fidelis,
itd(jiuftus non immerito dppelldtur.
Qudreet hccc ferudddrum pr omifiionu grdt
ti<c luftitid y cum Dei mifiricordid coniungi*
tur, Nd (jiidm Deus mifericorditer in Cbri*
ftopromifit , edm grdtuitdm remifiionem pec*
Worum 7 per hdnc iuflitidm, conftdnterc fi*
deliter
m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.in j JEpifto*
deliter prdjldtfic enimftrepdfiim in fcriptum
ris uidemxis mifericordidm (j ueritdtem con*
iun&im in cehbrdtione diuincC grdtide (y lo*
nitdtis prccdicdri , quod hoc uno tejlimonio
pfdlmi 100. pUnum fiet , Lduddte inquit no*
men domini^ guonidm fuduis elh dominws in ccs
ternummifericordid eius , (j ufy in generd*
tionem(j gencrdtionemueritdS eiws.Miferim
cordid (juidem ingrdtuitd peccdtorumremifc
one promittendd y ueritas dutem , in hdc grt*
tU promifione prccjtdndd . Quoddiligentiwi
dlifidnto ohferudndum elh , propter eos , gtt
cumDeumjidehm(j iujlum tffe dudiunt>in
remitttndis peccdti* ,peccdtorum condondtio*
nem prctmum illica effe imdgindntur fuorum
weritorum y cum tdmen ed folum rdtione hic de*
us iujlws fit^uodfias feruet promifiones^ft
funt grdtuitct. Vtrun$igituruere(jrt&t
diciturjnremitcdispeccdtis noJlris y Deum (J
mifcordem y (J iuftum effe y fed eddem rdtiont
ivjltim ^uddnted Iohdnnes Jidelemdixerdt,
fidelem dutem , non d nojlrorum meritorum
dignitdte y fedafudrum promifionum ueritd*
pe uocduit.
H<ccnon fohm tenenddfunt dddtuitdn*
dm
<00mtritor
hinCfofa
'^tmcfirtm
minltmw
•wtr;.:!:;:
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
wriNftkJ
ard|ccc<tona
•0
Iohann. Caput L %t
ium rtfutdndum^; errorem H yppocritdrum,
quifuorum meritorum fiducid tumentfed o*
ddeximenddm dubitdtione?n cordibus noftris %
dtgrdtuitd remifiione peccdtorum y qucccre*
dtntibus in Cbriftum tdm certd continqet y
quam certum Q* indulitdtu?n effe debet , deuvt
mentiri dc feipfum dbnegdre non pcffe, Ld enim
ipfumfkcere oporteret.fi credentibu* in Chri*
flum peccdtd non condondretjnivftu* enim ef*
fct(j menddx: dtnulldudnitdtis (j iniuftiticC
fuffitio in deum cddere potefl , qtcod in terticL
rdtione nobis perfuddendi ptccdti conffiiontm
ddducit ,ddqudm idm nunc etidm uenidmus.
Aitergo>
Sidixerimus, non ptccduimus , menddcent
tum fkcimus , (j ftrmo eius non e/h in nobis.
Hocenim tertio 1oco fignificdtur 5 eos quifc
ptccdtores effe negdnt , in deum i?npios effe (j
bld/frhetnos ♦ PJ e$ enim impid in Deum con=
tumtlid cdretftquis ipfum menddcii drguert
dudtdt . id utro iVi fkcere conuincuntur, qui
mfcrorum peccdtorum nomine cenferinolunt*
Quid enimjrequcntius in fcripturis repetitur y
yu&m prduum effc cor bominis db ddoleftentid:
$Lrft>exiJfe dcumde coclo fuper bomines ,ut
uideret
m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
mm nflm
iitft^cutm
ttmk Itbrh
AnnotaJn j,Epifto, '° ^jt
uideret 0 num ejfent qui requirerent , (j in* . t ]ltl^
telUgerent deum ^ftd ne unumquidem rjjercm "^ ( 0cf\
tertum : loncrum fbret omnes eiwsmodi locos C«
commemordre : in genere Jultem totd JJot
6lrin<i hgvs cogitetur. Hdc enim D . 1>du*
lo tefte.Dcws omnes homines fubpeccdtumcon
cluftt, omnibus os ohdurduit , totum^. munium
fibiobnoxium reddidit.Iduero(j Euangtlt}
do&rind hoc ipfb , quo ardtuitdm peccdtorum
remifionem ommbus bomimbus intotomundo
dnnuncidt , omnes non folumpeccdti conuincit y
fed C peccdti dtrocitdtem omnibus ob oculos
(Idtuit , dum non nifi unigeniti fihjDei, du* 15 « : 7 '
rijfimd fdtisfk&ione in cruce pro nobisprtfli* *>P"
td,peccdtum expidri ,nos<£ Deo reconcilidti
nonpotuijfe, dilucide monftrdt. Sic enimex
medendi rdtione ,fiue medicdmento , quodin f ~ r * :::
defterdtismorbis ddlnberi confueuit y Jtonnun*
<judm conieclurdm non dubium cdpimus , defe* :< y : , ;;r "
riculo Ubordntis.Qui igitur fe peccdtorem ef* ■ ^tuitrr fa
fe inficidtur^dn non Deum jn Legeet Euan* wr
gelio 5 omnes bomines O peccdtores ejfe pronun* {
cidntem jnenddcvj drguit, dut^uod eli
KttTifop 9 tnenddcem fkcit f dc per confequens
ftrmonem Dei 2 in ft non effe decjdrdt ? idfod
^fio, loliann* Caput I.
& Iobdnnes dddidit. Vbifcrmont Dei,cfi*
-■'"•v;,. gilldtim uel de Lcge,uelde Eudgelic,etco*
v muniter de utro<j; Jiccbit intclligcre ; nam qui
:. : fepeccdtorem ejfe negat , ne$ frmor.i Le~gis
•HdCKj-r *f£ fermoni Rudngeltjhcum in fe rclin<juit 9
■ : . fed utrumf ftmul dbpjcit. H <£ funt tresrd*
. . : :;: tiones longe grduijfim*, yu<c non iniurid om*
/i nes bomines cxflimuldre dc permouere debc*
: : ::. :. vent > ut f e peccutores cordm Deo <{uam ku*
... ..... milimeconfiterentur. Quodfi oui y uelpropridC
"ifok: toftiti* falf* perfiidftone^uel operum Supere*
rogdtionis defenjione , frcerc rccufdnt \ ut dt
' ■dbws primis rdtionibus nihil dicdm, ipfi ttu
:::
ierint,<3uomodoJdltem contra tertidmrdtio»
' "• r / • r i .1.1. ...
nem 1 obdnnts Je non horrtbih imbietdtis dt<n
Dldjpbemice cnmine conjtriflos teneri trobent
I tuedntur 1 iLt baaenus quidc de dgnitiont
r conjejfione peccdti: nunc progreditur u4po*
olws dd remijfionem ry dblutionem peccdti,
<[Udm breuiter fdnguineCbrijli fieri
cur dixerit, copiofiia
docet.
m »
m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
CAPVT IL
Filioli mei.Hscc fcribo vobis,ne
peccctis^Et fi quis peccauerir,
Aduocatum habemus apud Pa=
trcm 5 IefumChriftum iuftum*Et
ipfe eft propitiatio pro peccatis
noftris , non pro noftris autem
tantum , fed etiam pro totius
mundu
R^imum lUndifiimd filioruni
dppelUtione , <jud ficpiutdein*
ceps utttur , <juo dnimo ergi.
fie mutuo dfifiectiefifie delejnt,
EudngeU doSores , O* duii*
toresipfiorumjndicdt. DocZores ^uidetn^
ternum dfifie&um indudnt , dc fiummdm fioUd*
tudinem gerdnt ,pro fideliumfiahte , fuosin
Ghrifilogenuerunt. Auditores fiUorutn offii*
cium diVgenter (j fieduh jhcidnt , dcbonorem-
fdrentibus bdbendumjuis conciondtoribt* dc*
firant. Xobannes igitur tdnytumpM$* ter >
' tnxius
' loiann*
ftfn k m
'■:jis,inftit-.
f-vvisitttit&ti
mmitkm
wjuoljmimn
Itrccfifittnlir.d
"«i:: :.;
m
tirfa
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
■fcnWsfe-
|nspeJ
ilkmk.
itio pnra
ronoftrisa
cuimpio!;
lohanm Capiit IL %%
WXJU5 pro fuorum liberorum fdlute , bcCt
fcribo uobis^ inquit^ne peccetis, QucC ndm furii
illd^uct fe fcribere dicit ? Qudcidm dudi*
%imws> : primum ad focietdtem cu?n Deoiun*
genddm, nobis inluce uerfindum effe. Dein*
de y ne nos peccdtores effe negemus , quodpec*
tdtum elh omnium mdximum. Quid dutem, (t
quis peccduerit ,num Qes dbiiciendd contrd*
bendcc dmiciticc cumDeo tnequdijudm. Scri<*
lo ^iidem uobis^ ne peccetis :fid cjui omnino no
feccdndiyfummdm fdpienticc cr iufliticc per*
fiflionem in hdc corruptibili cdrne non djfeaut*
tnuriquod proximum eJl,peccdti fxltem bumi*
Uter confitendi tnodeflidtn dcremifiionispec*
tatorum rdtionem, uerd fide tened?>tus.£l *nc
pdulo dnte uno uerbo dttigerdtifxvguis Cbri
ftinos emunddt d peccatis noftris . pluribus
tiunc exfc?iit 3 cuiu6 pdrtes Chrifiws dpud ^Pd^
trentdgdty ut nobis remifiionem peccdtorum
impetret . Si iquis peccduerit^-Aduocdtum bd+
lcmus dpud7t> dtrem j efu?n Cbrifium.
Iuditio CT d&ioni forenfiperfimilis efl lufli
ficdtiopeccdtoris , in eo iuditio lohdnnes dd*
uoc<ttiperfond?n Chriflo tribuit.N dm in Iui
Jlificdtionc^jPeccdtoris btc tres funtprcecipuce
F gerfonx;
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota* in )\ Epifto*
perfoncc luditis ,Aduocdti (j JR^r/ ; Ivdick
ferfond Deus^Aduocdti Cbriflws^R^eiperfo
num gerit mifer homo.Ac cjuid dd Iuftificdtio
nem peccdtoris und^ucC^; hdtum perfondru con
-firat, D. ^PdvhsR^omd $.dpte ddmodum<tc
diftir.flc exponit.Iuftificdmur diitgrdtit^r
gratidm iUtws.De Dco Iudiceprimiim loqui*
tur , cuiu*> tumetft fint innumercc dliceuirru*
tes : in Irftificdtione tdmen peccdtoris cortn
iudicio Dei , Deigrdtid (j mifericordUAo*
tnindtur, cum <jud coniunfld etiatum intelligi
tur^ueritdi C ea iuftitid Dei^ud Deumgrd*
tuitd QTdtidt promifionem fideUter feru<trt>
in fuperiorihus dudiuimus. DeChrifloAduv*
cdto cr medidtore deinde ^Pdulus dddidit:ptr
IL.edemptionem^uce eft in Chriftolefu^um
propofuit Deu6 R^econciJidtorem^perfidetn,
interuenienteipfiu^fdnguine.lSIdm<jiidn<jum
Cr de Chriflo , multd ddmirdndd prtttra
hyftorid E udngelicd comemoretiin iuftificd*
ticne tdmen peccdtorts y ipfiws R^edemptio(J
fropitidtio potifimum recpiirendd (j confide*
randd nohi* a D fP duhproponitur s^Acfii
tnul etidm 0 fdcld Fideimentione , ojlenditur^
%uid £Leu* dd fui iuftificaeioncm in boc iudi*
cium
lotanfl*
Jbrt ^ [dl
kirtspfw
mfi Ivmiw
wiuti:iUil\
iJickurm ?
ifahiuftifiu
imGrtiui
mpttimm
wW:dcjia
pMfy&Fi
"«Qkislur^
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
li
olfiJicffriaii
tiiiwwdid
'tdftjtCtffl
tfkQsjtrifii
tituDrLjulR
loktnru Caput IL 34
tiumddftrre debedt, ncmpe fidem ^dpprehen*
dentem Dei iudicis mifericordiarti, Chrifli
tnedidtoris fdtisfecflionem propeccdtis. JST dtit.
tdtnetfi ifl homine filuando Dcus muhas
ijuocp^ C prdddrds uirtutes dUdS requirdt^td
tnen cum homo peccdtor, tdHjtid R^tws iuditio
fiftitur filiws F ideirdtiohdhetur. Sicut igi*
tur hct tresperfoncC^Dei Iudids,Chrifti?ne*
didtoris,(j hominis peccdtoris Jn iudicio Dei
conueniuntiitd ddpcccdtoris ivflificdtionem y
MifericordidDei, R-.edemptio Chrifti, (j
Fides Peccdtoris concurrunt: quibws omnihws
toninn6lim{j fiorfim ftnguhs iuftificdrire*
£?e dicimur.ndm Tdpiftcc cdhmnidntur ,noS
in dofirind iufiificdtionis pdrum nobis confld*
re^ (juinunc GrdticC Dei, nunc R^edemptioni
Cbrifti^nunc hominis fidei luflificdtionem dd
fcribdmu*. Hdnc enim omnibus (imul x^sfpo*
flo1u6 tribuit : dc fi cui edrum feorfim Iuflifi*
Cdtionem ddfcribit , reliquds duas fimul etidnt
tdejfe oportere fentit . Vt cum t^fpoflolus
^Pduhs , nos Fide fine operibus iuflificd*
ripronuncidt^de Fiducid Dei M ifericordicC
popter Chriflumpromiffcc , 1o<juitur. JST on
cnini dlU Fides ingreditur luflificdtioniS
F % rutio*
m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan jJEpiflo*
rdtionem^ua?n <ju& er mifericordiam Dei<tp§
prehendit , (j fitisfkSionem Cbrifiinoltidpm
plicdt. -Adhunc igiturpeculidrem procejfum 9
qui in luditio Dei ferudtur, D. Iohdnnese §
tidm bic rejfiexit , <y in peccdtoris iujiificd*
tione coram Deo 7 Chrijlo Iefii dduocdtiptr*
fondm (j officium trihuit.
u4d hocdutem ^Aduocdti nofiri mumstj
cfficiumre&ius i?itelligendum,plurimum con*
ducut^u<£ de ceterno Cbrifii Sdcerdotiopdft
fim infcripturdj inprimis dut TJkL uo,(yin
Epifiold dd Hehrceos leguntur , Afifero*
rumenim peccdtorum cdtifamdgit dduocdtut
jtofier cordm Deo , non defnfione dut excufda
tione,fed deprecdtione culpct er pc€?ise: prdci*
hus dutem propopulo dpud Deum intercede*
re, inueteri T efidmento pertinehdt ddcffi*
cium Sdcerdotu^ui Ghrifii ^lduocatinoflri
figurdmgerehdt^y Chrifii unici Afedidto*
ris nofiriintercefiione??i ^fuvs precihus dduntm
hrdhdnt .In hdc intercefione fummdilhrutH
Sdcerdotum dignitas confifiehdt^dc<judcun^
dlid. dhipfis ftebdnt , eo jpe&dhdnt ovtnid, ut
recfle (y utiliter Intercefiionvs muntredefun*
gerentur. ConfimiUter cr Cbrifiifu?ntnd dl*
gniui
lobflfl
ittbttrctfi
wf&tfr
wmtt collic
ntt^ifui
iDtmin^
tutisBtofai
\Mmtm
m,Quri\
Mmlitmti
U i f
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Ioliann* Caput I h 5?
gnitds fttd elh in hdc ipfiws pro nohis dpud
Hurti^ f itrtm intercefiione. r y^fd (judm quidem ritt
> L \ CT ejficdciter obeunddm^dlid omnid, <ju<ccun<£
ifmfi J Cbriftus ftcitvpdffu* e&jreftruntur.
Quod dutem SdcerdotesLeuiticiordinis*
jj gui hominihws ccnflituehdntur^ ordturipro
... v„ feccdtispopuli^primumnecejje bdbebdnt,pro
offerre , deindepro populo t dud6 ex eo
; conditiones colligimus : cjuibws pr<cditum ejfc
oportet , intercefiione uenidm peccdti
impetrdre debedt.1>rimum utipfepriws fitd*
tudDeuminardtid .Deinde ut proiilorunt
peccdtis Deojdtisficidt^proquibws ordt.JrJ d.
rum enim conditionum dlterutrd yui deftituh
:■" tur> ^tduocdtum nojlrum dgere dpud Deum
nonpotelb 4 Qudrene irunem ^lduocdti T
tulum , Iohdnnem Chrifto dedijfe cjuisputet,
htf duds conditiones , inter Deum (j homines
hgitimi M edidtoris propridS, itd de Chrifto
Kfjbjffin probdt ? ut oh edS ^Aduocdti dpud Deumdm*
rctpifflr flifiimdm dignitdtem y uni o ftU Chrifto conz
\ confM-- fetereftmul demonftret,
tol>tcUtfm ISFdm quod dd priorem legitimi Jlduocd*
ticonditionem dttinet , ezm in Chrifto unk&
^ftr: deftgttduit lobannej i Aduocdtum babe*
[obftfl
Annota.in j JEpift o, ^ idM
mu6 dpud Pdtremjefum Chrijlum: (y <tddit % L t Hc r -
luflum: quo ipfum in fumntd dpud Deumgrd* .JUlkjlJ
ti<i fmpei fuijf.nec u Uo unquZ peccdto Deum ^gurdM
offendijfe fignificdf > Qudre folws ipfe nulYm ^JiCb
pdtrocinio 0 nullo pro fe fdcriftdo indigtt. , m j mt c£
Sunt duven: in promptu , Pdtris grdtid: , (y ^
immenfx dileflionis ergd Cbriflum teftimo*. ^Ctnjl
nid : in cjtcorum nume.ro excellit^uod pdterip* ^Xp^
ft.nonftmelhdc uoce coelitu* demiffd^Cbriflo ^ ^
terbibuit . H ic e& Filiu* meus diU&us , irt , . , n
ijuo mibi bene compldcitmn est 5 ipjurn duditc.
jSf cc procul Chriftifuvm* innocentU (yfun
cJitdtfsteslimonid fant tjiierenddivs enimrec
ftrca esT- totd fcripturd.quibu* fecundum utrU
tifjtie diuindc humdnjc ndturce Iuflitidm,
fdn&ifiimws effe przdicdtur. ^eccdtum enim
tion fkcit unaudmjiec inuentu6 efl Dolut inort
■ * * ijrafa
eiu*. »; n .
DefdtisfkSliontdutem Cbrifliproptcu* T ic T
tisno&rps^u* elhpofheriorhgitimiJM ™"
uocdti conditio y cldrdfunt uerbd Iobdnnfs.Et ^ tom >
ipfe eft propitidtio pro peccdtisnoflris 4 QfJW -a N*
tnimnonAujo(j Argentonosredemit ,nec 'Pf*
oues& bouespronolis obtulit fedpretiumfa (
tktfdSHonkpronobis Jeipfum incwctxpen* V«IpC|
riittonr d
IrijlifrrtiwB
vf v cjiti:::: .
Mfrototm
Iohantu Caput II. $6
<v iit , 'Prcpicidtor, ddeoq. propicidtio ipfd ue*
redicitur. Hoc crucis Chriftifiicrificiu,^4*
gnus pdfc'id1is 3 cr omnidftcrificU propicUto*
~ tid prtfigurdrunt: Propbctdc elariftmis fuis
vdticimjs ,deCbriftopropter noftras inicui*
tatesuuherdto (j dttrito preedixerunt : de*.
vifomnes Apofto1i<J Evangeliftcc ,unani*
miccnfenfu. Cbriftumpro peccdtis ncflris mor*
( ; - tuum effe teftificantur.
Acnrauid inbacdherd Aduocdtinoftri
: " . coniitione deftderare pojfemus , fttisfxctionis
Cbrifti pretium O udlorem, nohis ex eo dftU
mdndum reliauit , auod mox ddiecit. Nonfo*
Um propitidtio e& pro noftris peccdtis , fed
etiam pro totiws mundi.Mundiuocdhulu,hdui
fcio dn unfidm dlitcr, fiam de reprobis CT M»
creduhs ufurpdrit, Ad eos igiturpretiu mor
;wim$ti tis ry redemptionis Cbrifti , bic etia extendit,
JSTon auod cuiauam ftne uera in Cbriftu fide,
iuttn C" ipfiu* redemptionc ad confeauendam remifiio*
pshiv ftem peccdtorum , ufui futurdm exiflimet , fed
•fatvfcte quZdddexpidndd omnid peccdtd omnium ho*
minum , auifunt , erunt (j fuerunt inmun-
do,foU mors Cbrifti dhunde effet fuffi*
tiura , modo Cbrifti mvrtis heneficio uteren*
V 4 wr
Annota.inj\Epifto* I* flfl
tur.JrLd.nc enitn dmplificdtionem, lohdnnt*
ideo dddidit y ut mortis Chrifti pretium illum
firdret.cuiu* dmplitudo non folum exufucre*
dentium^uorum plerun^ e& mdgndpducitds,
fed CT ex Chrifti redemptionis uirtute £r cpus
lentid cognofcitur:<jud infinitdt etidmpereunm
tium multitudini poffet fubueniri. Pretium
dutem fut!fft(flioni6 Chrifti y tdm ldtepattre y
fidei nojlrct deremifione peccdtorum corro*
lordndcc grdtid ddmonemurjie uej duhitdtio*
ttehhdjcdt 5 ue1 dtfperdtione prorfws corritdt.
Quorum enim peccdtorum nojlrorumuenidtn
dejfteremut^ui Chriftu^ non folum pronoflris
(ingulorum peccdtis y fed(j pro totiws mundi
jpeccdtis fktisftcijfe dudimw?
&x bdc dutem hcritimi ^Lduocdti defcrU
-ptione , tuce clurius dppdret , nulU Jlngelo*
rum>dut hominum fiin&orumjmnc fumwigrdi
dus honorem (j titulum t^Tduocdti noftrid*
-pud Deum conuenireificut nuUieorum infcrU
pturd etidm trihuitur . Qudtn enim dbfurdum
dt<£ impium ejfe omnespy intelUgunt ,// rd*
tione iujliticc hominem uel ^tngelum cC(juipdm
remus Cbrifto >uero Deo (y homini :fi ftcut
Qhriftum t it& hqminem ue{ Angelum , pro$i*
tidtiwm
0}
mnnfcfitio
dtfm.Clrij
r^mptrt
iutniri inttr
fflkiCMrts,
t wttrdtM tr
I A| - 0
^limijl
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Iohatifu Caput IL 37
tidtionempro noftritjj totiws mundi peccdtis
tffe dicdmws : tdm abfurdum (j impium uideri
■ froftcflo delet.fi ipfos tdncjudm ^Aduocdtos no
flrosdpudDeum interpellemws ^fyutprono*
"^ m *\ Uscrent y inuocemiLS . Quod(jD f K^Augu^
flinus in expofitione buiws loci elegdnter dn*
: itotauit,dicens:Si ^uis peccduerit, dit Iohdtt
pes,-Aduocdtum hdbemus dpud^P dtremJChrU
flum Iefum. Cbriftumpofuit, non fe. <y hdbe*
vtus dixit , non hdbetis . mdluit feponere in nu*
• meropeccdtorum^ut bdberet ^4duocdtu Chri*
flum:qud?n ponere fe pro C brifto^4duocdtum,
(jinueniri inter ddmndndos fuperbos ><\Ar=
; v rigdntbicdures y yui prcetextu uenerdtionis
fin&orumjpforum inuocdtionis (j intercefiiot
tiis inueterdtum errorem ddhuc retinent (j
popugndnt.i^Tuguflinusdifertedicit^illum
m i fepro C hrifio ponere,<jui fe u4duocdtumdpud
^ Deumpro nobis dufit dicere : Cbriftodutent
ficutfMw* hturbdtofolium ipfius occupdrefdcrilegdm eft
.. . /? fuperbidm ddmndndorum^ Rgregie uero ftxn
~ . (flos colunt dc uenerdturquos^dum fud inuocd$
tionepro C brifto ponunt ^udntum in ipfis eft %
' ^ de fententid ^Auguftini, inter ddmndndos fu m
l \ L'< jMw collocdnt > Summd : dpud Deum nutti
F f Muouto
AnnotaJnf*Eprflo,
\Aiuocdto, prfterqum foliChrifto hcus eft<
gtd Cbrijlum nullo nobis ^fduocato ofu* rsl %
Cbriftus enim nos uhro in tute\am <tc clientut
Idmfudm recepit.
irl <lc do&rind de unico medidtore Ad*
uocdto Cbrifto y nihil impeditmutuM piorum
freces , ([uibus ftDeo commenddre iuhentur.
I^fdm(y fubfinem EpiftolceJobdnnesdicit 9
crdn{umprofrdtribus y nopeccdntibu* ddmor*
ti. Et Chriftusftcit nos Deo R^eges (j Sd*
cerdotes : (jin ipfo dditu habemws dd pdtrem
cumfiducidfed bdt preces noftrcc , folo Chriflo
ptedidtorejn cuios nomine fiut^nitutur. Quid
enim dliud elh , in nomine Cbrifti aliyiiii
Deopetere, qtudm ipfum cdufc noftrce Aduo*
Cdtu ddbihere^<t^uo,prcCter^ud7n^uod ininuot
Cdtione Sdnfiorureceditur , ipfiinuocdtione,
^bfentibus diuinitdS etid, tribuitur. Ab bocigi
tur errore defiftdmusj? qui ncbk a Deopro*
foniturfolu Cbriftum M edidtorem® Muo
Cdtum noftru dpud Deum dmphtldmur.Quiwi
foliws interce&ionts Fides^uem ufum in omni*
bus dffli&ionibws O* dduerjitdtibus hdbedt,(j
dduerfus omniu hoftium noftroru potentidtn CT
crimindtionescorda iudUio Dei, fuMtum d*
vimum
lonaflfl
:scto inttn;]
mttiJtim
)mni[trm
wtffitah
wfioiiiiidc
fwkmi
mnoitm
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
^::::^::-
•:f:cif.L::r;!.
wBhRjm
rtw frikfcj
Ioliann» Caput II* 5 8
timmnohisddddt, D. 'Vduhs R.om.2.mon m
jlntuit.Qu.is intentdhit crimind dduerfus e1e»
3os Dei s . DemeJl , oui iuftificdt , Quis itte
M»i condemnet s Cbriftws eJl, aui mortuws es?^
imo^ui et fufcitdtws rft,<jui ettdtn eft dd dextra.
Dei y fui ry intercedit pro nchis : ut ed demum
fufiuefii fit y dc fxhtdris , Cbrifti M ortis y
P^efurre&ionis , Afcenfionis , C *d Dex*
mm Dei Sefiionis meditdtio ,qudinipfiw
pro nohis intercefionis fiducidm , dniminoftri
triguntur ,ry in ed dcquiefiunt.
Hdnc Fidem in Cbriflum bdhentihus,cum
Dews mifericors ,fide1is ry hftus peccdtd re*
tnittdt , dc lefu Cbriftifih fui Iuftitidm pro
vohisprdftitdm imputet-.tdtn iuftos eos etidm
cordm fuo iudicio reputdt , o\udm iuftus e&
ipfefiUwsDeiJefws Cbriftus,cuiws luftitidm
pro nohis prdftitdm Deus credentihus impu-
tdt , Qui igiturin bdc fide dmhuUnt ( ut,<[u£
de fide bdclenus dittd funt,dd inftitutum Apo
floU dccomodemws)cum in ed iuftiti<£ hce uer*
fentur , in aud Dews ipfe elh, ry fiUus eiws Ie<*
fws Cbriftws * dt<£ ut fuprd diSum fitit, bac
conuerfdtionis in 1uce confbrmitds 9 Jbcietdtem
m Deo et filio em lefu Qbrifto conftitudt.
Qudn
Jt
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota» in j\ Epifto ♦
Qiurefides h<£c eritprimdilU dcpracUrif,U
titd uirtus,aud cum Deo ^Pdtreey F ilio eiits
Cbrifto dmicitid contrdhdtur :cuius contrd*
lend* rdtionem x^Apoftdlus trddenddm in bdc
EpiftoU fufcepit,
Et per hoc fcimus , qudd co-
gnouimus eum , fi iuflfa illius ob=
feruamus*Qui dicit 3 uouieum,8c"
praecepta eius nonferuat , men=
dax eft , & in eo ueritas non eft t
Qui autem feruat fermone eius,
uere in hocCharitas Dei perfefo
efL Perhocfcimus,quddinipfo
fumus * Qui dicit fe in eo manere,
debet, ficut ille ambulauit , & ipfe
ambulare*
NVnc procedit dd dlterdm pdrtem con»
uerfitionis in fuce^uce infru&ihusFidei
confiftit } iuxtd omnid opera DiU&ionis Dei
C proximi . Et ex boc loco olferudnium tst\
tdmetfi grttuitd fit remifio peccdtorum,ft<c
credtnti»
vMiftufa
ujfiiiocijrriii';
■ifilkUm
iiltSioMt
himLti.fi,
ii4isnigit:i
".«iitttfst
i
Iohanru Caput IL
/ credentihus in Chrifium contingit : hdctd*
mengrdticc diuincc prccdicdtione 0 fludium ho*
fiorum operum non tollitur ^fed mdgis dccen*
ditur. ISfdm fidei hotitia^non eJJeX heoricdnt
fcd prd&icdm, non eff ? (lerilemfed foecunddtrt
honoru operum^I chdnnes hcc loco docet. Fru=
(Ird igitur fihi hUvdiuntur de fide , qui operim
hu6 dilecflionis Jfcecimen eius nuVum ddunt*
Ac mdliticfe cdhmnidntur Do&rindm grd*
llClLtlOlG tide^ui ipfkm diffolutionis uitct (j viorum cdtc
Wflfai: fiM e fT e ^ocifirdntur.Quihwsutris^ fcripturcC
ubi<[; y CT hlc lohdnnes reftondet . Cumcj-. fides
. fer Dile&ione?n operetur^duo dutem fintgem
vtrdlid dih&ionis mdnddtd 0 quorum primunt
IflBS u dileJZionem Dei ^fecundum, dilecflionem pro*
WS^t %imi ct nohis exigit : utrdn^ ex uera in Chri*
i[fcilK0l$ P um fidcproficifci^Apoftolusnofter oftendir.
Acde Deipiidem CT Chrifti dileSione
frimum hic dgitiedm ex fide promdndreP ect
tdtricis LuccC.j.(j Petri couerft exempld ft
tis indicdt.De peccdtrice Chriftws dit: HZ^e*
mttuntur peccdtd eiws multd^ quonidm dilexic
w - triuhum, cuidutem minws remittitur y is ??ur,ws
cftH^ diligie. Contrd huius loci corrtiptelds, inter }h
Simonis (j peccdtricis colldtio a Chriftofd*
JlKflM
uat fcnuos
{fcm
Annota, iii]\Epifto*
Sdprobdt,non modo ex fide dih&ionm fetjut^
fed hdnc etidtn db ilh dugmentu fumere . Qu&
enim grduioribws dcpluribws peccdtis condo*
ndndti % Deum mdiorem nobis grdtid ftcijfeue*
Td fidedgnofcimws y ed mdiore etium ergd Deu
dmoreinfiimmdmur. IV ecdliud ftbi Gbriftus
lobdn.zx.uoluittubi diti^ttre^diligrtmeplus
CcCteris? P etrus grduiws contrd Chrijlum de*
U^uerdt, fuam reliyui Apofl oli . Chriftu* ex
£(juo omnibws fudpeccdtd condcndt:bocbenefi*
cio grdtide C brifti prouocdti 7 omnes Chriflunt
diligebdnt <juidem y ftd fio Hetri dbnegdtio
grduiusfuit peccdtum,<jua.m reliquorumApo
ftclorum fugd , e o ntdiore Chrifti grdtU bc*
neficioftdjfe&um effe , TetrtK uerdFided*
gnofcebdt , cjuam relicjuos : dtcfr inde mdiortm
ttidm dih&ionis drdorem ergd Chriftumhe*
nefkflorem concipiebdt . Quo ^uidem Cbrijli
dmoris igne fuccenfa P etru*,cum nibilnonin
grdtidm C7 obfequiu Chrifti {kfiurus dc pdjfu,
rwsfuerit^uod grdtifiimumfkceret, ouesfudS
Chriftus ipfi.ficutreli^uis ApoftoVs.pdfcen*
dds committit . hoc dmori* ergd Cbriftum dr*
dentifiimodffe&uzrD. ^dulwsplnscdteris
cmnibus in propdgdndd RudngeU do&rin<t
Uhord*
[otai
pn$f
Pcrki
rimus cv
JwiitiM
iidiiflicir
ijiwiilM
iur VTOi
itufdtHjL
mXi
Rtojtrji
pcogioj
kfri
mQh
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
r
::.:::i:::::"i: : ;.:
:.:/!. :«:*\:;i"'
;(:%:::•;;
lohafm» Caput IV 4°
h^orduit.Quoof igitur lucuhnter in bis (jfi"
tnihbus eicmtfis cernitur , ex fide oriri
crienem Dei q Chrifti , id Iohdnnes hoc eti*
]oiOprimum cft endit ,dicens
Pcr hoc fcimus > qudd cogno-
■uimus cum,&fc*
DEi^r Iefu Cbrifti Fihj ipfius ueram
nctitidm profitetur fides : bdnc certdm
tjje dthere , fdpe dicimws . Eius dutemcerti*
tudo duphci rdtione confiderdtur . Primum
jva fineulld hdfitdtione ,nos in fummddpud
Deuv: n^dtijejje ftdtuimus :huiws certitudi*
n*6 cdufd c/l.diuincc gratidpropter Cbriftum
fromifio . jR_ omdno.^.Ideo ex fidc, utfirmd
fit prcmifiio % Deinde alid eJi rdtio certitum
dinis Fidei, qvdilldm diuincc ergdnos grd*
ticc certdm perfudficnem ,uere etidmin nohis
tffe^certo ccgnofcimuside <jud D.Pdul.i* Co*
rintb* \ 3 . V~cs ipfos tentdte, inquit, num fitis
\nf;de.V cs ipfos prchdte: dn non cognofcitis %
fuod Iefus Chriftws in uohi6eR s .nifificuhire m
froli eftk .Quihus igiturfignis hdc certitudo
tovflet , t^Apcftolu* hic indicdt : ncmpe dile*
tiione Dei o proximi ♦ Ac dih&ionem Dei
mdnddm
mdndiitorum ipfius obftrudtionem definit. ^ ^
D e D ei dutem dih&ionejndnddtorum ipm p0O&
ftus obferudtione dechrandd loquens.non tdn*
tumprimorumtrium Uecdlogi prctceUorunt }
obferudtionem nobis iniungit , cjuibus peculid*
riter cultus Dei prctcipitur : fed in genert
cmnium pr&ceptorum obedientiam recpiirit .
Qudncjudm enim in priore Decdlogi tdbuld^
generdhMdnddtum de Deo dihgendo, in pd ^ atmm
fleriore b/Ldnddtu de proximo diligendo ex~
pUcetur : <juicun<£ tdmen prceceptum dliquod :r r
po/lerioris tdbulce trdnfgrediendo proximi EftflW
Dileflionem uioldt^ reu* ell (j uioldtcc dile* fr;n;
Sionis Dei, (juiproximi dih&ione prctcepit. *$pk *
Idcob.z. T^nde 'Tfal . $ 1 . qui contra dile&iot
nem proximi pudicitidm dlience coniugi, (y ip- - •
Jius mdritouitdm eripuerdt ,ficdd Deumo*
Tdt. Tibi tibifolipeccdui, (j mdlum cordm te
ftci . Exmdnddtoru igitur Dei obferudtiont
bominibus fides noflrd innocefcit ♦ ^icnotdn^
ter dicit.fi iuffd illius obferudmus < ISTdm bu*
tndnis trdditionibus ferudndis Dews non dili*
gitur,nec hoc drgumento>nos uerdm fidembd*
here,fed ed nospotiui cdrere cognofcitur. : ^rnjdm y
Iohann* Caput IL 4*
Qiii didt noui eum, &T prarcc^
pta &:c*
IAM dliquoties ddmonuimus ; lobdnnem
ieh&dri y bdcpcr dntithefin dmpliftcdhdi cr
dffeuerdndifbrmuUJdt igitur quodprius di*
cit^lSI ifi quodplufculum e& uehcmcntU Jn
crdtionibu* nrgdtiuis 5 quam dffirmdtiuis .
Quid ni dutem menddx fit , ueritdtis ex*
pers^uifidem (j cognitionem Dei(j Cbrifli
idttitdt,nec cd obferudtione mdnddtorum Dei
prchd t. Efl enim protefldtio contrdrid fMo^
nec enim fudm indnium uerborum idfldntidttt
uerhis.fed ^uodmuho euidentius ejl fk&is re*
ddrguitjuxtd illud dd Titum. i. Deumproz
fitentur fe fcire^ cdterum fd&is negdnt , cum
fint dhomindbihs O* dieflo non dudientes.C dd
omne opws bonum reprobi.
Qiri autem feruat fermone Sc c«,
Hlccldre exprimit 7 dihcflionem Deifi*
tdm effejn obferudtione mdnddtoru eius.
filibetuerbd ^ApofloU coniicere in drgumen*
tdtionisfbrmdm^M inoris locii in SyVogifmd
bbtinebunt, Quicuna uerd fide Deum cogno*
G fiiti
Annota* inj\Epifto*
fcit.uere etidm ipfum diligit. Qui dutem fer*
Udt mditddtd eiu* , uere in boc charitdA Det*
peyfcfld e&. Qui igitur ferudtipfiws mdndd*
td y is uere Deum cognofit. H cec enim ordi*
itc inter f coberent , ex Fide dilecfiio Dei y e%
dileccione Dei manddtorum eius obferudtio
ttdfitur. JSfec dubium , tjuinft quis integrdm
JLegi obedientidm prdcflet^ perft&e Deum difi
ligdt. Sed q&fe elh omnium hominum 0 quiperm
fr<#e Legem imphdt y utuere in eo chdritd*
tem Dei perffUm ejfe , dicipofit ? Neigi*
turmircmur , Tobunnem perfeflam chdritd*
temDei, credentibus in Qhriftum tribuere:
dileclionis Dei^ficut (j obferudtionis nidn*
ddtorum eius perfc?io y primum fecundum edM
obedientice noflrde integritdtem dttenditur^
qucc exd&ifiime Legi DeireJJ)ondet. Ab hdc
perft&ione p^ocul dlfunt omnes ftnflh, dum
inhdcmortdliuitd degunt.^PrdCter hdnc dlid
e& perft&io obferudttonis munddtorum Dei y
qucc non fecundum nojlrorum operum puritd*
tem^fed iuxtdnumerum prtceptorum Legis^
CT udriubonorum operum generd obferudtur y
ut (^udn^udmnullum opus piorum perjrcfleft
bonumjdnun hficinchodt* obedientU Legis
opera,
loham
tfjlotioruffit
Itscxtmfh
uftffSiJta
ttuciicniLt
Viftiiifiifrlis
umiuticM
tfiftrutnn
Mnoinalf:
ntofifiit. 8m
ZMtlligi Jtj
N ficut I
• - ■ .'i
•.:.;:<•
... •••;::. i
lohann. Caput II, 4i-
t>perd,prccjldnt fecundum omnid Deiprtce*
ptd y CT bonorum operum generd.
FLes exemplodihcidiorfict.Mdths. E*
ritis pcrfiSiftcut Pdter ucjler in ccehs per*
f&n esl. H ocft de ed perfclione dccipitur,
<[ucc exd&ioni Legisre$ondedt } co7:cio Lcgis
tfl } (jud: omnes homines codemnat.Si ucrohoc
Gbrifti difcipulis diSu cjfe intelligatur 7 edm
ferfe&ionem haud dubie dh ipfis rcyuirit , ud
qudtnimitdtione coehftis pdtri^ tcndere debe^
dnt 0 o peruenire etiapednt. Ed esl eiufmom
di^ucc nu in dbfclutioneftd in generibws cpe*
rum cofiftit. Sicut enimpdter ncfler ccehftis
non tdntu honis bcnefkcit } fd etic7mdlis,(y mit
titphiuid faper iuftos etiniuftosiin ec } td?netfl
nonpdfibus cC(juis ^generihus tdmen operu tjf*
dem y pdtrem ccchftem ptj fequuntur. Sic dlibi
ttidm prdcipit. Eftote mifericordes , ficut
fdter uefter in coclis mifericors cft : non po=
tcll intelligi denoftrcC (? mifericordicc Dei
ifqualitdte 0 £Udm nemo dffecpsitur.R^cftren*
dum ergd dd numerum uel gcnerd operuvt
tnifericordict , quorum funt duo , ddre (j re*
mittere : ficut Chriftus fcmetipfum eo 1oco
txponit y dicens . R^emittite , (j remittetur
G Z uobis y
Rw
Annota.m jJBpifto*
uohis , ddte ,(j ddlitur uobis. V ert igitut
credentes in Chriftum 0 non tdntum unu??idut
dlterum Leaisprxceptuntjed omnid ohferudre
ftudent : ficif cdhflis 'Pdiris perfSionem
quoddmmodo ccmulanturjn pjs igiturlohdn**
nes cbdritdtem Dei ^perft&dm effe dffirmdt y
eode?n perfclionismodo^uomdnddtorum Dei
perfcldm ohferudtionem in credentes, duxilio
S piritns fdiifzi ddiutos 0 in hdc uitd cddere o a
(lendimus.
Pcr hoc fcimus , qudd in ip{o
fumus &CCi
IVdicium mimmzjklUtuer* fidei in cordi*
hus noftris.oftendit effe dile&ionem Dei 0 (j
ohferudtionem vidnddtoru eiws . Fieri enim ne*
quit 5 <juin Dews pro clementifimo Pdtre, (j
Filius produlciftimo fthdtore noflro^uerd fit
dedgniti ^nos in fui drdentifi?num dmorent
rdpidnt. ISF uncdlid fideiproprietdte prchdt:
ohferudtionem ?ndnddtorum Dei , non duhiunt
effe prdfentis fidei fignum. F.ides enim nos
Cbriflo inferit,R^c??id.8, JSfulh nunc esl co*
demnutio his, ([uiinfttifunt Ghrifto Ieju. Io*
bdnnis i^. Ego fum uitis uerd 7 uos pdhnites y
Iofiant
\0ttinW
$tio in C!>
-htutrd)
^idcjrucijh:
wimfrudti
]:i } (jum £
ilitnsuf^diin
uigituriitit
uuidriftidti
z:\lleinztrdi
iMclferjdtit
/\v
- v :. ::::!::
Ftattts^
uumfct
ptum v
'ireiji,,,
IoIiann*Caput IL 45
yuimdnetin me y (j ego ineojuc ftrt fru&um
tnultum , Et fne me nibil poteftis jkcere : not
jlriinfitio in Cbriftum mdnfio noftrd in
ipfo^ccnftdt uerdfide.Sicut dutemjtifi Gbri*
fto inferdmur^ (j in eopermdnedmus^ nibilho*
nifacerepoffumws : itd fi in illo fumus^nibil bo=
ni c[uod nobis jkciendum fit , prdtermitte?nws y
Tsfecf. enimpdlmites erunt fteriles, quiuiti tct
jertili dcfrngifzrct funt infiti. Cbriftm enim
uberrimos fruflm , obferudtioni* mdnddtorum
Dei,(y uercC dilecflionis tulit y ficflus Pdtri
cbediensuff dd mortem jnortem dutem cructi*
Qui igitur dicit fe in eo mdnere 0 id quod jhci*
unt } quicbriftidndm fidem profitentur \debent y
ficut ille in uerd Dei dilecflione, (j mdnddto*
rum eiw5 obferudtione dmbulduitjj ipfi dmbu^
Ure 0 (j qudm profitenturfidem GhrifiifGbri*
flidnd etidnt uitcC conuerfiitionebominibus dp=
probdre,ficut Idcobus dit , ofiende mibifidem
tudm.per operd tud ? (j egooftenddm tibifi*
dem medm 0 per opera med.
Fratres , non praeceptum no-
uumfcribo vobis 3 fcd pra-ce-
ptum vetus,quod habuiftis
r G 3 ab
\ w\ l m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaanj.Epifto.
ab initio. Prseceptum vetus eft
fermo , quem audiftis ab inicio.
Rurfus preccpcum nouum fcri
bo.vobis,quod uerum eftin ip
fo,idem vcrum eft 8c in vobis,
quia tcnebrseiam prsecereunt,'
OC verum lumeniamlucec.
PRjuffjudvt in dotirind de dileclione, dd
y utemam Ohd.Hta.tem nomindtimnobis
comfnenddnddm progredidtur,g C nerdUm audt
ddm ddmo:iitionem , de frtcepti dileciionis
uetvjldU cr nouitdte ;per occupdtionem in*
urferit . c_^f c uctuftdtis commenddtione, dd
diligentUm cr fedulitdtem ferudndi bocpr*»
ceptum nos excitdt^udfidicdt. Frdtres, quos
mutu£ dc frdternd? inter nos diUcTrionis cdu*
■ fi ,/ic dppello , non ignoro , ne$ inficior , me
res mdgitds (j difficiUs a uobis exigere « dum
uobis diledionem pracipio.cy in ed CbriJlum
dbfolutifimum exempUr imitdndum pr C pono t
t^4i hoc prdceptuvt non nouum , (y ame prU
mum ucl is ddtur,ut inuifx cuiufddm nouitdtis
pdio, dd idferudttdum difficiUores tdrdioresf
mtruo uosprdbere non pofitis.EJl enimtw.
lohac
' tfuftniis M
jr&Mfffe
■crttrMofn
dqun Ailtt
■tfChifioitc
•sDtuntzu
••• \::t:c. .
•<c'C ?*:*.'■>
:'.t :.:r.:
x&imiojn
l*<Qurri
*kgisp(
■". •:«.:.: v 4
•:t.."v'
0
' ' :::.::::»
tfndkfi
...
Iohann, Caput 1L 44
%Wpr<tceptum,duod dh initio ueflra ad Chri*
flum conuerfionis bahuiflis ,nec tum primum a,
tneaccepiflis . Qtidmenimalia excelhntiorcm
do&rindtn bdbuiflisjriufcjudm uobis E uditge
1ium annunciaretur.quam docfirina diuind le=
giSy^udm Dews omnium dc fingulorum bominu
cordihus infcripfit , C7 in Decahgo,per M o*
fen flupendis Mirdcuhs promu1gduit s Hdc
dotfrind omniumprimd fuit in mundo t Primis
enim pdrentibws inprimd conditionefiiit indi*
U:pofledper ldpfum ipforu ohfcnratdm, Deus
leae per Mofen ddtd U1uflrduit.Qu<e quidd*
Uud.^uam dihSione Deirj proximi prccci*
fitfCbriflo dicente M atb.xz. Diliges Do*
minu Deum tuu ,ex toto corde tuo, (j i* totJ -
dnimd tua,ey in totdmente tud * etproximum
tuum,ficut teipfum Jn bis duchusmanddtts to*
td 1ex(j Prophetx pendent.EJl igiturprd-
ceptumdiUSionisuetuflifimum ^uod hahui*
flis dh initio, femperq uch-s frudndum effe du
xiflis . Quare ne nunc auidem eiws olferudtio*
nem detreSdhius.N dmfiodde Ahrogdtiot
tione legis per ChriflujdSadocemws^enofirt
perleaem condemndtione , non aut de 1egis ob*
ferudtioneinteWgitur . Ndmlexnosnonpo.
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaanj\Epifto.
ttlh ampjius coram Dto accufart,cui ChriJIus
nobisfatit&cit, eam tamt Cbrijlusfuo SpMt*
Uciendam,nobis ttiamimpofuit: cuius obferua*
tiomsrationt , ^uoniam nouitatis ajiauid per
Ghrijlum , cr p er fidem in Chrijlum creden*
trt^ccfit^etusprceceptZdileSionissouum
etiam a Chrijlo Iohann , j. uocatur . N ouum
prctceptumdouobis, utuosinuicem diJi^atis.
Sed fua: e& ij} u ratio , unde uttus prctctl
pwsouiprxceptiappeJJationem fortitu e£ s
PapifU ideo nouu dici docuerunt,cjuia CkrU
Jlus Legis prccceptis , ^uccdam Jeruanda fu-
peraddiieritgrauiora & prtcepta , rj conft*
ha, Mattk. 5 .Sed Chrijlus ihidefSumLe,
gk, a-ui nuJJus erat, nonfuppJet,fed Leqem no
inteJJeSam interpretatur , ty d Pkarifcicis
optnionibuso- corrupteJisrepurgat. Sienim
propter tiufmodi additamenta acfuppjemer.ta,
itouum diceretur diJeSionisprcCceptum, }:l am
potiortm rationem reddent , cur nikiJominus
fit cr dicaturprccceptum uetus s . Vetus igitur
dicitur , quod pue d Dtoprimum cordibus ho-
minum indtrttur,fiut ptr Mofcn inftaurare*
tur,fue per Chriflum txpontrttur ,resfem*
ftr tafiem, Dei Oproximi diJcSlionem ,tadS
ptrfcc?ioac
' (
iut,ft*4
'trijldnii'
ilmutrud
::'::tmi<
mrtfrrift
■r.ittriAi:
wsr,rtttn
«t]um
riifcrimti
tytttitim
vtrCbijit.
Wt,4clit
'"";::-•:
■ •--:::-:••
^ilfolii^
l&C itf uni
'htuiittu
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
/:/: : ;:>;;7
»••:
::::r-' ::>
Iohann.CaputlL 4?
ferfr&ione exigchdt . Quundo dutem nouum
prdceptum d Ch^ifto , cr i lobdnne hic dici*
tur , quis nouitdtis tdlem rdtionem lohdnnes
djsigndt^ud ojlendit ? & 7fg* Wf prcfftet , (j
tam prdftdndi fhcultdtem (j uires , qucC nos
deftciehdnt s ftbmhiifttret.Quod ueru eR in ip*
fojdem ueru esl (j inucbis (jc.Vbireldtiuu y
Quodyfi gentris congruitdtem fveSlcs ? nonui±
detur rcfcrrifoffe in Grccco dd pYd ceptum: ut
rum ?::ateridliter fumptum >ut grd?nmdtici lo-
iuuntur y reftrrifotesh 0 (y dd genuindm ftn<*
ttntidm elicie:iddm:eo referri etia dehet.Igi*
tur difcrimtn obftrudtionis frdceftidileciio*
nis dfpelUtionum diuerfttdtempdrit. Ndm
prd. ter Chriftum nemo unqudm Jcgem integrc
prdftitit , dc (i qude operd legis externd dbho*
minihus frsftitd fuerunt , illdfuerunt ftmuld*
td cr H ifocriricd ; itd$ extrd Chriftu, ijuod
dd ohftrudtionem legvs dttinet ; nihil e/l cdn^
didi,rihil folidi.nibil ueri in hominejed ei mul
td ddhuc defunt 0 (j [i cfudihond legi6 ofera.
prtftdre uidetur,H yfocrift omnid funtfiicdm
td . t^At in Chrifto uerum eJl frccceftum di*
hfiionis: quid ifft folu6 uere, integre, (yfer*
Mcilludimfhuit: quiPdtriobediens fkSus
Annota,inj\Epifto*
t&^ uff, dd ?nortem Crucis , bdnccj-. pro inimi*
corum fuorum ftjute fiflinu it.
Idemdutem uerum eR (j in fidelihus , cfui
non tdntum Chrifii exemplo prcuocdti y fed &
Spiritu* Cprifiiduxiho ddiuti.inhdc uitj.
inchodnt uerdm , feridm , q- corddtdm buius
prceceptiobedientidm.Prdter innumerd dlid>
duo infignid buius obedientix exepli habemut,
Stephdnum ordntem pro interft&oribus fiis y
^4&or.j . et D. 'Pdulam fdn&e d{ftrmd7itS,
fifieripoffetfe cum cCternx fud ftlutis diffren*
dio y IudcCorum fdiutem effe redempturum. S/c
igitur grdtid , qu& per Cbrifium exortd tlb^
liberdt nos d Legis condemndtione : Chrifli
ueritas dutem db obferudtionis H ypocrifi k
Cum enim (j in nobisuerufit dilecflionis prcc*
ceptum^hdncrdtionemfuhvicit. Qui* tenebr<£
prtttereuntfj uerulumenidm lucet (jc.Cbri*
fii y il1ufiris notitid y (j ipfius ueritdtis ffilen*
didifiimuiubdr, tenebrdt nofirjc ignordticc (j
H ypocrifios, ?nsgis mdgisty fubinde difcutit.
1 deo in prdfenti dixit ,pr ditereuntiquid in hdc
uitd ordimur bdnc noudni (J uerdm Legis obe*
dientidm>(j in td quotidieproficimws^dc infu*
turd demuuitd edm perficiemus: intercdfem*
$er tenebrurum ttoflrarum cdliginis dliquid
rcmanet
lotonn
jan fuum (
{jadhuc.
iiinynluir
iculumin<
anoditirai
feeft,&i
tcmaetm
m dcctzi: i
^ tfftnit. (
.5,
'••• : ^
• '•'••'-•: .;«
: :•:;>•,::
lohanm Caput IL 4#
rtmdnet. Tvunqudm tgitiir inhdc uitd fubfim
ftendum,ftd (jJiotididnis profe&ibu* cotenden*
dum elh adfuturdt profclionis metdnt.
Qui dicii fe in luce efTe, Sc fra=
trem fuum odit 0 in tenebriseft
vfq? adhuc Quidiligit fratrem
fuum^in lumine manetjCt orTen=
diculumin eo non eft.Qui au=
tem odit fratrem fuum, in tene=
bris cft , SC intenebris ambulat,
Sc ncfcit qud cat , quia tcnebrae
excsccauerunt oculos eius.
I^AlSrf dccedit dd commenddnddm nobis
dilecflionem frdterndm , dc fuo tnore per
jtntitbefin tenebrds lucem , odium CT dile*
cl:ionem opponit. Qui dicit fe in hce,ejfe(y
cdit frdtrem fuum , ddbuc intenehris e/Zeyc.
In hce fe effe dicit , qui fe in Cbriftum
credere confitetur. x^At ftmuhtd erit b<ec
Fidei conffio , nec uerc per fidem Cbri»
jlo<juis feinfttum dicitfifrdternd chdritds de*
jucrit. H cecenimcum hoc Cbriflidi&ocon*
fentiunt.
' ^ \ \ - m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj\Epifto* ' ofl3n:
fentiuntjn boc cognofcent omnes , ouod difcU '^ ittrnd *
puUmeifitis , ft cbdritdtem bdhueritvs inter tfliMinm
vos mutudm.lSFdm in1uceeffe >t y ejfe difcipu*
7um Chrifhi, nihii differunt. Frdtres dutem, - : " ;
bicnon tdntumtjfdem pdrentihus progndtos, ■
tton tdntum noflrce R_ eligionis ©• Fidei con'-.
fortesfed omnes fimuUomines intelligit-.quos
communis ndfcendi fors <y conditio nohtjcum
coniungitjws omnes, notcs rjy ignotos, domc*
Jlicos cj peregrinos , dmicos (j inimicos,pro md -
fidtrihus diligere nec ilhs odijfe dehemus . O = . •; : • -
dium dutem hoc hco non tdntum eil dmdrulen* ifroiimtik
tu dnhni <y inueterdtd ird , qua puulidriter d m .
contrd quintum Decdhgi precceptum de1in= u
quitur, non occides ,fed proximi dihSioni op=
■pofitum ,fecund<£ DecdhgitdhuUprcecepto*
rum omnium trdnfgrefionem fignificdt. Sicut .
enimjrdtrem di1igit,<jui bonordndum honordt,
aui uitdm eiws nulh tehrum qenere imtetit^
dui nullum ddmnum rebustp tus tnfert^aui H=
lius famdm 0* exijttmdtionem non lddit :itd
Jrdtrem odit , aui bctc fkcere negligit , dut his
. *~ i * w w - •■urtnttr ta
contrdridettdmdejtcrndt. , ,
t- rr j. i
nuu
Et offendiculum in eo non
eft cVc,
Frdternd.
jniflfl
lohanru Caput II; 4?
T^^rf^rTirfc^r/^ nontdntum elh teflU
X monium in nohis lucentis fidei^fed ipfd elh
ttiam lumen Chriftidn<£ conuerfctionis ,ficut
enim Fides ell lu?nen chdritdtis 5 itd cburitdfi
totiws ChriflidncCuitcC,/tne offendiculo trdn*
figenddC. Et ficut in rehus omnihwscum Deo
dgendis 0 fifidem prdlucentem fequemur , non
offendemus : itd quiccjuid egerimus cu?nproxi*
mo^fiin luce chdritdtis dmhulemws , nullum
eritinnohis offendiculum . ^Primum, enim nos
ipfi von impingemus , ddmittendo dUquid quod
cu?n proximi dile&ione pvgnet. ISTdm cdfti*
gdtiones dff>eriores 5 ohitirgdtiones dcriores 9
<ju<£ tdnpidm contumelicc (j conuitid cum chd*
ritdte pugndreuideri poffent , fi du&u chd*
ritdtis fidiit 0 non fant offendiculd 5 fed necefi*
fdridfrdterncc diledionis officid. Deinde nul*
hmproximo noflro offendiculum prdhehimus y
dum non tdntum dh omnihus illicitis^fed a qui*
lufddm licitis CT concefiis etidm dhftinehimus.
Atcj-, hic efl eximiusfidternce dile&ionis ufus,
quo diligenter cduetur , ne offendiculo fimus
proximo. Multd nohis fideilihertds , inqudm
Coriflws fiingiune fuonos uindicduit, per??iit*
tit^uccfdterna dile&iofhcereprobihetV e*
Annota.inj.Epifto. ^
fci quihushhet cugrdtUru dSione ClmJlUn* ^ ' : '
fidei libertdte concejfum eft ; fed Cduendum ne
hcec Ubertas in ojfendiculu ry pernicit fidtris "
exciddt , id <}uod fidei lihertdtis moderdtrix * '
d*rit46,egregiepr*lliterit.2uemddmodu D, m "
^dulR^om.i^copiofe oJlendit,dc interrelU
fudfic dit.Sipropter cibufdter tuus cStrifia. - 7* "
tur,non Umfecundum cbaritdiem dmbuhs. Si
igitur tdnu cdutione dileSion is o p*s ed , in
Ucitis cy co cefiis nonnunquaprd termittendis, " - ■ .'
multo mdior curdddbibendd elh chdritdtis /n MwM -
illicitis C7 inconcefis prorfut omittendis , nt A
$uo modofimu* offenfioni proximo. Quure $ d
R^optd.i^uos slpojiohsfideiiure in Jiherta skwi h
tem djferuerat: eos ckuritdtis dehito rurfis in I /wij
firuitutemquoddmmodoredigit. ISfemini /««
pie,$uic>2udmdebedtis z mfihoc ,utinuicem
ditigdtis.Ndmyudiligitdherum ,Legem
imphuit,nempe:di1iges proximum tuum , ficut - .
teipfum* Quemddmodum igitur ocuhs cdpti X ( . .
«ok po^J /»* jbutdrum dc pr.t cipitiorum perU
cuhdeclindre , itd hmine ftdtern* dile&io*
msorbatt , nonpojjuntprcecduere ojfendicuh,
jk/« /» prcccipites ruant ipft , q- /n miwj»
fecumdUosquo* trahant,
h« *»"**
m
•J)
loti
IL 48
hatitt* L,api
tidc de manddtorum Dei obferudtione »
C ^/06 ohfirudtionis partibus ,de Deidi*
le&ione proxi?nicbdritdte } eddembreuitd=
tepercurrit , c^vd pdvlo dnte perfirinxit :in
Quibus uera rr fdhitdris cognitio Dei 9 (j Ie*
f Cbrijli M edidtoris noftriconftjlit . Qui*
bws itd cogniti* dtq, feruatis ^uonium in 1uce
ejfe dtq; d?r:buldre reperiemur , ficut Dews elh
in hce , o* Cbrijjus in luce dmbulduit , fo*
ciuarrm cum pdtre (j ftlio eiws Iffu Ckri*
jlo hdhebimus . Cuius iungendd rdtionem (J
modum -Apcfiola^ trddendum^ut fotpeidm di*
fluw efl 9 in boc fcripto fu fepitiet mdiorem fui
inflituti partem idm dbfoluiffet , nifi non tdn*
tum breuius dicld 9 uberiorem explicdtionem
defiderdrent : fd dd hdnc (y uerdm dpofto*
hcdm de fide (j diUcflionii operibws do&ri*
ne?n , contrd mi.hiplices corruptths retinen»
ddm dcprdflctnddjn , prdmonitionem (judnddm
ttidm ex cfficio dddenddm effe duxijfet.N on*
dumenim fdtisrc#e(j fidditer docendi mu*
ntre defun£lu* esl 9 qui ^.uidumnihilfklfi (j d*
1ieni s db Evd?:geUo de fide CT operibus trd*
dit^uin indnem etidm opera fumit in hi* re<fl e
doundx :nijl de contrdttjs etidm erroribus,
ipforumg
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota* mj\Epifto.
ipforumcj dutorihws cduendis y difcentespr**
monedittur. SicD. 1? dulusinjuis Kpiflolis,
Cr in ^L&is , fklforum do&orum i?npofturdS
cduendd* detegit: fecutws nimirum principis
Pdjlorum, Cbrijli Domininojlri exemphm,
ite,qu<c uerd in fermone illoin monte hdhito y
Lldtth.j .6 . C 7- docuerdt feudopro*
phetdrum ?ne?iddttjs corrumperentur-2 feu*
doprophetis , tdn^udm a> Lupisrapdcihut t no-
his cdtiendum prcccipit :%rut cdueri pojsint,
qjiihus Lvpind rdpdcitds^fuhpelle ouind htere
co^nofcdtur ^certd jtgnd monjlrdt. Kxcjui*
hut^ihi T feiidopropbetdt cognouerimus y ne ip*
Jts oh excellentid ^uccdam donx , quihws ple*
ruv^prdjldnt (j confidunt y pdrcdmws : fd ut
tdn^udm hojlihus Chrijli Jvrtiter refifidwus,
prcldtd fudin illos extremi iudiaj fintentid,
dnhnum nohis dddidit , noscj confir?ndtiores
reddidit. Qudmohrem, ne y.id inpdrte (j A=
pojlolus nofterfuoojficio deeffet^de vscduen*
dis^yuihus fideity diletlionis fynceritd* cor*
ru?npitur ^pduculd quccdd?n fuhiunget: inter*
pofitopriws yfiue prcecedentium Rpilogo^put
fuhfe^uentium Exordiolo, ^uo indicdt^ ddeof*
dem^ucc fuhfequentur pertinere , ddquos prct*
cedentid,
fpiaflJ
mjcnfuj
■fatisfcrfyi
Scribo uoi
remktua
propicr :
uobispn
nouilus i
cft . Scnb
tcs, guo.
Saipfiuol
am cogno
Woeflj
kntcs^
5( ucrbur
I ofiann. Caput I L 49
cedentiafcriptafierint : nifi quis mdlit huius
prdfentis fcripti collationem fieri , cum lite»
rulis^uas dntea ad ipfos firtafis dederit 3 de
fide (j operilus DiU&ionis.
Scribo uobis filioli^quoniani
remittuntur uobis peccata,
propter nomen eius ♦ Scribo
uobis patres , quoniam cog=
nouiftis eum , qui ab initio
aopn^l eft i Scribo uobis adolefcen=
tes , quoniam uiciftis illum
malunuScribo uobis pueri,
quoniam cognouiftis patrev
Scripfiuobis patres 3 quoni=
am cognouiftis eum , qui ab
initio efhScripfi uobis adole=
fcentes,quoniam fortes eftis,
Sc uerbum Dei manet in uo=
bis , 8C uiciftis illum ma=
lum t
H M
Annota. in % Epifto*
t^Ad 0uos igitur^fue in dJid dJi^Ud ,
/77 /)^c eptflcljt hd&enut fcrifferit , *>/c/f ow»
ntbu* , Q 7///7/C <*c deinceps fcribdt ,diliz
genter CT dttente Jegendd fe^uendd^ hor*
tdturrj monet . H d&enws dutent fripferit
1*ueris , -Adclefientibas cr Sevihus ,in<jiws
detdtum 0 fiue ordines > fiue grddws quosddtn
infigniores > omnes hominum ccctvs diui*
duntur:pjs igitur omnibus , pueris , ddolefcen*
tibu* (j fembus.fc fcribere , cr qud fcriljt^d
eosdem omnes fae&drt dc pertinere dccet.
X^At primi dtdtum grddus f ficut dudS hlc
dppeJUtionesponit , FiJicJorum (yPueJJo*
rum y itd edrum duds etidm rationes ,huius
dtdtis mo^ibus conuenientes , ddjlribit . Sf*
tut enima fiJicJis ufum rdtionis nondumhdt
bentibws y patres bdrbam ueJJkdri , CT a ^¥
muJtd ferunt , ipfis^ condondnt : ndtu uet
ro grdndiores fiJios ob peccdtum dJi^uod
dbdicdtos , eocondqndto , in Jocum nume*
rum ftJiorum recipiunt : itd cjuos Deus , re*
miJSis peccdtis per fidem in Chriftum, dd*
optdt 7 re<?te ob idfiJicJidicuntur.PueJJidu*
tem ideo , quodcognorint pdtrem cctJtflem.
1>dtrcs
Jofiar
s %trescnr.
im cocptrw
mitdtis wi
i pfli tf&
m dpfilldt .
b , wcnidft ;
\ nullit : m
^niunt,
««10, c
Jhl ?wi ,
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
:,•::; > : L~
'
• tS
:r;.--V;.J
•:::::•:;.?!:.'„
. .•:.-'.:.
•?-r:;. ::'r:',.i
•■ ::::::•/• ii
:: :•--"
x:/Mf
'; ::.'- :: '
lohann, Caput IL 50
Tdtres enim vtdxime dele&antur, cum ip s
fos fui pueri primum aonofcere , ipfhf. ar*
ridere caeperint . Ldm autem prudentU ey
dntiytitatis notitid ,auoniam firme prcpria
eS fenilis cctat/s : qudproper agncfcentes
tum, aui fuit ab initiol auo nhil dntiquius,
pdtres appeUat.t^Ad dtbellandos uero bol
fies , Quoniam uirium rcbore cctas iuuenim
h's exceliit : auare aui per fidem in Chri*
Jlum Diabolum potenttfihnum boflem fu=.
perarunt , •^Adolefcentuhrurn nomine uo=>
Qudnquatn autem unicutck credenthm in
Cbrijium ,f cut omnes iVl<e rationes optime
conueniunt , auds finguldrum tftdtum dppeU
Utionis , hit -Apoliolu* dftigndt , quilibct
enim in Chriftum credentiurt , nouit iJlum,
<fui eJl ab initio , cuilibtt eorum peccdtd pro*
fter Chrijlum remittuntur ? (juiltbet uizit iU
hm JSddlum titdpro diuerfitdte bdrumrd^
tionum Pueri , 'Ddtres (y t^fdclefentes
re&e ftvguli dppelluntur y cuemcuvf tdn*
dem annorum nwnerum uiuendo dttigerint.
*Edmen nibil obfldt , cjvo minus (y de uitct
jtrl z bnnidndC^
AniiotaJn)\Epifto*
humdn&fj de Chriftidnce fidei dLtdti\>uz,A*
foflolum locjui intelligdtur. i\7 dm fudmt*
tidm putritiam hdbetfides } pueritium fequU
tur ddolefcentice rohurjidnc excipit mdturitas
rttdtis fenilis. Ephef^ . Dedit dond , inquit,
hominibws > dlios fiidem ^poflolos (jc . donec
peruenidmws omnes in unitdtem fidei (j dg*
nitionis fihj Deijn uirum perp(flum,in menm
furdm actdtis plene ddultce Chrijli • ut non
dmpliws fimwspueri 0 (jtii flu&uemuA cr circum*
firdmur^uouis uento doflrinc? (jc. Et in hoc
fenfi^cum fe dicit P ueris^P dtribws (j ^ido*
lefcentibws fcribere , omnibws ^fiuepdrum^fxut
multum ^fiue mediocriter , in fidei dottrind.
proficerint , hdnc epijlcldm lcgenddm com*
menddt. Secundum bas fidei dtdtum diffe*
rentids^puerifocpenumero funt grdndeui<ilio*
quifenes .(j contrd , pducos dnnos ndtipue*
ri ^funt fidei ?ndturitdte reuerendi pdtres.
Hi gudntumuis breue temporis fjdtium ui*
Udnt^ficut imntdturdmorte prduentos obiifi*
fe^cenfendum non e&;itd ft quiuerd cegnitio*
nis Dei (j Fidei Chrifiidttct expertes , millt
dnnos uiuendo complejfent 3 immdturd mortt
•prtoccupdtos decefiffe exiflimandu cJl. Cuni
tnini
lohar
gClriJlifiJ*
imawu
Ai comn:
Micm , hi:
xifittunta
"TCcp; * •
miifciilm
Wi*iicioV lTi
^imintol
wi tu3ju cv
Wiuiocl
* cikfcQ
^ioclrint
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
20 "v»f
• :: • m
■'•••'•■*•
'
. -.■'■:;::.-.; :ff
•■ .•: ••;-:r.i:i:
.;rr.r.^ ;•
..., ; .;;:-:'.: 1
: ;:^:'
Iohami.Caput IL e?o
cogno*
fcendicohndi<f;grdtid y poti(?imum in hdnc uU
tdtn ttdjcdmur , quipuer uel ddohfcentulus ue*
tdm Chriftifidem ddeptus eft^ (j ininuocdtio*
ne FHtj Dei Iefu Chrifti obdormifcit, etfifor
tdftis nondum fktk uixerit dh's , fibi tdmen
fdtis diu uixit. Qud de re infignis e&locws
Sdpien, 4. ubi dicitur t Senettutem honorifi*
Cdm non dnnorum numero conftdre^fed uerd fd«
pientid (juitd immdculdtd.
^Ad commenddnddm dutem do&rindm ^l*
foftolicdm , hic locus non incommode fbrtdfiis
dccipi etidm poterit 9 de uitct humdnct dtdti*
bws^udrum nulld nonidoned elh^dd dddifcen*
dd?n (j cogncfcenddm do&rindm ^Apoftoloru.
In dlfjs difcipUndrum generibwsjjiultd remo*
nentur a pueris > <ju<£ dduhioribus (j confir*
mdto iudicio Viris cognojcendd referudntur:
quin etidm in eodem nonnunqtidm genere ftu=
diorum muhd cum dtdte funt mutdndd: t^yfb
Apoftolicd do&rind ,ftbi perpetuo elh con*
fentdned in omnibws cttdtum grddibus . Qudn^
audm enim ^Apoftdus \ . Corintb.4. , U&isto*
tu non cibo fc Corinthios dluijfe fcribit ,hoc
nqn dd do<flrinct ? o rerum in ed trddenddrunt
Jrl 5 diueu
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota*in)\Epifto*
diuerfitdtem 3 fed dd ddminiftrdndi docendig;
modum e/l reftrendum. Qudnqudm enim dli*
tcr cum pueris 5 dliter cum dduhioribws (j
profeSioris dtdtis howinihus dgendum (it ,
Idem tdmevi utricf: funt docendtjdeo M ofes
qucc Dco iuhente P dtrihus tr^diderdt 9 td*
di 7it Libtrs ipforum incilcdndd pr^cepit. Kt
Sdlomon FL_ex> com?7i cnddturus fus pdrabo*
v tts-, ex cCcj-io tuerfe , ddolefcentihu* fcnibws
profutura* dffirmdt. iLsh enim hdc eximid
htus doSrindt cceHcflis , quod omnihws dtdti*
b&s jit dccommoddzipimd.H. dnc dutem coele*
Jlis doc?rincC : <y reli^udrum difiylindrum dU
uerfitdtem 5 non tdm difcentium miam doccn*
tium difcrimen conflituit. iV dmhomines in
trddendis Dtfciplinis fuis , ncn pojfunt inge*
nid dijcentium pro fuo drhitrdtu fingere ^fed
coquntur diuerftrum dtdtum cdptuiffe dt*
temperdre. ^At Spiritus fncftusuerws Kccle*
fae Docflor ^ non fe diuerfo difcentium cdptui,
fed frudtd ficc do&rind fimplicitdte , ^Audi^
entium & Difcentium quorumlihet diiimos y
docflrinx fu<£ cdpdces reddendo, fihi dccomt
vwdu t, Cupdces dutem reddit , non idevi om*
ipiumingentjs dccumen lurgiendo ? fed omnes
pdrieer
lofiann.
]lttr d T*
tfAJfojlcliri
\0M Urgitm
ytisiMftimtto
msfitrisj*
: 4it,mnfasfin
Uii c
mnttieniiCl
' UUt&Kpifux
^wiinidisfu
] ^tH,htrtm
m hfm Cir/
I
t
V
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
loJianti. Caput II* ?z
fdriter dd Fidei obtdientidm flec7endo.
Jld percipienddm enim ChriflidncC fideidom
flrindtn mdcris otus elh ^uerbo JDei credendi
humiJitdte , qiidm fubtilitdte rdtiocindndi,
R^om. l*Per Chriflum dccepimui grdtidm % et
tnunervs ^ poflolici fun&ionem 0 ut obedidtur
fidei inter omnes gentes. ttdnc fidei obe*
dientidm Urgienti Spiritui fin&o , nuUiu*
ttdtis impedimer.tum obfhdt. Qudre cum lo*
hunnes pueris y pdtribws CT ddohfcentibws hlc
fcribit , omnibus fine ullius dCtdtis exceptione 0
Fidei CT dileflionis do&rindm dddifcenddm
ferudnddmcfproponit^fimuicf fuhindicdt, qui«
bvs ndmrebutmdxime jfudcuiusfy cCtdtis di=
gnitds metiendd Cbriflidnis , (j f& difydri*
hus tCtdtibus prdefldndd officid.
Tueri indolis fu&bonitdtem exerdixt dtcfc
decldrent 5 Uterdrum^ dlidrumcf reruvi hone*
jldrum,in primisdut fiudio cognofendi ' pdtrS
cocleflem.O' per uerdmfidt conf^uendi peccd
toru remifionc innomineChrifi. Obiter enim
repetit docflrinaf/perius trdditd deremifiio*
rtepeccdtorum^ud nobis a, Deo pdtrejropter
folum lefum Chriflum , v per foUm? idem
contingit, Senis pcrfmd»: honordnddm y non
H 4 tam
•
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Aiinota>in)\Epift 0 ;
f <tm numerus dnnorum , ry rerum ciuilium ge*
renddrum prudentid , quam fiU Dei lefic
Chrijli cognitionisuenerdndd cdnities com*
mendet. ^Ldchfcentes ua1idisUcertis,nul1dS
resmdgisdrdudi Uudemdiore gefferint^uant
Jl cumpotentifimo iuxtd dc nocentifimo hoftt
DUholo decertent,ipfum§ Chriflo duxi1idto s
refuperent dt$ deuincdnt .'Vluribus enimpec»
Cdndi occdfionibws ohiecfiis ,ddolefcentibws depj*
ciendisSdtbdn dcrius infldt t nec ei praudUdis
in corpore uirihus refiflipoteft . Qudre quibws
ttrmis non duhU ff>e ui&oriee ddohfcentes cum
ipfofbrtitercongredUntur , hreuiter etid dd*
tnonet.QuU fbrtes eftis,inquit:non enim ignd*
uid , multo minus deditione tdntus hoftis uin*
citur,fed reftftendi fbrtitudine. Huius dutt
fbrtitudinis rohur (itumeS , ininui&duir*
tute diuini uerhi , <juod in ChriftUni militis
nt«.n*xU defcrihendd ,gUdium Spiritus uocdt
D . Pdulus Ephef.6. Idcirco cum dixiffet %
Scriho tohis ddohfcentes , duonUm fbrtes e*
(his , hdnc ipforum fbrtitudinis rdtionem dd*
iecit, Et uerhum Dei mdnet in uohis, bocyuo*
Jiidm ignitd Didholi teU extinguuntur, dc
uiohntifimi infultus fuftenutur ;de certd uim
Soru
lohann
firfitoriiiiiiF"
titki.(& rt
Ncdiligati
quxinm
diligitmi
ritas Paa
omnc qi
uclut coi
<i'conaij
flundus ti
kntaaa
uoluntatc
Krnum,
Iohann. Caput 1% n
c7orid poftrew.o fequitur . Et ukiftts ilhm
tndlumfic Diaholumuccdt^ quoddutorcj in*
j - - v-^ .
' ' '■> utntorfit omnis maH , fiiut mox dudiemui in
■> fejuentibus.Qudrepergdmuiudilld^ry ddi<k%
flitutum cum ^poftolorededmus.
-■■■>. Nc diligatis mundum, ncqjf ca
quaeinmundofunt^Si quis
diligit mundum,non eft cha=
s ritas Patris in eo» Quoniam
omne quod eft in mundo,
uelut concupifcentia carnis ,
bjqmmy 5^ concupifcentia oculorum,
SC faftus uitx , non eft ex pa=
tre , fed ex mundo eft ♦ Et
mundus tranfit Sc concupi=
fcentia eius ♦ Qui autemfacit
uoluntatem Dei, manet in e-=j
tcrnum*
. T IV trddendd fidei rj diUSionk doftrind,
1 priorem fidei,pcfteriorem hcum diJeSioni
dttribuerdt, in bdc uero prdmonitione de cd<*
H $ uend is
Annota> in)\ Epifto*
utnAistjs , qv£ Fidei(j dihflionis fyncerU
tdti dduerjkntur : permutdto ordine 7 de ccn*
trdrpjs dih&ionis priws^ofleriws uero, vfc£ dd
Cdpitis finem , dgetde corn-ptelis do&rin<e
Fidn. Quid igicur uero (j fyncero Deid*
morimdximz repugndt? Amor munii(j eo*
rum y <jiid: fint inmunio. Quoi no de hdcmunt
dim.ichind 7 ty rehus in ed d Deoconditis dc*
cipienium esl. Qudn^uam enim 9 ne hoc qui*
dem totiws munii mdgnificentifiimum opijiu=
tim cum fuo oritdtumdgis fit diVtgeniu , quhn
ddmirdndum , eiws^ddmirdtione dd opificem
cognofcendum , diligendum^excitdri debed*
viws: tdmen hic mundu?n eum intelligit y c quo
Didholus princeps mundidenominatur.filun
du6 igitur funt homines ignordntes ueritd*
tis 5 C7 omnid tdlium hominum jludid , tjuihws
huiws mundi uoluptdtum illecehris cdpti y non
diuinct uoluntatis henepldcito.fed Did J oolide t
(ideriis ohfecjiiuntur, ZW igitur hunc mundu
diUgumws, ipirus^. concupifcentidm fe<$emur y
dudhws grduifimis rutionihws nos permoue»
rejludet, pior.
Si quis diligit muiidum, no eft
putris
Iobnr
patris i
fjntdtslrt
«ipfit. Sicu
in^ttvxn^
mfigiturv
Myiitflfy 8
mun contr
iitc]dut,cr
fitur. Nd*.
ymjuifintin
mioditfim
htidoculon
mottftDai
'$tm$dun
"tpgndrti
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
m
fw« I
m
f
lohann. Caput IL ?4
patris charitas ih eo^&x*
T^wt<* ^ repugnuntid inter dmort Dei
(j Mundi,ut utrinff; dmore fimulnemo
tcneripofit. Sicut Chrifwsftludtor nofler,
Mdttb. 6.dit. ZV emopote/l duobws Dominis
feruire y dut enim hunchdbebit odio £J d\terum
iiligetidut huic ddhccrebit et dlteru negVget.
Quicuntj: igiturmufidum diligit ,Deumdili*
gneneqiiit y dt(£ utriufj; Dei (j Afundi dmo*
ris futnmdm contrdrietdte^n enumeratione eo*
rum declurut^ circd ^ucc mundi concupifentict
uerfitur. iV dmqui mundum diligit , atiquia
eorumquct funt in mundo y diligere neceffe e/ti
In mundo dnt funt concupifentid cdrnit^ con*
cupifcentid ocuhrum , (j udfiusuitcC y cum quU
hu6 nonpotefl DeusfimuldiVghNa diligert
Deu nonpotelh^ui diligit eu 0 quct no funt ex
Deo y Deu?nq,dutorem nonhabent. llldenim
<juid bond non funt ,fed muld , dutoremf Dia*
bolum referunt : nemo igitur illd fc<fldri pote*
rit, yuin Didbolum eoru dutorem dmore etium
frofe^udturc coldt. Qudre mirum uiderino
debet,fi cummundidmore , 'Vdtri* dmor tdn*
topere pugnure dicatur,utfimul conftflereno
pfint* & on
Annotaanj.Epifto;
Idbfli
ISfon dutem hic caro % nec oculi y nec uit* ' l0dUdr °l
genus dliquod a,Deo injlitutum ddmndturfed
eorum tuntum concupifentid. Ac concupU P mMd
fcenticc bdc tripartitd diuiftone , omnes mundi : \
Mecebr<*5 comprehendit , quibws Sdthdn homU
Tiesilldqiiedre&duero Deodiligendocohn*
do^retrdhere nititur. 1>er concupifcentidnt ' li :: ^
Cdrnis^generdUqtudem fi gnificdtione , omnid Uttufum
TtonnuncjUd ndtur<£ corruptdt uitid intelligun*
tur^GdJ.f. Concupifcentidm Cdrnisne perft* wmttntdtk
ceritis. M oclociuero ,concupifcenticc cdrnis ^QuCl
vocdhulo^udgteUbidineSifcortdtionem^ddul* timm
tcrium^tbrietdtemtrdpuldmjzj omnes eiufmo* * ntorid *
dibeluinds er iUicitdS uoluptdtes uentris 5 (j ttdte^} csri
eorum, quce fubuentre funt, Concupifcentid tftliot/Ltreft
uero oculorum , hic non libidinofos dut dduU
terinos djfte&us , <jui dd cdrnis concupifcentici ' rofticitn
reftruntur ,fed ed peccdtd mdxime fignificdt, * -\\Vjnon f<
quibwsprdcter oculorum cble&dtionempdrum
voluptdtis fentitur. Cuius generis elh dud*
ritid^ cr opum immenfd cupido , (*r qu* buic EtflXUIld
funt cogndtd uitid, perfas nefds$ dccumuhn*
didiuitidS. Ex ^uibus fru&um, quemmdximu \ ] w r
dudricdpiunt, oculis percipereMulti ^PodCtd* ) .
f iO/ 7 . . n ■«
rum ceanerunt* Ub menUs tgttur egejtdtent tr^cH»^
efurientt *
E 4 *
' -'"'-■km
r.T.'.-c.:.;:;«:.
;.:..;-:••:"'
r^x::-:^
; r::r^ ;
lohann, Caput IL 99
tfuriente dudro quonia drgenti ry duriffhna
dore dc dendrtifbrmd oculospdfcit , de dudri»
tid rymdmmonid ini^uitdtis^concupffientidttt
oculortt interpretdmur. V dflus uitd- dppelh*
tionc,fuperhidm,dmhitionemfiimidmhonorum,
ghricC rypotenticc cupiditdtes defgndt, uAd
btcc trid concupifcenticc generd , tanqvdm dd
cdpitd reliquorum omnium uitiorumjio perpea
ram rj inepte mihifkcereuidentur , diti enart
rdtionem tentdtionis Qhrifliindeferto dcco*
vtoddnt, Quec Chriflus ipfe fummdtim compte»
XU6 etidm uidetur ^Lucezi. Cduete dutent
uohis necordd ueflrd grduentur crdpuU ty
tl>rietdte t ry curis huius uitcc. H dcetidpecs
cdtd fihi ohfldre pdtithdntur , qui inuitdti dd
coendm mdgndm.compdrere nolueruntiex ^uis
lus fxtis profjpicitur^ Af undu ftmul rj Deuttt
diligi anohis nonpoffe. JSFecj-, id nos fkcere dc*
lere^hcccpoflerior rdtioetidm docet.
Et mundus tranfit &c*
aVid Jluhius es? , rehus cdducis , ry
horcC momento periturus , dmore in*
b&rere, cum§ittis fimul interire f Quiddut
ftpientiuSj
Annota.inj.Epiffo* . ^
Ja.pientius^uam infitturum fihi.fid^ perpetn* J
itdti cor.filere s .M undttm autem trunfirecum F*""*
Jua concupifcentidjnundm ipfe tdcitus chmU ry u fl(
tdt,ry Ecclefidfies mundunurum rerum udi ' ' ,
r.itdtem grdphice depingit : boc igitur trattm * i:CUt *
finnte,uhifuos dmdtores rehnyuit , ^uifidem W I -
fihi mmundofixerdnt ~fe$ totosmundiconcu. Afflfcl I
pifcenti* dederdnt < Qui uero fkcit uohntd » X » tifl
f '« Dei,eo$fe Deum Qthgere tefhdtur ,/?*
cwt Driw *f rr»«* , /frf cttw D f o /» «c /fr» ?
num permdnthit.Qudnqudm enim perfifid non £ r:! 1 ' :
fit noflrd chedientiu, aua legi Dei ex fide bis,Nai
prcefidtur, tdmen (tcut perfonai nofiras Deus p. ;r -
propter Ch rifiu?n in grd tidm recipit , ry pro
/«yZfef hahetperfidem , itu cud: ex hdc fide no* 1 r
*<< mdnddtorum Dei ohedientid proficifcitur, DOfl
edndemfidem.ut itddkdm , iufiificutur, V •
</c properfiSd ucceptdtur d Deo,ut non t*»~ J ■
t«« /» receptione nofiri ingratidm ,fid eti. '
dm in nofirorum operum dpprohdtione remu*
nerdtione^omnis gloriu fiU diuinw grdtict ; .. . .
perpetuoremunedt.N ' eigiturmundo etmun* :
ddndrum concupifcer.tidruvt infefldtionicedd* ....
mus ,Jed contra a iJf / amorem , olferudtione
vundutorwn eiws,fbrtiter tueumur, Atoflo* ,
■■■■■■■
;^a«
5 %>|.
: >>
::::".«
ifaufsitirn
lidttttiftfiul
•;.*;":::-,-'
ttgtm
■
Iohanm Caput 1 1* 5<s
r7?™/k D<r/ dW/or» perpetuitute nos eti*
ant penr.ouere uoluit,
Fiiioli , nouiffimum tepus cft,
& ficut audifcis quodAnti=
chriitus ueturus f>etia nunc
Antichrifii multi arperunt
effc : unde fcimus nouiiTi=s
mum tempus clfe ♦ E nobis e=
orcfil funt.fed no erant cx no
bis«Namfi fuiiTent exnobis,
pcrmafilTerirunc^ nobifcunu
- Scdutmanifelnficrcnt.qudd
nonfint omncs ex nobis*
OStenfis igitur , <juihus Dei dilecflionts
drdor extinauitur JdmnunCrduilm ue*
r<e (j fyncerdc fidei firmitd* 3 nifi frouidcri*
tnus hhefhcletur : pducis etiam exfcnet Idtgo*
tniffd lonrjiore co-mmcmordticne errorum cum
uerdChriftt fde pugnantium ? dd ecs omnes
deuitdndos \dh eorum autore udntichriji cno*
his cducndum effe , potiftimum ncs frccrr.o*
net . ^inticbriftm tnim , etfi omnts firmi
ordina*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota* in j\ Epifto * lofiani
brdindtiones Dei fit turbdturus , a cilis enini
dbjlinere iubebit, mdtrimonid contrdhere pro*
Libebit,MdgiJlrdtum pedibus concukdbit, (y , ficueloct
multd dlid Dei mdnddtis contrarid infiituet .
Zjfuciet: Inprimis tdmen doJhinancum E= vt #tint
vdngelio, cum uerdfide cr dgnitione Cbrijli, Dturtit
de conf^juendd rcmifionepeccdtorumpugndn* ■■■■ in fc
tem, excogitdbit , dcfummd tirdnnide pro pu=
gndrenon definet. Contrd bdncigitur cdpi=
tdlem Anticbriftidn* do&rin* impoJlur a m y
lohdnnes nos pramonendos effe duxit , ©• dd
tdm cduenddm , Anticbriflum non tdntu cer*
tbuenturum cffe prddicit ,fed idm ddueniffe ]1
etidm monJlrdt.DeindequddrteinJlru&ije* \ f
fiilentem Anticbriftido&rina. deprebendere, ? r0 p^ [dlg
C contra eius contdeionem nos munire tofii* ..
mus,tndtcdt. 1 ertiodd edm drtem retinen*
ddm,c contra ~A ntichrijlum exercendum nos
cobortdtur. Exbis tribuspr<cmonitionis fu£
pdrtibus yprimdm ^Apcftolus pracedentibus
uerbis trdSdt: aua cum Jint dliqudnto inuo*
I I n. 1
Juttord, bdrum qudtuor qudjltonum explicdth
onepUniord,utJJ>ero,reddentur 3 Qudrupri)
md b£c fit,an omnino ftt uenturws Anticbri*
fim^fecundd 3 unus ne ftt ^y£ntkhijlm,dn ued " f u '
; :'*'^^,
::•••: ,':;:^::
•rr:
:;;::^r^ :
j$twf' k
Ioliaiin. Caput IL 57
ropluresttertia^uodnam tmpn fttaduentus
Antichrifti^uarta.undeoriginem jit du*
3uru*,quouehco regnaturus ^lntichriftus?
de cpiihus ordinepaucula fuadam , «ci W7o»
cim rcc?c intelligendum.funt dicendd.
D e certitudine aduentus u4ntichrifti y daa
rifsima infcripturis extantuaticinia^Danie*
lis prophetar,ChriJlidomini,o- D.?>au1i Am
poiloli.Danielen.m S.(? e> t cap . uaticinatur
ie R^ege ^uodam impudenteej uerfnto,yui t
permitter.ee Deofpra modumuaftaturus fit
populum Dei.cjucC etfi de Antiocho Epipbant
a Daniele prccdi&afuijfe, euentus temporihws
Machaheorum comprchauit : ftiritus tamen
ptr Propbetam ,ncn folum de illa iam olirtt
praterita perfecutione Antiochi , fed cr dt
jutura uaftitate Ecclefict per Anticbriftum
inuehendd, pios monere uoluit : cuius Typunt
fiiijfe Antiocbum , ex eo mdnifjlum fit , qucd
Paulus 2 * T beft z , non folum pjfiem notis,
fcd tijjem prope uerhis etidtn ^ntichriftum.
vohis depingit , ^uihws Daniel in dffoihendo
populi Deihofte ^Anticcho , ujus effe legitur.
i~Ac de \s4ntichrifti certifimo aduentu , nt
tluhitemus, D. 1>du1us ad T hejfalonicen/es,
I negag
Annota.inj\EpifW hk
negdt dducnturum cffc Dominum lefan^ nU ^ mm
fiprius utnerit def&io , (y reueldtus fiierit - rami
homo fcelerdtus , fiHus perditionis , aui elb ; ~
t^Anticbriftus . fi enim ncn ucniet Dominus^ WMtnrU
dntequamfuerit in mundo Antkhriftm 5 cer* Immf^^
tifiimu* dutem Domini noflri lefu, Chrifti ^ u ^f u
dduentus expe&dtur : nihilo igitur incerti*
orerit dduentus Antichrifti ^ui dduentum m$Mi£
Sdludtoris neceffdrio e& prdcefjurus . Qud*
propter ATdttb. z 2 . Chriftws a difcipulis in*
terrogdtus , de figno fui dduentus refpondet y igunffti^
furre&uros P feudocbriflos (y Pfendepro*
pbetds, dc tdntd ddturos ftgnd cr prodigid> dimfa
ut in errorem inducerentur , fi fieri foffet %
etidm elecli . Anticbriflum cum totd fud fh*
clione deftgndtihic enim erit fignum proximt
prcecedens illuflrem Cbrifli dduentum , quo
quonidm dholendus elh Antichriflus , ipfum
prius dduenijfe oportehitQudre de certo Ant
ticbrifhi dduc twlohdnnes cos } ddjuos fcrihit y • - . .
bcccdudiuiffe dc cognitd hdhuiffe dicit , dudi*
uijlis^uod tsfntichriflus uenturus fit. 4°jk/ui «
Vnu* uero , dn plures fint Antichrifli.fi ut* ;••
qudcrdtur^Ddniel cr ^Pduhs itd fudvi ordti* {<fe
onem de ^Ajitichrifto fvrmdrunt P ut unius
ptfi?ni
fiitinntTijA,
.• ::: ;:'•.-::
:-::;:
:»«•.!.*>:•::
atri:fipa}M
>.:::'^»!-
1
1
lohann, Caput II. *8
ioni^ ^r/S/^ dtfcriptnuideripofm
ft:ueruntamen non fentiunt ; ^Antichridum
unumfvre O (inguUrem bominem 9 cum c[uo
unooridturfj dcciddt -Antichrifii potefias.
fedunumtjuodddvi muhorum impiorum reg=
num in Ecclefid prtnuntidntjn quoT yr*n*
VU6 fit nnm^ni ordinc fuccefsionis fiiturifunt
plures.Cum igiturde Antichrifio in fingu*
Uri numero loquuntur \ totum -Antichrifii
corpws >cdput fimul cum omnibus membrisin*
teVigunt :fidfi<£ fidhilito de?num dc confir*
vidto regno Antichrifii numerentur 9 fft1um
fts 11 s dduerftrpjs Cbrifii, quiueluti priudti
Antichrifiijiondumper Antichrifium publi*
ceoccupdtoin Ecclefid rcgno , Chrifii do=
&rindc contrddicunt y (y db cd defcifcunt 0 id
quod ex Paulo colligerelicet , is enim negdt
uenturu domimmjtifi prius uenerit deft&io.
Quomodo dicit expe&dnddm deftcflionem 9
cpidm Iri ymencto CT Alexadro (y muhisdhjs
deficientibus idm ueniffe confidbdt f Quid
t^Apofidfidn iton intelligit ^Apofiolus , de
priudtd pducorum deficflione d uerd Chri^
jli fide , mdximd intered pdrte piorum ihis
repugnante , dc retinente uerdm fidem , (j
I z do&ri*
Annotaan ^"Epifto. lohr
dottrindm in Ecchfid Dei-.fed uerbdfkcit A* ftifa
poficlus eoin hco, depubhcd qudddm dtftfiio* mfib*
ne , qmcC regnum occupdnte in Ecclefid t^An» foidm
ticbrifio , jit uenturd : yudndopducis eh&is y .-.r
uix diuino duxilio perfiutrdv.tibm in uerd dg a
niticnefihj Dei , rcliqud uniuerfd muhitudo, : ' -
Pdjlores cum grege , Epifcopi cum phbe , db h r:io itg
Eudngely dcc?rina , dd trdditiones htntdm ■■■'.r.utout
pdS, (7 do&rinas Damoniorum deficient: irijlis iHis j
idf bonefio dutoritdtis ry dpprobdtionis Ec*
chfi<£ tituloJobdnnes igitur cum dicit,Au* { to m
difivs quod ^Ahticbrifim utnturm efl ,h* -U.-, . .
fiiturde t^Anticbrifio regndvte : cum uero TV.
fubiungit : cy nunc ^Anticbrifii muhi cor- mi [. '
ferunt efife , hquitur de ^Ahticbriflo exorU . .
ente .boc e& , de priudtis ill/s fiee dcSrinct \*.
defertoribm dc corruptorilm, fiifirendis er*
roribm Aemindrium ducdddm erunt , K^An»
I -11- irn- ^
ticbrijtiance ilhu* defidtionvs r? T yrdn*
nidvs , (juce publicd ahqudndo in Ecchfid - ,. -
Dei ejfet erupturd. lllos dutem t^Anthhrim ~ ' f '
fiidncc T yrdnnidis prcccurfores , licet 1>du* - "
1us non dppehet f^Anticbrifios , ficut lo* ' 7 *
bdnnes fkcit , dd ^Anticbrifium tdmen reg* ^JT ' U \
ttdntem fertinere , dc idm tum , cum nonduni i. \ n 'J' *
^|Tfptf:(uyr|
iilcck
Iohann> Caput IL ?9
X^AntichriJlus regndret , j^/Ss j^r hderefs
ueram fidei docbrindm corrumpendo , o/>h*
x^AhticbriJli ftcijfe docuit,ubi dit. Myjle*
rium iniyicitdtis nunc dgit . idem enim , ^ocf
Iohdnnes hoc 1oco dicitj^AntichriJlos multos
idm uenijfe , S/W igitur^4ntichri(li nomi*
ne,deimpio regno <y principutu in Eccle=
fid conflicuto utdmurifiue de priudtis t^An*
tichriflis illis publice regndntis prrtcurjori*
lus ufurpemus, non und unius horninis perfond y
fed totum fimul regnum udntichrijii cum fuis
mevtbris depgndmu*.
ITempus dduentus Jlntichrifli lohdnnes
denotdt , dicens . ISJ ouifimum tempus eJl*
JSTouifiimo igitur tempore ueniet Jlntichri*
Jlus. JSf ouifiimum dutem tempws } totum illud
curriculu temporis fignificdt , ^uod interpri-
mumCT fecundumC hrijli dduentum interce^
dit. ISfdm cum tempus durdtionis ?nundijuxz
td Rlict 1>rophet& fententidm , fex millibws
dnnorum metidmur , duo pcjlremimillendrii
Qhrijlo C7 Eudngehj ipfius prtdicdtioni df*
figndntur ^dcnouifimumtempws ejfe dicun*
tur Uebre. l. M ultifkridm^ in^uit, multis^
modis oUm Dews locum ejlpdtribus per I>ro*
I 5 pbetas^
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota. in j. Epifto.
fhetat. In extremis hifce diebus,1ocutus e&
nobisper Filium. Hoc tempws duorum millet
ndriorum,diuidendum eS in tres partes ,dU<ta
rum quthbet dli^udntophres cjuam fexcentos
dnnos comphSitur , ac generahs nouifimi
temporis dppelldtio, ipfius etiam partibusno =
nun^udm tribuitur.Sic Ioh.tnnes fua temporx
uocdt tempus nouifimum. Vaulus uero i.Ti a
moth.^.. (j 2. T imoth.^pofteriora cj ezrre s
md tempord y nonftd , rj primitiudt EecJeJtec
dicit ,fed qug futurd erdnt medid inter pri=
vtdm 0* ultimdm pxrtem nouifihti temporis.
Si igitur qudtritur , tjtto tempore AntichrU
fius jtt uenturws in Mundum s . ISfoiUfimo
tempore , <£uo cy Chrijlusper RudngeHum in
vtundo regnabit , re&e reJJ>ondetur. Sed <jua
ndm nouifimi temporis pdrte f Hic ut com*
mode reJJ>onieri pofiit , memoria repetends
funt, qm£ pdulb dnte de Anticbriflo ndfcente,
Cr regndnte , cj de duplici ipftus dduentu dt«
tigimus. Adueutus enim Antichrijli dUas
inchodtionem ,dUas plenam pojfefionem Ti*
rannidisin Ecchfid Deifignificat.Hocob*
feruato diftrimine, yutcrenttbus , qudndmpdr*
U nouijlimi temporis AmUbriflus fttuentu*
rus 3
lohn
[fltfr^-
hsvtiit
Jmdrifii t
h itp {
■;<Amdri}'.
ptitptTdfi
rxlimtcs
qu fittnti,
i£ ioclrini.
fiuciks i«}
y.mmmr.
xkijlidns h .
wm Clrifti
mm dfami
Ww, nui
^htionthi
"iitnoutioni
Hontslifr
Mshm Ic
te tptfi (
"•^ •.:..:.:::-
V:::,
■ -.:;:;::.'. .'::.'■
.«rurrtR
--.-::;i:::
'.;;:: i.'-' ;:; ' ;
ta
i b
90
Ioliann. Caput II f
ru*,fi de primis impiorum errorum dutoribus y
fypnrimis AnticbriJHdni rcgni Exordtjs fit
Vuecjlio, primd nouifimi temporis pdrte An=»
ticbrijlus v.enit. lohdnne dicente. Etidm nunc
x^AntichriJli wtuhi cccperunt ejfe. Sin dt
piblicd impicC doSrinxt dpprobdtione , de<£
totd Antichrifcidniregni confututione ere*
Sitoe&dudcrdtur 0 circd initiummediccpdr*
tis nouifiimi temporis ueniet Antichrijlus, ry
tttdgnd potentid, ufefc dd uhimdm nouifimi
temporis pdrtemforebit :<jud dppropinqudtf
te,dccendetur iterum dtqilluccjcetlux uerc
pi£ doSrindi ,^ud potejlds t^AritichriJli ,in
eficdcibus impojluris ry menddcibus fignis
fitdminuetur. Qnod reli^uit potejldtis An*
tichrijlidncc in munddtid potentid fiierit , ce~
leriore Chrijli dduentu dbolebitur.H <ec de
tempore dduentus ^AnticbriJli , udticinid
contincre , euentus decUrdt,qui ex h&ione
Cr colhtione hifloridrum optime huic tempo*
ris denotdtioni reftondere cernitur.
Honefhifimo dutem hco ndfcituru An*
tichriflum Iohdnnes his uerbis indicdt . E
nobis egrefi funt . Ecdepd enim CbriJt,
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota»inj.Epifto* M* fl
frit poddmmodo ndtdh fohm AntichriJU} ',0^ tonl
tgrediuntur dutem exnolis dhj dpertd dbnel t&f&f
gdtione nomints Cbrijli f d fc deprdudtione #tJ*&
doSrinct fidei , non dutem Mi, fd hiproprii W A
funtAntichrifli. Mam Anticbnjlusno esT: W$t**
fcihbet Aduerfdriwscjboflis Chriflijuinul V,«tl»»Ur
U nominis Chrijlidni communione nobis fit ftsfttftmi
coniunclus, ut funt ludti & Turcce. Sed Umdu C
Anticbrijlus is dicitur , <pi retentd CbriJlU
aninominis cr religionis profefione , defi, misJnti
citduerdfidei Chrijli doSrind ,<? huiccon. kkbrijhm^
trdridm dmphSitur a defcndit. Itd$ } m * Hl f eMM
bts egred^no fignificut Iobdnni deferere pro mm
fifionem Cbrijlidnifmi , fed ed ferudtd dmit=
tere hcem uer* doSrhtcC, ry huiccontrdridm ■
proCbrifiUndtueri.QuiuerohcusesT: Am - .
tidrtjiirtafentis idem es7 ^ regadntigi , " "
iV umThronumfuum Antichrifiumccllocd-
turumin Ecchfid Chrtfii,D t Pduhs dd
Theffal chre ojlendit , dicen's t Qui e£ dd*
uerfrius.rj ejfertur dduerfis omnem, ^uidU ?" f
cit Deus dut numen , ddeo ut in temph Dei
fededt, ojlentansfeipfum ejfe Deum. Templi Jj!
enim Dei nomine, Ecchfid Dei intelliqitur. '^t^
E cdefu uutem dppeJhtione non potesi inteh .?? f,c
hgi ' Amtll <
^ :.
I
C
' V.~-.;:';::ti;
..:./•; ::;♦:.: i
{uDtiifi/f'
Iohanm Caput IL tf(
J/<r/ ca?tas ^orz/w bominum> aul EccJefice titum
Jum dli^uanio quidem hdbuerit.fd eum fit re=
gttdnte Antichrifto d?niffurws ,fed qui, regnu
tenente AntichriftoAiocdbitur Ecclefid, ddeo
ut EccJeficetitu\o(j ipfius dutoritdtvs pr&
textu.cctJumterrce ^ficrdprophdnis, Anti
cbriftus fit permixturus,dt<£ uerd (3 uiud Ec*
clefictmembrd crudejifime ftt perfecuturws.
Ex bis pldnum eJl ^dduentum ndfcentis (j
regndntis Afnticbriftifuijfecertifsimu. ISfec
Anticbriftum fiue ndfcentem fiue regmntem y
undm effe tdntum unius hominis perfondm ,fed
innumerds , inter ^uas tdmenums fimmdre*
rum potidtur^Et Antichriftum quidem no*
uijlimohoc Cbriftitempore ,fed eius temporis
pdrte primd y ndfcendo ^medid regndndo uen*
turuvi^ ultimd dutemperituru?n ejfe. ]STdfci=
turum dutem (j regndturum, nonin ignoto (j
ohfcuro dJiquo.fed iJJuftri (jpr&cJdro hcojn
Dei (j fijius ipfius Iefu Cbrifti EccJefid.
Quihus circumftdnttjs de dduentu ^Anticbrifli
itd hdhitis dt£ ohferudtis 0 nibil ohfcuritdtis
dd inteJJigendum primdm pdrtem prctmotio*
nis contrd Anticbriftum reJinpiitur: <jud yui?
dem prohe inteJJe&d, nohis db Anticbrifto me»
I $ tuendum
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Attttota* inj\Epifto*
tuendum dc diligentifime cduendum effe iu*
dicdbimu** Is dutem quisfit , tdmetfi exhif
circumftdntpjs fkcilefit contjcere , tdmenquU
in dherx fuce pr^monitionis pdrte notd dper*
tiore nobis dejlgndhitur 5 ideo infrd nomind*
tim eum etidm exprimemus . Sed priuj^udm
dd dlterdm pdrtem progredidmur , pduculd.
qudtddm in priore ddhuc explicdndd faper*
funt,
JSTdm de loco ndfcentis (y exorientis
Isfntichrijli , cum dixiffet. R nobis egref
fifunt , eodlicui fcrupulum imjcere poffet y
de immotd certitudine perfeuerdntix (j f*
lutis eorum , <m£, fimuldt<£ in Kcchftdnt
JDei ingrefi fuerint , infidem (j tuteldm
Filtj Dei Ieju Cbrijli recipiuntur. JSTdnt
omne^dit ,<juodddtmibi ^Pdter y uenitddme y
(j eumqui uenerit ddme, non etjcidm fbrrt.
Mtiterum, H&c elh uoluntds eiws<juimi*
(itme, 1>dtris: ne <juos perddm ex omnihws^
quosdedit mihi y fed refufcitem eos in nouif
fimodie. Item, Oues meas non rdpiet huifi
yudm dc mdnu mea, Siigitur Cbriflusfci*
i ens
Iofiann
fiifn cr
ty.forxolop
ftiiciLMur* j
[ipiflte diiit
I imt n tm
I , ftrmnfijftn,
m ohkitt citij
-iitur : fd m§
m enin c noi
titndisjui i •
\&um,em
wtlijiiduiofdtr
trit I
^nnolisejft
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
- *
0
loliann* Caput I L £2
tns ttolenscf fuorum ne??iinem eijcit , nec per
incuridm (j negligentidm perdit^nec ei in*
uito quifjudm eripi pote/l , nec fint prdeter
bas ulhc dlice y rem <jua?npidm dmittendi rd*
tiones :<juo?nodo pro Rcclefid fud^y fingulis
eius memhris ^Chrifto uigiluntiftimcts excu*
Ih is dgentt y ^Antichriftiilli e nohis egref*
ji effe dicuntur s . Huic jucfftioni^Apofto-
lus bisuerhis ddditis reft>ovdere uoluit. Sed
non erdnt ex vohi*. PJdm (t fiiiffent ex noz
lis ^ perntdnfiffent uticf; nohifcum. ^At his
Htrbis chticiet cjuiffpidm : 11011 tdiitum non ex*
ftditur y fed mdgis inuoluitur <ju&&io *<juo
pdcto enim e nohis egreffos effe dfirmdt^
<juos e nohis fiiijfe negdt ? ISTecj; eni?n dbfur*
ditdte cdret , e nohis egreffos dicieos y C£di
e nohis nunjudm fuerint. Si uero ex noflro nuz
mero dlijudndofuerunt 0 dd priorem difficul*
tdte?n redit <juce/lio:cjuo modo d nohis receffe*
rint y <juos uticj? nohifcumpermdnfuros fuiffe df>
feritur? K^Ad hdnc pugndntidm tollenddm y
4??ihiguitd* erit difcutiendd locutionis , <jucl
dlijuis ex nohis effe uelfuiffe dicitur. JSfd?n e
wJjisprimumillieffe dicuntur <juifoU externd
Cbriftidnct
Annota.inj\ Epifto,
Chrijlidit£ doc7rinw proftfiione, ry commum
vione Sdcrdmentorum , jjjeciem pietdtis , ut
D. ^Pduhi dit, prxfeftruntfeduim eiusdb*
negdrunt.Deinde e nobis ejfe dicuntur^uinon
ntodo externdrum rerum communione ,fed (y
Spiritus ejficuticc , (j Cbrijli iujlitUdc fk*
htis participdtione nobis dccenfentur. Hoc
difcrimen bominum in boc uifiUlis Ecchfiec
coetu degentium , cum dlidi fcpe , tum dutem
Mdttk^. ofienditur, ubi ^Jfrece Ecchfid
compdrdtur , in auu tritico pdhce , uere ptjs
muhi Hypocritce funt ddmixti. Hos igitur
(jujitdo a. nobisrecejsijfe dicit Apofto\m> c no*
jlro numero dntedfiiijfe eauidemjntetur, dlio*
aui enimenobis egredinonpotuijfent^V eru
quonidm non juerunt e nobis ut triticum , fed
uthuespahcejdeonegdt ipfos etidm e) nobis
fiiijfe. ZV dtn aui cbfip internd uirtute cr ejfi=
cdcid Spiritus y externd tdntum Ecchficefi*
gndbdbent nobijcum comunid ,enobis ejfeuix
dicimerentur. Qui dutem non utpuhcc indnes,
fid ut triticum enobis juerint , illi nobifcum
permdnent : pro borum enim fxlute Cbrijlws
fohcitdmcurum gerit, nonauidem femperilhs
cujlodiendo Apeccuto , fiauidem certis decdu*
Iohan
)iffosnonnun
•pdrtftrn,
trtuocdnic, v
\fi Dto frcri
msinCkifi
itiiniffmp
^moChij
::ts em itfict
MtslJtL:
njt.
'diijftrtnidm
tln fahrdtcs
\fam p drtl
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
• %
'.-.;*'•;.';•.
_:::::::: "-r,7
•/■.::•:::::*.
.:•::
crt:irn«Cf
.-.•.:•.-::• •
'-/.:.:••• "
-. :::.::•'••
v.";::
loliann. Caput t% 6$
fisipfos itonnunqudm tentdri a Diulclo ,1M
rypeccdrepermittit , fdipfosdd toenitenti-
am reuocdndo, ut a Upfufbrtiores refirgdnt,
infinem ufy deinceps permdnfuri, Sic ^etrus
(jludd* ficerunt ex numero i^fpcflolonm:
fed 'Petrus ut triticum , ludds ut pdlea , u*
troff Deo promittente crihrduit Sdtbdn,
Petrwsin Chrifii D ominifui dhnegdtionem y
ludds in ipfiu6proditionem excidit. Sedquid.
pro Tetro Chrifus uigihuit , orduit \ nt
Fides eiws deficeretff etius conuerfu* cr fiU
udtus elh , ludas fihi relidlus 5 in pectdto fuo
tyri]t.
TLx his dlid (judflio emergit , quondm fd*
61 o nunc multos e nohis egreffos ejfe dicdt y
cnm repurgdtionem dredt^ boc e/l fbonorum (y
mdlorum ftpdrdtionem^uf^ in confamdtionem
feculi differenddm effe fcripturcC teflentur^
Sed eodem fe modo bahet honorum C7 malorunt
in Ecclefd fpdrdtio , <pio modo diuind iudi*
tid in fcelerdtos (jhldffhemos exercer.tur.
Qudcjudm enim in extremo die Deut fupflici*
um f t fumpturu* de omnihu* hldjjphetnis (? m *
pis^tdmen pdrticuldrid iudicid interim in
fulerdtos nonnulhs exercet,utkorum mife*
rahili
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Amiotaan jJEpifto,
liliinteritu ,reliquiddmonedntur , qucC ipfos
fcehrumfuorum prcemid mdnednt. Itd expe*
cldtur quidem in nouifimo die futurd^ unU
uerftlis omniu?n H ypocritdrum a uerts (y
uiuiss EccleficC me?nbris fegregdtio , fcdfnte*
red te?nporis pdrticuhris fuorunddm d ncbis
fitdifcefio^ud tdmen nihil detrimenti cd=
pit Ecclefid Dei. 111 ud enim ideo dccidere
Iohdnnes dicit. Vt uidniffti fierent , quod
tion omnes fint ex nobis. Plurimu?n eni?n pro*
de&^ pios non ignordre, multos effe fibiinhdc
uitd ddmixtos H ypocritas , quorum deft&io?
ne 5 non tdntum defuturd ipforum feperdtione
a nobis ,fid etid?n de ftdtu (j conditione Ec=
cleftcC degentis (j peregrindntis inhdc terrd
admonedntur ^neuel Eccleftdm mdloru?n dd*
mixtione cdrentem in his terris cjuderd?n\is ,
qucC inuenirinon potell 5 (j abed, <fuc£ foU
hdberi poteft^deficidmu* 3 uel fi ipfi nonde*
ficerimws ^dliorum deftcfiionis dc deferticnis
leuitdtenimium offe?iddmurVult eni?n Deus
quorundd??t deficlione?n y ??id?iifeftumptjs tffe
docu?nentu??t , nonomnes cpii Cbrifto dicdnt,
Domine, Domine a in nomine tuo ^ropbe*
tduimus , Dd,??ionid eieci??msgj idgeiMdlid>
cu?n
tttrein Cl
«ifftroi vit<
«uohntdtM
Inhw frsct
Scd uos '
tisafaii>
omnia.
quafngi
tcm , fo
bus eam
tneodbcfl
di Qdb
s qui nc
Chriftuni
Ariftus ,
tam,i:
dcmhabi
li s — V
...
i
0f
13«
Iohann. Caput I I; ^4
tffre /« Ckriftum credentibus , ftcimus,
ingrejjuros uitdm ceterndm , w/t etid?nftce=.
rint uoluntdtem ^Pdtrk quiin Coclis e& 7 qui
tiobis Qhriftum dv&iendum , inq, ipfum nobis
credendu??i prcecefit. Sed de primd pramo*
nitionis pdrte fdtis,
Sed uos vnctionem habe=
tis a' fancto illo , Sc noftis
omnia. Non fcripfi uobis
quafiignorantibus uerita=
tem , fed tanquam fcienti=:
bus eam , quodqUe omne
mendacium cx ueritate no
eft, Quiseftmendax, nift
is qui negat Ihefum efTe
Chriftum C Hic eft Anti=
chriftus , qui negat patrem
& filiutm Quisquis negac
filium, isne Patrem qui=
dem habett
NuVo
■>*■
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota. inj\Epifto*
NVUo nontempore dh -Antichriftojdn*
yudtn nocentiftimo fidei (j do<flrin<c
GhrijlidncC bofte (j predone Cduendum ejje y
tdmetfi ddld^ueos ipfiu* impofiurdrum efftim
giendos^fummefit neceffdrium fcitu:nemo td*
menfhcilepericuld db ^Lntichrifto impenden*
tid declindhit 7 igndrws edrum rerum 5 guihus
tunquam fignis -Antichriftws proditur dc ma*
-nijrjldtur, Signddutc ^ucc mdnifeftdnt An=
ticbriftu, pdrtim a do6trind , pdrtim dh ipft*
UtuitcC conuerfdtione fumuntur: ficut dutem
fignd fumptd dh exdminedo&rincc, multofunt
certiord ,qucim ^ucC petuntur dh infteftiont
ipfius uitcc^itd inter fignd do&rin£,ed certU
ord fiint y quct dd cognitionem Cbrifli, quam
qiict ddprohihitionem cihorum^coniugtj \(j dd
CcCterdS DcC?7ioniorum do&rinas pertinevt.
Sed quode&in doflrind indicium eiusmodi,
guod nohis tdnquam digito monftret Anti*
cbriftum? Esl menddcium^uo Iefiis negdtur
effe Chriftus. At hoc menddcium nemopotelh
deprcthendere 5 qui contrdricC ueritdtis dt
C hriftofiierit igndrws.H uius dutt ueritdtis
?totitid non humdni ivgemj uirihws pardtur,
fid Spiritus fitncli doclrind (j reueldtiont
conftdti
lodan
}[mft$rtj
^Sfrimf*
tamJLtgu
Mtroiiuniu
isunclicnisfi.
•Jkmnon Mfl
h^amafinc
m fdnclom ,
\it. Is m
pitutnf:rJ:ij
dttitSfrifc
nlttitti^rtu
\{}tnirn uwpdr
1*4 Qum
■ q . }
PpJiM oprj;
"i nit iontm n
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
' m h jj. I
—•^::.
•■•••'••:::.'.:.T
•::::-^:-.:::
..•:..:::•
•: •::::'."»'
•::•;•:.' ••'
.....>'3'i
Iotianru Caput IL
confldt. Ideo lobdiines dicit : feduosun&io*
nc bdbetis.Olei & un&ionis uocdk hs utitur
fxpefitripturd^pro Spiritufin&u.jk&d uerbi
trdiis lu tionefa figurd dd rem figurdtam. 01 e*
um enim^uoR^eges (ySdcerdotes inungeba*
tur, Spiritus fdncflifignificdtionembdbebdt:
tiecfr enim l^egum , nc$ Sdcerdotdlem fun*
fiionem cjuen^udm fine Spiritus fitn&i direm
ciionepro dignitdte obire pojfe p ritu Hlo ue~
terisunclionis fignificdbdtur. Spiritumaut
fan&um non bdbemws a nobti , 7iecp,a quoquant
dlio^ cjuam a fan&o i1lo:Cbriftum Iefiim ,fitn*
flum fdndorum inScriptura dppellatum in*
ttlligit. Is eni?n folus lurqitur credentibus
Spiritum ftvclum ,cui Deus non ad menfii*
tdm dedit Spirituin, loban.i. Et quem unxit
cleolcctiticc^ pr<£ confiortibws fuis. ^Pfdl. 45V
JSTecj; enim un<judm Idrgiendo exbduriri po*
tesl^ cjuod fiinemenfurd inipfuma ^Pdtre col*
IdtumeJZ. Qudncjudm autem udrid flnt (J
multiplicid Spiritws fiincli in nobis per fideni
bdbitdntis^dond cfficia, interprcccipua td*
men numerdntur^ docflrind., <jua nos introducit
in cognitionem ueritdtis : cr confoldtio , <pu<t
tics confirmat, ut dgnitam ueritdtem conftdn*
K ttt
V
1
Amiotaanj, Epiflo*
tervetineumu* , contru cmncm jT yrunnorum
jeuitium^de (^iibwsQbriftus Iobun>\$. O \6*
Gum uutem uenerit , ittquit , ^urucletus^
quem ego mittdin uputre , Spiritus ueritu*
tis^ii <L putre proceditjlle teftimonium per*
bibebit de me :(y mox . Qum dUtem uenerit
ille, <jui eJl Spiritus ueritutis , ducetuos in
cmnem ueritutem.hoc eft y (cjuemudmodu Cbri*
ftws ipft 3 in priore di&ointerpruitutus efl ;
de mc teftimoniuvt perhibebit , (y eo teftimo*
nio uos ducet in omnE ueritutem^ui eft Chri*
ftws Iefus Suhuror nofter:de cuiws tieru cog*
nitione per Spiritum S.excitutuin cordibus
tioftris dit . Rtnoftis omnid : decognitione
enim eorum omnium lo^uitur , ^ucC de Chri*
fto fcitu nobis dd fulutem flint neceffuriu , (j
tion iiifi ufflutu Spiritus S.ftirepojfumus.
Cur uutem non omniu illu purticulutm
hic exponit^uibws ueruCbriftinotitiu conti*
Ttetur^Quiu non fcribo uobts Jrquit y tunqudfo
ignoruntibws ueritutevi 0 ftd tuncjuum fcienti*
bus.Sienim ignoruntibus ueritutem fcriberet^
multi* uerbis docendi effent y yuibws purtibus
Chrifli ueru coqnitio confturet :ftd (juoniunt
ftientibws ueritdtem fcribut ? futis effe Apofto*
u
loha
mntmorU
'ddt:fdi\
miu duttt
wtnldtio.i
tfittntnidt
mfitfcun:i
atinttr ut
mttjtdnc.
tfrtknittx
ftiimjmu
• v
www m f
^Btiltfi
8i igitur
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
;
. :r.:::~
r:r:.' ::;♦;/;::
.•i ::.:::;:::.::
m&jferf"
;:::/.:^
lohann* Caput I f« tfd
1u6putdt y finefufiore Chrifii ccgniticr.ts trdm
&dticnejinotantumverlo 4w$rindm Spiri*
tutfitn&i dnted dcceptdyn j cr *dfoftofo& , ipm
fisin memoridmreuocdre . JH.dc igitur cdt fi
efl ycur de cognitione ueritdtis b:c hretiiu$
fcrihat :<juia ipft idm diited norint ueritdtemt
cogptid dutem ueritdte ,fici1e ijfe iudicium
demenddtio . J^Tdm quum ueritdticontra: n*
tim fit menddtium , contrdricrum dutem ed*
dem (tt fcientid : (Jttdre <rui ueritdtem nouerit y
ficutinter ueritdtem cr menddtiumfkcile di*
fcernetyitd non minori negotio *A ntichrijiuvt
deprebendet^ui menddx esh , er *cn nifi men^
ddtium } uerivdti contrdrium>doctbit. S/c igi*
tur firt ndturd rerum , ut dui ueritdtem not
rint jnenddcium contfdrium i (y eiu* dutorem,
ignordre non pofiint 4 Qudre dd cduendutn
u4ntichrijlum 7 opus eft illum ncu'Jfe. jN er:o
dut ipfum cognofcet , nifi do&rindm uei itut/s
de Cbrijlo tenedt. Qudmcbrem non esl dlivd
prdfentiu* remediu.ccntrd Antich ijlu . ovam
Spiritws S.dc&rind infcripturis trdditd , de
ftlioDeiJefu Cbriflo Sdhuitorencjho.
Si igiturmenddtium esl nctd cert\fim<t
deprdbendftidi Anticbrijlu;^ucdna elk ilhd
iC 2 vundd*
Annota.inj.Epifto, Io(l
menddtiumfid tiimirum^uod e/l omniummen^ P^ ndtu
ddciJSimum , <ju odf, ncn nifi menddcifiimus Jo= ^ ® ^
queturfP orro dutem^uis dlius udnitdte cm* << :rintcr
nes menddces lcngc fuperdt, nifi is > dit L-AT* C '
foftpftts t quinegdt Iefum effe Cbriftum : bccc
elh enim fummd dc ccrtifimd ueritas , lefum
effe Cbriftum . ^Ad fidem enim de bdc tuerU - - ' :
tdte nohis fkcienddm totdm Eudngeltj do*
Srind?n deftindtd effe lohdn.io. oflenditur. '■ ^ :::n C {
JFIcec duttm fcriptd funt^ut creddtis, <jucdlt
fus ell Chriftus 5 C7 ut credentes fidem hdhed* -
tisper nomen eius. Jrfdnc ueritdte?;? fuo men* \mt.Mdrc
ddtio ^Antichriftus ohruere dc ftelire dnni* 'itdtmhm
tetur ^cjuoddlid rdtione prohdt .Quid is elh
^Anticbriftus ^di negdt pjtrem filiuvt: • - -
fed <jui negdt filium , £s ne pdtrem cjuidem hd*
hetiergo^ui negdt filium, ell .AntUhriftu*: • 5
jSfegdt dutem filium , <jui negdt lefum efft h t
Cbrifcum^ ergo f$ elh ^Anticbriflus : Qudii* % hd <j
tum dutemfit menddtium .Antichrifti, dftU
tndndum ell ex cognitioms Cbrifti ueritdte: :'::tiont
ed circdperfonx er offitpj Cbrifti notitiduer* tmicQsiu
fitur . IsFdm Cbriftus es? nomenperfoncC (j w Antid
offittj:perfonce yuidem.quce ex dudhus ndturis, it } pj H ,
diuind O 4 bumand 0 conftitudtur 7 dc prcpter kilcfuJ^
utrw<£
• : '-'-::.:':r-
:-.-:;:
• •.::.--;•..
.-:.;.:•::.••':
" * ' ' ' /
lohann. Caput I L <*7
Vtriusq, ndturxunicnempcrfondhm^ uerus ftt
Deus (j />otf/o: ojfiuj uero^uo e/l unicu* me*
dUtor inter Deum (j homines , dd promeren*
ddm (j impetrdnddm noois peccdtorum ret
miftionem (y uitdm dtermtm . ISd enddtium
igitur pugndtis cum jummd hdc ueritdte, Ie*
fumejfe Cbri$u?n^primu?n illi euomuerunt y
qui diuittdm in Chrifto ndturdm negdrunt^
ut Ekion(j Cherintus^Arrius (j Sdmcftt*
tenus - qui licet nonnihil inter fe dijfentidnt,
diiunitdte?n tdmen lefti Chrifti omnes net
gdnt.Ad 'arcion uero (j V dhntinUnus ,ue*
titdtem humdncC in Chrifto naturcc i??ipug?id=
runt . ^PeUgius dutem^^ui contrct Dei (j
Chrifti redemptionis grdtUm , uires liheri
arhitrpj propugndt ^uid tdndem Chrifti re=
demptionis (j interceftionis offitioreUncjuit?
Sed hi tdntum fuere priudti Antichrifti^ui
hcccpeftiferd dogmdtd contrd perfondm & of*
firfu?,* Chrifti fydrferunt y nulU dccedente
dpprohdtione Ecchftce 7 <ju<c ipfos tdn^udm
bcereticos ddmnduit.i^ft fummus illedc md*
ximws Anticbriflwjregtidns in Ecchfid^uis
erit ^uinegtt Itfum ejfe Chriftum ? qui in
kccUfu DH>id§ Ezdeftcc dutoritdtis £r**
j awitti
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotsuin j.Epifto,
textu dc Ghrifli uicdrij tituhjoc menddtium ^
tftkitt i eo fu6d prxter Chri/li fdcrificium ^ r l
fro peccdtis in cruce ptra&um , nouum aliud f?K .
fd c rificium pro peccdtis uiuorum ry mortuo- " iU
rum excogitdt: quod nundindtiones indulgenM • '
tiurum exerccut ; onod expiundis peccdtk \ ^ ottit '.
proprias fatisfi&imes hominihws imponit t
$uod Ch; ifio unico Aiuotdto (j Medidtori ^ m ^'
ttofiro dpud patrem t hommes Mtafun&oSjfaU m '
fiitudtjpfij; }U dp deficietifuhlUidriosfuof. W m ' f :
ddm l>dtronos ddiungdt: ^uod Chrifci inflU fl****
tittd mutdttdi,dc noud inflitu endi Ucentid fihi & ^ ntK ' v; - : '
fumdt. Hccc dt$ his fimilid contrd Chrifli mw/P^um
Sdludtoris noflri ojficium %ui dicdt et fkciut, ^ipAnti
dt<£ dh ipfo diffentientes no modo non frdtfed m > V -'■ ■
immdni crudelitdte perf^udtur (j trucidet: 1 trm
is,dn non ncgdt lefum effe Qbrijlum* is dn no "ku, nc
fummu* ey muximus erit Anticbrijlus? Quem - x
tdmetfi ego nomindtim non exprimdm , nemo
tdmenpiorum non animdduertit effe Pontifis ^kftrfou \
cem R^omdnum y pem Pdpsm dicimusUnquem «Idtifrt
occupdt* Tyramiidis toci cy tempor/s cir* W pf(
cumfldntict- fuprd recitutde , uc reliaud omnes «dn ju
nop* cxdclifiime pddrat, cuihus prodiqiofum Wtf Q l '..
hoc manJirSjt Spiritu S. in fripturisdefcrU
bltur - Ndm
L J . '
• ••••.."::;;.':.:
r * I
r::i:::rii?
Iohatm, Caput IL
Udm Ucet minus circd Chrifti perflndnt
doclrlnd 1>dpiflicd trret , non tdmen uideo
inauemufum diuindm (j bumdnam inCbriflo
itdtura confitedntur , detrdclo interim Ghri*
floofficio 3 auod non nifiDeus o* homopr<£a
fldre potuit. Ideo duflo Arrio O Mdrcione
peiores funt,aui diuindm ry humdndm in Chrh.
flo ndturdm confittntur , 0* edrum cfficio non.
utuntur. Dcinde ,purior elh etidm doSrind.
T dpdtus ,auod ddunitdtem diuinac effentiz^
(3* T 'rinitdtem perfondrum dttinet.Ideo ft is
elh Antichriflus , aui negdt Pdtrem O* Fi»
1ium, ^Pdpdcum toto fuo fiteUitio 3 nonpoterit
buhcripro AnticbriflofConfitetur enim 1>d=
trem , C7 FiUum (j Spiritum fdn&um , ununt
C ucrum effe Deum. Scduthocmdxime con*
ceddmus, non tamen proptercd non crit Anti*
chriflus. I<f ea) enim Iohdnncs tdntu dc 1>d*
tris CT Fihj negdtionc hfuitur , utfunt di*
flinSd: pcrfond in una diuinitdtis cff -ntid, d*
Ueaui dddidiffet a Spiritum fanSum :
tres pcrfonds Trinitntis aui negant, certc
mcmhrdf.r.t Anticbrifli. Sed lobdnnesfoUwi
Pdtrii O %M mcntionc Jkctajc cd negdtio*
iC 4 ne
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj\Epifto,
tte Patris cr F M hcjuitur , qu<t contrd fcopZ
Budngdicct doSrina negdtur ,Deum ncbis
tjfe rcconcilidium.o- propitium ^Pdtrem red=
ditum , per unigeniti Fthi fui mortem,ej /„,
tercefionempro nobis .CuifintenticC hac etil
^dpofioliuerbd fiffrdgdntur. QuinegdtFU
Uum , is ne Putrem quidem hdbet. ^Putrent
tnim hdbere dicitur , non dui confitendo FilU
um,Pdtrem, primdm etiam perfondm confites
tur in Trinitdte , Sed qui credendo cy confi*
tendo, Iefum ejfe Cbrijium,hdbet Deum pro,
■pitium.Hoc enim Chrifius fohs fid mortery
intercefione pro nobis , effecit. Vtmdximl
igitur dli^uis conRtedtur "Pdtrem ry Filiit
CT Spiritumfinclum, tres ejfe dijlin&asper*
fonusinunddruinitdtis ejfentid ,neget dutem
^Pdtrem cj Filium , eo finfu , <po <i lohdnne
llcjzribitur , boc elh , neget Iefum ejfe ChrU
fium, unicum Aduocdtumnofirum dpud Pd*
trem,ry propitidtionem pro nofiris, dctotius
viunii peccdtis , Et neget Deum propter fo»
hm F Hium , perfoUvtFidem , nobis ejfe pld*
cdtum ,dc pdterno dnimo ergd. nos ejfe djfe*
c2um: is e& uere Antichrifius. _^zn noigitur.
vegut lefum ejfe Cbrifium , yuUUqs aduoca»
m
foha
■jtisjndrcni
iwn P&
%urt it£>
uticvt,ft-
(litdttMUOCd
iCbrifofrv
n (j fuftrli
:t. Hoc dut
htichiUn
"othmit, H
umiicsS}ir.
itroiucit ,nc.
nnenktkn,
fifttrtpfi*
Vos igit
initio,i
in uobi
audilm
lio&P
cft rcpr
feuus i
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Bj
■ .-•;/'';;:£-
'r J:.i:
■■:Js*y?
»3
Ioliann* Caput I L * ^9
fM inuocdndos,dlidm propitidtionem propec*
Cdtis qnfrenddm docet , Qbriflum?
uAnnon Pdtrem negdt , quiiulet crede?ttes
dubitare de Dci ergd fe grdPid ; cj* />^nc c?#*
litdtione 5 jD^ mettddiij drguitur \ hu-
miJitdtem uocdt ^certdm uero diuince grdtict
in Cbrifto promijf c fiducidm , prccfumptio*
nem cr fuperbidm dndtbemdte digndm iudi*
Cdt. JEioc dutem fkcere 1>dpdm y mdnififtius
e& 0 quam ut prohdtione egedt. Ipfum igitur
u4ntichriftum ejfe , I ohannes pronuncidt dtcfc
procldmdt* Irl ucde cognitione ueritatis , in
qudm nos Spiritus ftn&usdo&rind uerbi Dei
introducit 5 nosy. fimul inftruit , utper ueri*
temmenddtium y permenddtium ^Antichriflum
dgnofcere pojsimus , dt<£ dgnitum cduere.
Vos igitur quod audiftis ab
initio , 111 vobis permaneat : fi
in uobis permanferit , quod
audiftis ab i nitio, &C vos in Fi
lio SC Patre manebitis* Et hcc
eft repromifsio, qua ipfe pol-
licitus eft nobis vitam a*tcr-
K ? nam*
i^nnotau 111 j, Epifto*
nam* H^c fcripfi uobis de his,
qui feducunt vos; Et vnftio
qua vos accepiftis ab eo , ma-
net in vobis. Ec non neceflfe
habctis, vt quifquam vos do^
ceat : fed ficut vndio docet
vos de omnibus 3 S£ verax eft,
Sc non eft mendatium : & fi-
cut docuit uos , manete in ea:
SC nunc filioli , manetc in eo,
vt cum apparuerit, habeamus
fiduciam, Sc non pudefiamus
ab eo in aduentu eius.
I.IsfhdC tertid(j poflremd pdrte prdemoni*
tionis contrd Antichriflum^ u4po(lolu* co*
hortdturnos , dd conjldntUm , in uerd Fide>
C fyncerd fidei dc&rind retinendd : ne nos
db ed dimoueri ulio modo pdtidmur. N drti
cum dntichriftus. fe , fiio: | ddos (y jr dudes
do<flrind Spiritws fx;ici / 3 fjudtftcri* litcris efl
comprdbenfd >detegi ^jkcihftt intelle<flurus y
omnes certc fucroru B&Jiorum Uhros exuftos
cuperet,
iScrifturi
Ufwdiffi
\mdttori
rfrtunli '
Itfm, cm
witufnt
'thos^ui
M jud itu
ymltdtztr
pg Sfirim
\tcipiet. Cc
mtidmJf:
§rtigit*ra
feot Quit
MdUnitio^
uortnojlrt
N CT rtco
i
uim rdti
M
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
:s,EiacKi::
Jfc
Iohann* Caput IL 70
cuperetfid yuo minus incendio trdddt,cobihe*
hitur boc fuo incc modo.^pertd enim reie&io
ne Scripturdrufi^ui non uult uileri^Dei (j
Cbrifli hoflem ejfe proderet. Me (juid tdrnen
Scripturu ipfiu* conatibut ohftet, Scripturdm
facrd?7i dutoritdti Rcchji^ fubyciet. Im in=
(erprcetdndi Scripturu6 reuocdhit dd Ec*
tlefidm ; cuiws ipfe Jit Cdput. ^ftfybdccmi*
Td erit ^Antichrifti djlutid^ yud eos fcriptu*
Tce locos , qui dd jT irdnnidem eius fubuerten*
ddm potiftimum Udlent, ipft dd edm ftdhilient
ddm fud interpretdtione detor^uehit. Qiiin
CT multd extrd Scripturds 9 titulo reueldtio*
num Spiritu* ftn&i, credendd dc ferudndct
prdtcipiet. Contrdbdnc uflntichrifti tecbndm
nos etidm Jlpoftdlws comunire uoluit, dicens.
Quod igitur dudiftis dh initio, in uohis permd.
hedt(jc. Quihus uerhis do&rindm Spiritus
ftn&i y ^4po(lclorum oreprccdicdtdm , (y ip-
forum mdnihws confcriptdm.foldm recipienddm %
conferudnddm<£ ejfe monet.JEi dnc enim dudie*
rdnt dh initio, de Chrifto Ji1ioDei,unico me*
didtore noftro y propter quem credentihws pld$
cdtws CT reconcilidtus ejfet Deus. Diuerfc
t& enim rutio do£rin<£COcUfti4 (7 reliyudru
drtiunt
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
AnnotaaV)JEpifto*
drtium dc difiplindrum 9 <[ucc bomines Idlent*
autores. Jrldrum enim initid fiierunt tenu*
id 9 <ju<c hominilus fuhinde proficientihus^md*
gismug/s( ; excohbdntur ,dontCdd fiodddm
fudfc perfc&ioni* jkjligium proueherentur.
erhi dutent Deido&rind , a, primo Jldtim
leueldtionis initio integrdfuit a,Cbrifto(j
-Apoflolis , per Spiritum ftn&um trdditd.
JSTon enim Spiritws finSlus 5 cuius inftintfu
locutifunt PropbetcC (j Apoftoli^ dliquid igs
iiorduit, cjuodficut bomines proficiendodddh
fieret^ dc perficiendce do&rinde fudepofted dd*
uceret. M dc enimdbfolutd perft<%ione>uerU
JDeidodirindm , omnibus dhjs docflrindrum
generibus dntecellere , Deusipfe Deut^ te*
jldtur. ^Ad uerbum meum, in^uit, quod ego hs
yiior uobis \nihil dddetis nibilitem duferetis ex
eo> ELd efl enim perfeclionis rdtio^udreipefs
fefldenecfc ddimine^; ddtjci quiccjudm potefl^
Jfluiufmodi dutem cu db initio fuerit doclrinx
^Apoftolicd^ bunc igitur ut primu db u4poflo*
(is fuitliteris vidiiddtd , fnnpMciter retine*
<tmus , dtfined perfiftumus, (j utidfzcid*
tnus , bdcmouedmur rutione 9 ^ucC fitjiiitur*.
Si in uobis p)ermdnfirit(jc. htl cnim utilitds
lofiar
^cittrrtttt
ilit } juoih
:^Ant'uh
ilmur.Exii
ijpoiedfiti
p ftiungdmu
muftrd cin
mtflnib
\tm itmum
m.ditClripi
"tdti^idUK
Hdc r rrr
mmjam$n
hMituk
m Spiritzrn
Mnttm: dc p
^^iitniis
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
• -,
7:v.: ; V :
lolianm Cap, IL 7t
tendcittr retentct doSrinct Spiritus 5 dc? 7705*
redibit,quod ir.pdtre (y fiJio mdnebimws ^ncc
ulld ^Antichrifii mdchindtiont db ipfis di*>
ucllemur . Eximia hccc e& Jdws uerct do&ri*
n<c 3 qiwd ed fit uinculum drclrftimtnn , c^uo it<t
cum pdtre (j fiJio ccpuJemur ± ut nunqudm dh
ipfis feiungdmur , Qud?n quidem coniun&io*
nem noftrd cumpdtre (j filio,ne Jeuiter ducd*
mws^dddit.Et hccc efl pro?niftio^ud ipftpcJ*
licitws tS nobis ^rctinentibus uideJicet uerdm
doSrindm £y permdnmtibws in pdtre c fiJio,
uitdm sCterndm.Qui perfeuerduerit ujfy infi*
nern.dit CJ>riftws 0 hic fdhus erit . Et iteruvr y
Bedti^cjuidudiunt ftrmonem Dei y O* cuftodi*
unt illum*
H cecftripft uobis de his <jui(jc. Epilogws
huius Jocijn quo reddit rdticnem cur dJicjudn*
to breuiws nu c ftripftrit, qud??rpro mdgnitudi*
ne rei C7 pericuJi 5 fiod d ftduSoribus ppis im*
tninet.H ctcpducujd cur ftcripfitiQuid unctio
qudmd Chrifto dcceperint 0 mdnedt in ipfs y
Qnid Spiritum S.doSorem hdbednt in ipfis
vunentem : dcproptered ,cum id?n dnttdftttis
fint inftituti.non opus hdbere , ut quiscpudm iri
ipfis trudundismuJpum Jaboret P ftd tdntimt
pducis
n
Annotaanf.Epiftd.
pdttcis ddmonendos ejfe innuit ,ut in doSrina
jfciritws dnted trdditdpermdnednt. Sicutdut
ipfe Spiritut, non elh menddx , fed uerdx 9 ita.
dc&rind Spiritm non ej7 menddtium,fed ue*
ritdt , $ud 3 ut dtflum eJi fupra , menddtium
ccgnofutur, Qudre in ed do&rind Spiritws
ejfe manendum: in qud qui mdnedntjUos etidm
in Chrifvo mdnere 0 pdulo dnte dudiuimu^
Jrloc enimprcecipue docet Spiritws , yuomcdo
per fidemChriflo inferdmur (j in eo perntd*
nedmws. Qui dutem in Chrifto permdnferint.
fiducidm hahehunt in ipfiits ddutntu^ necpude* I |pfl
fient dh ec.Certum prddicit dducntum Cbri* r ~
(Ii.u4dipfiu6 dduentum itd prdpdrurenos de* Kir,:i '
CA
awi or
b,creoni
bemws , utbihri uuhu in confteclum eiws pr o» [ '
direpoftimus: id ftet.ft feruatd doflrinu Spi* 7
ritws, in Chrifto manferimws. Itd ^dpojloliu
commenddtione ^Apofloliccc doclrintc
bunc hcum de uinticbrifto , CT « • *
fedu&oribia concludit.
CAPVT
5 f»«Wcon
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
'■•■w,
CAPVT III.
C 1 fcids, quod iuftus eft , fcirote
^qucd omnis qui facit iuftiti=
am, ex co natus cft.
mmj\iv^s PAVLVS
¥
^Philippenfihus fcrihens,RddB
fcrihereuobis , in^uit , mtoiii*
demhaud piget y icohis dutem
tutum cfl. Docentifimul <j
difcenti y eorundem crehrdrepetitio,plerun^
folet effe fkflidio. In trddendd uero pietdtis
do&ri?td y res edfiem firpius inculcdri^nefy do*
centibus^ ne<£ difentihus moleflidm dfferre de*
het 4 JSTdm docentibus cum glorid Chrifti , (y
fdlwsbomimmftt propofitd y qudrum fi fieri*
curd C7 folicitudine tdnguntur ^edndem fitlu*
tis do&rirtdM fbepc dcnnJtumrepetendi , in=
gerendiyinculcdndiflndio (7 Idhorc defetigdri
nonpoffunt.Difcentts uero. fi docliorcs^uam
Utcddem fxpiwsdudiendo erudidntur firmio*
rcs^udm ut corroborentur, ddmdiorem tdmen
ficuripdtfm^
Annotaan j JEpifto*
fecuritdtcm, contrd infidia* Pfeudoprophetd*
nnnprofuerit , non faftidire fttpc repetitdm
uerbi Dei dd&tihdm. JSfam fkjlid ium doccn*
di y fiue dudiendiftpiws edndem uerbi Dei do*
Srindm 0 noucC dlicuiws (j peruerfc do&rindZ
corruptelis nos decipiendi ftneftrdm dperit.
Pcsl^jrS.m igitur -Apoftclws nofter duolus
prcfcedentibws Cdpitihu* doSrindm Fidei(j
dihdlionis trddidiffet 7 fimuldt<£ monftrdjfet y
yiiibuscduendis , (j uerdm fidem (y fyncerunt
dilrftionem retinere. fica cum Deo ^Pdtre (y
Filio eiuslefi Cbriftc , focietdtem (y dmici»
tid?n colere tueri& pofimus , licet nihil mdgni
mo?r:ciiti fupereftfct, duo prioribus ddditojon*
giorem Epijloldm hceret 0 tdmen utdnhr.o,
Chrifti giorice (j hominum fttlutis fludiofld*
granti, viorem gereret , cr dddifcentium pro*
f&ui^eoriimcfc quiprofcijfcnt fecuritdticon*
f leret y tdndemdeinceps Fidei (j diieclionis
do&rindm , (j utriuf^ corrupteldrum cduem
ddru ddmonitionB non piguit repetere.Qudrt
(j noftrdrumpdrtiu erit y in tltis diligenter (j
ttfiidue relcgendiSy reuoluendisfy no dcfdtigd*
ri. ^4c primu??i<}iiidem chdritdtis (j bonoru?ii
cptrum ftudium denuo nohis co?;ienddt ? dicens.
Si
lofiat
Sifritis,
quodc
^lhjDtix
| JuntducdT)
Deondfainti
mDei.Iolx.
wturijltiiti
\lisyuicrtiun
zfiiti tjftch
n&ifycrmp
DtiftUten
tntrmiectt,
•vita ftnc:ir.
'^rfcitts^inc.
'■htrt,rj itf n
*fitrtmiter.
'«Hdmtfftt
tfiMittrfcT.
''Wntsinfiui
'fonhjlitit
Iohann. CaputHL 7*
Si fcitis, quod iuftus eft/citote
quod omnis &X
Flh/Dei non exfunguinilus } 7ie<£ ex iw
luntdte cdrnis, rie$ ex uohntate uiri-.ftd
exDeondfcuntur ,per fidem in unigenitum
fiUum Dei.Iobun.i. Quotquot duttnt recepe*
runt eum.dedit eis poteftutem fiUosDeifie*
rijyis <fui credunt in nomine eius . -Ah boc igU
turfidei efeSu, quofihj Dei njfcunturjo*
vorum operum fludium nohis commenddt.Fili*
os Dei, k pdterna uirtutc (juam minimum de*
generdre decet ,fed pdtrem honefldte morunt y
C7 uitce fitn&imonid debent exprimere . Si
igitur fcitis , in^uit^uod iuftus eih, rjc. auod
dePdtre^O" ipfius etidm fijiolefu Cbrifto,
ignordre nonpcteftis , Idm enim diximus Ie»
fum Cbriflum ^dduocdtum noftrum effe ium
ftum, p itrem item in remittendis peccdtis no*
ftris fidelem effe (j iuftum. N~on fohm uutent
'Pdter iuftus esl^ed iuftitix rdtione, qudpro»
mijft fideUterftrudt 7 fed ediuftiti<£ rdtione,
ou<£ omnes in fe uirtutes comple&itur , fecun*
dum cudm iuftitiam ipfum nuc iuftum dicimus,
Qui igiturDeum boc modo iuftum ejfefciunt,
L ftire
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota.inj.EpiuW
fcire ttidtft debent , eos detnutti uere exDeo
■natos effe^ui ivftitidm ficiuntjtoc e j?, omnU
operd iu(iiti<e.fecundu?n Dei ey proximi dile»
Sionem , r? fecundum omnid prtceptd diuin<c
legis: aud Deus fbrmdm fidnddm uidend&xy
imitdnd<£ iuftitice fuce exhibuit nobis , qut
tdnqudm uerifilfj ipftus hjberi uolumws. Kfon
tdtitum dutem ex Deo iuflo ttafccndi condi*
tiojuftiticc ftudium nobis hgenerare dcbet y
fed etidm grdtitudo ergd Deum pdtrem,fui
jiliorum loco nos hdhere digndtur*
Videte, cjualem charitate , de=
dit nobis pater , ut filij Dei
nominemur*
FlVtorum Deiconditio ty dignitdS eJI tx*
ceVentifiimd , fummd enitn heneuolentu
filiosfios Deus compleSitur, ipfosgbceredes
uult effe omnium aternorum (j cceleftium bo*
norum.R^om.S . iV ec quisquam hominum re*
peritur ^aui filiorum Dei dignitdtem uerbis
pofiir ehoui:hdc tavtd dignitas , ddcudmnos
cccleft/s pater indignos euexit ,mdgnitudU
nem pcttern£ ergd nos chariutis dtcUrdt.
Ai
Ioha
0dnc igit
ptw ttfti
i muticntd:
itndosttid»
<si<ita,int
mttncnindt
J .:mmhhnn
'atikitncs
iflitU.Quc.
ifihru Dti
ihit ncn tjj
mn ,fci fm
utuitua (j
^rifluncrtzt
xfMJictttur,
tfutiunrtTit
'minttsinC
$**vtlifm
""'itxcrtmtnt
'^nniftTi
■-■■^C
r«
:.:~::p::nt:
wmlmfd
wmC°^M
:;;•-"
; -:;::.
p * jj
m 4
Iohann* Caput II L 74
\Adbanc igitur propius afficiendam dc diJU
gentius expendendam nos exbortatur,ut eius
cogitdtionedd DeU 0 confratres ncflros di*
Vgendos etiam excitemur.Per cbaritate no«
his datam,intclJigit Titulum iJJumHnfig-
nem et ncn inanem^uo filij Dei nuncvpamur:
pcenimlohdnnes cbaritatt dicit nobis dari,
ficut dicit nos fkcere iuflitiam ,boc e& , 0 pera\
iuflitix . Quodf cbaritatem nobis dicitdari
eofiJioru Dei dignitate nobis conceffamjig*
nificat non effe noflrorum meritorum pree*
mium ,ftd fumma: erga nos dileSionis Dei,
gratuitum <y JiberaJe donum . Sed buic in
Cbriflum credentium hov.ori , yui tammagnU
fice pr<tdicdtur,recjamdt iuditium mundi , (j
prdfentium reruvi Jlatus , JSTam mundiiudU
tio credentes in CI)riflum,bdbenturpro dbie*
Sifimis uiJifimisf bominibus , ddeof; pro
mundi excrementfs \credentitmuero in ClnU
ftum tdm mifera eJl in boc mundo , <y tdm tCm
rumnoft conditio , ut nemo Deum nidgis in*
ftnfum at£ irdtumbabere dtg fentire uideat
tur,ouam ipfi. 'Primum igitur ne cccco et pcr»
uerfo mundi iuditio , iJJdm noftrdm dignitd»
temdubUm nobis reddere findmus,dit.
L z 7Prop)terc<i,
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.in l/Epifto*
Propterea mundus non nouic
uos, quia non nouit eum.
aV cdviundwsnos non dgnofiit pr 0 fi m
Ifjs Deijnde dccidit, (judd necPdtrt
jiouerint. ^41id esl uohntdS , dUud ingenium y
d1idjludidl?dtris cochfiis , cjuam fintipfius
?nundi, Mundws quidem ex contempldtiont
CredturdTum cognofcit Dtw/l , (y dterndnt
eiws potentidm dc diuinitdtem. Sed prcpter
filium lefum Corifium crucifixum^ucd Deus
credentibusnobis fit propitiws (j chmentifii*
wws 1>dter 0 hoc a fitpientibu* huius mundtelh
<tbfconditum. ISTos igiturnon exifiinunt ejfe
filios Dei , qtti hoc nomine gloriamur fohfide
inlefiim Ghrifium y fidpro fimmis Deibofii*
Iws habent 0 dded, ut fi nos occiderint , putent
fe obfiecpiium prdfidre Deo. Qudm id tandem
ob rem s . Quid non nouerunt pdtrem, Ioban. iy #
H decfkcient uobispropter nomen mcum ^uid
ttefciut eum^ui mifit me. E t mox . Side mun*
dofiiffetis 0 mundusuti^uod fiuujn ejfetdili*
geret. Quiduero de ?nundo non e(lt>s\fidfgo
ehgiuos demundo tproptere* odit uos mun*
dus.
Cbarifiim
lohai
flarffi
mus,S
quoJi
nulcs d
debimi
Sltut n k
&m 7 ii fii
htium rtrum
\crfi } ifttda
He ndfcuntur^
mifhm trti
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Iohanm Cap* IIL 77
Chariflimi , nunc filrj Dei fu=
mus, &C nondumapparuit,id
quod futuri fumus ♦ Scimus
autcm } quod fiapparuerit,fi=
miles ei crimus,quoniamui=
^ebimus eumficutieft.
tkixxrriit.fi
;.-.::
..; f
Slcnt ex iuditio mundi non ell ftdtuen*
dum , de filtjs Dei, it<i nc& ex ftdtupr<£*
fentium rerum. Qmnid enim profferdry dd*
uerfii y ceyue dccidunt iufto dtg, iniuflo, ftd ex
fide ndfcuntur fihi Dei . Itdc^ ut primum in
Cbriftum crediderimus ,fiimus filpj Dei ,fi
fihj,(j hxredes Dei.cohfredes dutem Cbri*
fti erimus in futuro fieculo . ISTondum dutem
dppxruit id quod futurifumusjure enim filio*
rum ,qui nunc fumus, erimus h<£redes:quod dp*
pxrehit,cum uitdt ceterncehxreditdtem ddieria
mws.Filium enim effe , CT bxreditdtem ddire,
temporis interudHo diftdnt,in bcc ficcuh fu*
mus fihjjn illo erimus bdtredes.Qudre etft pd*
ternofter coehftis hedtus fit C7 immortalis,
credentes autcm in Chnftum miftri fint o*
£ 3 mortdv.
Annota. in j. Epifto,
fnortdhs, nonproptered tdmen dubitdrtdt*
lentje , etp minws dppdreat, ejfe Mios Dei;
tempus enim ddeundx hcereditdtis no efl p r <e*
fintis ,fcdfiiturifccath\Sidutem dpparucrie
idouodfuturifumus, boce& - f, dppdrueritin
futurofxculo nos cjfe btredes , ex pojfej?ionc
bctreditdtisfimiles eierimus , bedtitudinis ry
immortdiitdtis ghrid. Rtexbdc fimiUtudU
fie^ucc jitd erit in b&rtAitdti* pcjfefiione , ej
pcrfuitione beutct mmortdlitdtis cum Deo
pAtre ct Filio eius Iefa Cbnflo ,ptj p ro
hs Deidgnofentur . de ed enim fimilitudinc
lofuifiu* ? dipmiUtudini iJli opponitur,
$ud ohfldnteprofihjs Deiin terrts fijnohdl
bebdntur : difiimihs dutt Deo erunt]ob mife*
rids ry cdUmitdtes , quibus inhdc uitdfuerdnt
cbnoxv.pc enim Sdp.j, impios cum gemitu h*
ftcntcs introiucitfiipiens.H ifuntpos bdlus
imus de/f>ec7uiahdibri 0 ,nos fMti uitdipfo*
rum exiflimdbdmus infnUm.et exitumeorum
igncminUm:ccce dutem ivter fihos Deicom*
putdtifunt^fcncfinSoru funt ddepti.rjc.
Qutpropter ry dd Cohjf.^ . Apofloiws uitZ
noflrdm dicit ejfe dbfconditdm in Cbrijl 0> itd$
blc^uidem dffligimur cy m 0 rim:ir,fidreueU*
Po ChiJlo,n 0 flrd yuocf; ttira et ghria dppdre*
Ui
lofo
QuonUn
' 'im Tdtion
sDeoetfd
, ^lotninuMdu
'itrepfitfn
ifcturifwM.,
turifimusiC
Vd iumun
wie uhffi
Mfirdtiste
%inmmfiie
ungmtsi^
eiUteficlicnt
Kihnnon:
faliUcDtoi
4 n )tmf 710!
*f J tonfrrdti)
kfotitsfitit,
' itet <ifionis^
"4dei:nunc
«fatefiii
• ;: 'V.; V,
•;;
:.:^:-
.;;.'■
lohann.Caputlll; 7^
lit^uihws ei tum jimiles erimos.
Quonidm uidebimus eum ficuti es7 crc*.
rfflc rdtionem ddijcit noftr* fimilitudinis
\um Deoetfilio eius I ' efuChrifto.Sed cu ne*
tnobominum dut -Angelorum fn&orum Deu
uidere pofitficuti efl^tum demu?n aut ftmiles
eifuturi(imws y cum eum ficuti e& uiderimut,
ergo nunf; fimiles-hoc efijbedti cr immortdles
futurifumusiCocedendu efl ftne } a nulld cred*
turd diuinitdtis effentia plenc ccgnofci pojfe y
nec de ed inpr^fentid lo^uitur D # loban.fed
compdrdt inter fe fideinotitidtn >et cldrdm uU
JtonS^Ucf fideiin futuro feculo fuccedet.Qufi*
<juam eniin fides , colldtd cum cognitione Dei y
qudm gentes igndrcc Eudgehj Chrifli hdbtt
expdtefkclione p credturds 7 illuflrL idmcdu
fit C7 cldrd notitid fideiiprd cuiu* filgore,in*
fideliu de Deo cognitio t ignordntid ctcdcitdS
in fcripturis nonnu^udm eff > dicitur : tdmen fi
fides conferdtur dd uiftonemjicut D.Puuhs
dliquotiesfhcitjbi tum prcc inendrrdbiU cTdtfe
tdteuifionis ^obfcurd reperietur etidmnoti-
tid fidei : nunc enim per fyeculum , per dnig*
tnd> tuncdutfkcie ddfhciem^etyt Iohun ♦ bic
ditftcut elh bedtu^ cr immortdlis y itd uidebi*
tnuACitm< Cumcognitionis aufem cUritute,
L 4 nofhr^
Aniiota,inj\Epi_lo*
yoflra etUm bedtitudinis ghrU dccrefcet:
quUighur perfidem hic dmbuUmws ^eccdto
quidem <_r mortifumus obnoxtjjed tdmen 1ibe*
rifumws a iure peccdti ry mortis , ne nobis «o»
cere,nosf. condemndre pofintifdcum uidtrU
mws eumfkcie ddficiem , db omni etUm fenfu.
peccdtirymortis Uberdti , iufliry immortdt
hs erimws , ficut ipfe e& iuflws er immortdlis.
I td$ qui nuncperfidem fiimm fijff Deijdem
tuncperuifionem effe decUrdbimur .^udndo
eifimiJes erimus.His itd interie&is,ddexi=
vtenddm dubitdtionem dnimis noflris , de digs
tiitdte credentiumin Cbrifium^uodcerto fint
fihj Deijicetdliter mundws iudicet,ry d Jiud
prccfenspiorumfldtusprx fefirdt, ApofloJws
drgumentum # dignitdte filiorum Dei dut
Sum concludit, dicens . Et omnis a_ui hdbtt
bdncjf)em,futur<e immortdUtdtis ry gJorU,
in eo,nempe Cbriflo , ndm in eo omnis Jf>es no*
fir,c immortdUtdtis ry glori<t mtitur 3 is ft
puy ificdt ,dbflinendo a peccdtis (y innouitdtt
uit<c dmbuUndo, ficut ipfepurus e j£,cr db om*
niin^uindmento peccdtidJienifimus. Quomo*
do enim quisfe ChrijloghrU dfimiUndti ffet
ret.quife ei in huc uitajcccati impuritdte difi
fimitirtddit. Qmnis
Iofm
0mnis
mitnC;
IJEcttr
llfumitiirc.
yumtnti fiti
wnnonfttii,
■atmfgrtfii
fyrcpidpc
icutm&idrr,
unfgrtlmr
VfuntorttC,Tt
pw itiertnt,
"Wjjttffcc.
Wuriito^
"} ( *,iUnui
'■wim »jq
■^Ncnu
• ■
~i.~::i '
Iohnn,CaputIIL. 77
Omnis qui committit pccca^
tum 5 idem 5c" iniquitatem co-
mittit 5 Bc peccatum cft ini=-
cjuitas»
HATlc tertid rdtio deflflendi apeccdtts,
fumitur <L feccdti definitione. V is cut
drgumenti fitd e& in uoce Grdcd ctvoixtecs -
qudm ttort fdtis exprimit iniquitas: mpmt enim
uox trdnfgrefionem Legis fondt. H cec enim '
e/l prcprid ptccdti definitio. Quid enim dliud
peccatum dici meretur : qudm ^uo JDei Legem
trdnfgredimur f Ex mdlis moribws , loncc 1e*
ges funt ortce^recfledicitur depoliticis LegU
bws^ cjuilwsftrendis mdli hominum mores occd*
fionem dederunt* Sednifi Lex Dei fiiijfet,
nullum ejfet peccdtum in mundo , peccdtu enint
dicitur ideo , (jttod pugnet cum uoluntdte diui*
nd y cum (jud fi non pugndret^ peccdtum non ef*
fet. Ideo Apofholws Tdulus dicit : Wbi mon
elb Lex 5 ibi nulh e& trdnsgrefio : cr concus
pifcentidm nefciebdm effe peccdtum , nifi Lex
diceret, N onconcupifcdt. Itd^pugndrecum
Lege^uehum diuinauohntdte efl proprid^
Annotaanf.Epifto,
CT [ecundum Didle&kos , conftitutiud diffe*
rentid peccdti. Sic igitur drgumentdtur
poftolus. Quicun<£ committit peccdtum:Le*
gemtrdnfgreditur. Hdnca definitione pec*
Cdtiprobdt, Quidpeccdtum esliniguitas^fiue
trdnfgrefiio Legts. Extrinfecw$\jfumendd
e&Minor. Sedcredentes in Cbrifitwmon
dehent trdnfgredi Legem. JSTdm 1 condemnd*
tione ? fd non db ohferudticne Legts perfident
liberdmur^ficut dli^uoties duditum t&. Ex
his igitur fud fyonteconclufto fequitur^ non ef
fe committendumpeccdtum. eccdtumdutem
bicnonfignificdt uitium ndtur<t perpetuuM,
fugndns cum Lege Dei, <[ucc eJlorigindlis
•peccdti definitio , 2 quo Jipoftolw*> ^dulus,
P^om.?. nec fe, necquenqudm aJiorum pioruvt
in hdc mortdli Cdrne immunem ejfe pojfe cjleu*
dit,fed fkcereuel comittere peccdtum ^ e/l r<t*
dicis mdlorum omnium ftucflui proftrre,c c °*
cupifcentidm cdrnis perficere y (y regnum in
corponnoftro,peccdto permittcre, dd uioUn*
ddm cr trdnfgredienddm omnid diuinac Legte
grccceptd.
Et noiriftis quod ille apparuit,
vtpcccata noftra tollcret.
Qudrtum
Ioha
Qudrtutn *
ityccdnii nc
i,<]u<tintel
'iKtnuniurtt
li princiftfa
mnotwtsl
'rftcutd nun
xDciinhi
ituniisdcc*
wiipena}
jfjtf Chrifm
litdftccdtotn
ftfapkm \
*> c *rrigcrt t
: *oJop rd f U]
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
■••^.114 :
-
a»?nau|!
, : .: v.;t :■:::.
t xj::'^U
tftinfi
-W "::V
: -.~;::*:.^
C"
Iohann* Caput II £ 78
Qudrtum u4rgumentum y fidem cuprcpofi*
topeccandi non concihdri pojfe. Fides enivt
eJi,qu<£intelligit Cbrifium ideo uenijfe in
hunc mundumutpeccdtd tolleret.H unc enim
effe principalem dduentus Cbrijlifinem ,cm~
nibwsnotum efl.uAgnus enim e£ DeljuitoU
Utpeccdtd mundi.Quibut autem tottendisFi*
Uus Dci in humdna Cdrne dpparuitjn ittis co =
mittendis dc cummuldndis ^crcdentes Cbrifio
obfifiere^ucC ejfiet ifidjwn tdntum dbfurditdS,
fedetid peruerfitas? T olluntur dutempecca*
td per Cbrifium duplicirdtione. Drimu grd*
tuitdpeccdtoru remifione (j codondtione per
fidem. Deinde peccdtietidm expurgdtioneper
Spiritum fdncium. JSfe^ enim Chrifiws ccn*
tentus e&jios itd curdjfe d lethdlipeccdti mor
boper fxnguinem fuu,ut nullummortis aterntC
periculum nobis fit dmp1iusmetuendum:fid fi~
cut bonus Mf edicus, reliyuia* etidm ?norbi 5 Q?
ex morbo reli&dm omnium uirium imbecillitd*
tem , corrigere etidmcr fubleudre fiudet^per
Spiritu fiin&um ^quofuffuhidtfy ddiuti ,fdm
norum operd ^fecundum diuindm Legem,dU*
(juomodo pr^eflemws ydoncctotiinfuturd uitd
prifiinac fdnitdtirefiitudmur,
Et
\
Annotaanj.Epifto,
Et pcccatum in eo non cft.
Omnis in eo manens non
peccat,Omnispeccans non
uidit eum , nec cognouit
cum*
y^X VmU rdtio <th dlio effecZuty offitio
V_y fideipetitur.fides e&qua. cognofcimws
cr uidemus Qbrifhum, aua$ in ipfo m<t=
nemus . Qui peccdt , ne e£ cognofcit neq m*=
net in Cbrifto.Quid peccdtum in ipfo non e&,
iton enim tdntum nonjkcit peccdtum opere 9 fed
nullum etia kdbet propdgdtionis contdgione:
conceptus enim e& e Spiritu SdnSo, nutus ex
uirgine M drid,Quomodo dutemnon reperi*
tturpeccdtum in ipfo ,ft nos ,oui iViperfidem
ghridremur inftrtos , peccdtis nos contdmh
ftdremus f Qudre ficut nullum elb in ipfo
pccdtum , itd nullus in ipfo effe cenfendus c&,
non modotjuinonkdbet.per fidemin ipfum,re*
viifionem peccdtorum,fed qtiiedm feperfidem
babere idc?itdt,non dutem dpeccdtis deinceps
prpetrdndis dbftinet.
Filioli
lol
filiol
cicn:
M
\TEmr,
\ mti
\iium etlo
Mignitdn
tottmltnt
'tctftdfc:
y im^uitn
mnum. j
wiFiiei
liiolicccun
y ihccliii,
'Miiiip>i %
V StcKtr
'fdduhtrit
::t, '0U0sft
tCQBjJ
0 s
lohann, CaputllL 79
Filioli nemo feducat vos : fa=
ciens iuftiriam^iuftus eft,ficuc
& ille iuftus efh
N
miremur , c«r £ot congtrdt drgu*
•-.:.;.•-:.:;
-.•:::;. - .";::r.': r
::"'■■'
mentd 0 ^uibws nosdd bonorum cperum
Jiudium exhortetur, eiws rei cdufum cffc docet y
nondgnutdm tdntumncbis ignuuidm (j tdr*
ditdtem bene operdndi ficundum diuindelrgis
prceceptdjed etidm CdhmnidS do&rindt Fidti
CT impudentidm ttequifZimorum <juorunddnt
bominum. u4pojloh enim Pduh prccdicdnti y
quod Fide iuflificemur , fine operibus Legis y
quid obieSumfuerit^notum esl. JSfotdes?(y
JD. Idcobi difeptdtio cum ilhs , yuifidemid*
Sdbdntyfnebonis operibus y (jfru&ibutpccvU
tentid dignCs* iSlotcC funt (jcdhwtnixmul*
torum 7 cldmdntium nos probibere bond operd y
quid docemu* , fold fide nos iuftificdri cordtn
Deo. Sicut igitur ^Zpoflolus Pdulusx.Co*
rintb. 6. JSfeerrettsJn^uit,ne^fortdtores 9
necj; ddulteri (jc.itd D .lohdnnes ditfFilio*
li^nemo uos feducdt. Error igitur eft (j merd.
impoflurd Sutbdn* 9 fingere fidem Cbriflid*
r.am non fru&ificantem per bona operd* Sic
enint
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj\Epifto* ,}°
enimde necefitdtehonorumoperumhdhetldum dl
tsl. Fuciens iujlitUm iuftws elhficut ipfe iua r • /J/.
ftus efi. N am piiperfidem Cbrifti iuftitiam K ^
induerunt,iufti effe dehentSicut ipfe iuflus efl. , •
fe hdhedt iuftitUm,fed ut eam etid in omnihus K
opcrihus iuftitid- fecundum legem Dei fhcien* 1 L
dis,profirdtdt$ exercedt.ltd ft.ciens iuflitia, . J*!
iafim e&Jtmt ipft iuftm eJl.Fides enim non T p !
t& ociofd in nohis cudlitas , non es7 jlertens mt > m
ouiddm 'Phihfophic* uirtutis bdhitus ,fede£ f* S ^
uis auaddm igned , aud exdrdefcente in cordU ^' ^
hus noftris, dd hencper cbdritdtem operandum M f dn
impelliinur. Rt hdcnumeretur fextdrdtio. itm P clZT '-
Hjtdtrett
»«, jwj i
. '-'^itrid t
SEptimd ueroftt ha?c rdtio omniu euidcn*
tifimd.Quiuerhu Dei audit^y creditin . -
fiUu ,exDeo e&jy non esl ex Duhoh. Qui a - '- .
autem fkcit peccdtum ex DUholo eJl. QuU *k* t&,
Diuholus
Faciens peccatum , ex Diabolo
eft, Quoniam ab initio Dia=*
bolus pcccat*
•'••"••' •:.'-:. , Ji. .
::•::::;:
•"-;•:.•;:-. 7;
iana.ff.
nubindoD
lofcanm Caput III, 80
D/\*oo7«5 primtu autor peccati eS , nemo illo
Prior peccuuip, ry fticur^poll iJJum peccant,
ipfiu* inflincVu id frciunt. De polchan. 8.
Uiebomictda erat ah inipiojQ in ueritate no
ftetit. CBditu* enimfuerat a Deo in ueritatr,
aqua fudprofrid ry uoJnntaria malicia iefe*
cit. Ideo Cbrifw,ne (uk DiahoJi maJitiam
inDeum omnium creatorem reftrat , flativt
uitium DiahoJU vatura a Deo condiia di*
lcernhJDum Jo^uitur , in^uit ,mendacium y ex
proprpjs Jopiitur. Quia mendax e& , ry eius
reipater t Ex bocigitur patre funtnati,qui y
ftcut Satban, ita ipft quo$ peccant Jiuepec-
catumfcciunt. JSTon enimpeccare btc ftgnU
cat ,hahere peccatum . aJiogui etiam creden»
tes in Chrijlum pronunciaret effe exDiaho*
Jo, omnibua enim ptis confitendum effe ,fupra\
monuit , quod haheane peccatum. Sed jkcert
peccatum, esl more DiahoJi , dedita opera ry
de indvftria peccare , necuitam Cbrifliano
hcmine dignam ducere. Quod fiifkciunt , ut*
cuncf; fe fidem hahere , ry ex Deo effe gJorien*
tur, ex DiahoJo cos effe 3 cum D,lobanne flat
tucndum e&>
Inboc
Annota>inj\Epifto*
Inhoc apparuic FiliusDci, vt
foluat cpcra Diabolu
HAKc o&dud rdtio ,fluirexprcecedente,
in <£ud indicdtum ell ,peccdtd ejfe oper<t
Diaboli , (7 confntit cum ed , jtidm ordint
qudrtdm pofliimws , nifi ^uod mdiore uebemen*
tid bic urgedmur, dd cuuenddpeccdtd. ^Ad
qux diffoluendd dc dejlruendd FiJius Deiin
bunc mundu?n uenit, quifidem in illum habent,
tdfldbiUre non debent . Siquidem credentes
in Qhriflum^cum fint ipflus pdrtium^ficut non
poffunt necp debent^ ipfo colligente difj>ergere y
itd non debent ipfo dij}>ergente (j diffoluentt
col!igere,fid fiuedijj>ergdt ^fiue colligdtjp*
fum pro uirilijud ddiuudre. Afdttb. 12. (hi
nonesbmecum^ dduerfumme es%. Diubolidut
operum dejlruendorum cduft y Filius Deiap*
pdruit. Venit enim , utfbrtem drmdtum , <jui
elt Didholus, exudt drmis fuis , cr regno fuo y
yuodper peccdtum in homines tenuit y pellut
utc£ eijcidt, LuccC ii. Quancutn igitur dede*
cu* fuerit ; ne quid grduius dicdm , Cbriflid »
Tios fciiicet contrd Qhrijlum demolientem po=
tentidm Sdthdnx com?nittendis peccdtis &>d*
tbanx /uppetiatftrre? Qmnis
Iofi.
Omni
pccca
niam
mt,S
VXUcfi
Mjfcmrfii
iathxera
vtttiuit,di
UftCUMAl
■mnffiotrl
t-Deoutu
, pttui
tWtts tnim
yrftruiri
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
„.■'..':"•.;.•,
:;;;;-K
Iohanm Caput IIL Si
Omnis qui natus eft ex Deo,
peccatum no committit 3 quo=
niamfemen ipfiusin eo ma=
nct, Sc non potcft peccare^ co'
qudd ex Deo natus eft.
EX hdcfideiproprietdte^ud e % Deo nd*
ftimur fiUDei , idm ante argumentum
etiam dnxerat , ex eddem luc nouum rutionem
contexuit, ad euincendu ueram Chrifti fidem y
cumpeccdndi Hcentid Jvare nullo modo poffe.
In confffo e& , omnes credentes in Qhriftum,
ex Deo ndtos effe . Omnes dutem ex Deo
ridtos , peccdtum itoit fkcere afferit , hdc<£
rdtionefudm dffertionem probat.Qupnidm fe=
menipfiuA in eo mdnet. -Ad conftderutione or*
dink aDeo inftituti in naturd , nos reuocdt.
Videmus enim ex bomine hominem^ex houc
louem , ex piropirum , e x ficu ficum , e x uite
uitem nufti. H. unc perpetuum ordinem in nd=
tura, uirtute ft>ermdticd tjudrumlibet fpccie*
rum conftrudri , Deus in opere terttj diciJGet
nefit. bis uerbis teftdtus e£. Germinet terra.
berbdm uirentem cxftcientem ftmen , C7 Ugntt
M fivgifem
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.in j.Epifto*
frugifrum ferens jru&um , iwxtd fyeciewfu*
dm 5 cuius femen in femetipfb fit fuper terrdtn y
(7 {k&um esl ita. Qudmohrem fuus non pro*
fert trihulos^ nec fyince profrunt uuas. JLc di*
uerfcc fyecieifru&us ^neproferre yuidem pof=
funt , propter diuerftm uim femivis 0 cuirj- in
primd conditione inditi. KxDeo ig itur y non
fine femine Dei renafcimur. Semen Dci 5 cih
uerbum Det\ Afdttb. is.(y 1. "Pf M. BLenrti
non exfemine ntortali fed immortdii >perfirt
monem uiuentis Dei y (y manentis in dterm
num. bddnet dutc in renatis Dcifimen.quod
efl purumjdnftum (j immdculdtuv:^ p/.u.
Kloguid Domini 0 eloquid mundd. Dfi},\<) %
JLex Domir.i immdculdtd ^recreans dnimas 9
teflimonium Domini fidele ^ftpientidmprj:*
fldrts pdruulis.lSdoflri igitur phnefimile tf
fetfx femt Dei impuri^propbuni polluti dli*
quid exfe proferret in rendtis. Qu^od epidtm
dccideret ,fi ndtus ex Deo , prdetenpam nd*
turd feminis Deiftrdt 0 peccdtum committt*
ret. Itdcj; <jui ex Deo ndtus elh, no potrft pect
care, quid femenDei^uod in ipfum rendfcendo
propdgdtu efi 9 no potelh feminis diuerfc J]>e*
cieifru&m fkcere^ucc funt peccuta.Scd quo*
modo
Iofc
iiicrtndtc.
>:utoca
iutum , j
>muinncn\
$jlifintmil
l :Dduiiis,i
mt ftccdr
nftccdtis ij
K iMfroM <
tifnr.tM
mfmfea
wesncnntg
pnuifcjGr
Hfa, ui U
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
IoJiattn> Capuf 10 82
wo^o r^» rf f <// a > peccdre non poffef ^Ah ftm
cut ^cUgUniintelhxerunt, fudd omni pror*
faspeccato Cdrednt? N ' e^udm.bdbere enim
pcccatum , fecundum carnajem ndtiuitdtem
non negdt , $uos ex Deo rendtos,committert
feccdtum nonpoffedffirmdt, Cumdutemma*
ftifflifintmiihicy grdues rendtorumhpfts,
ut Dauidis , Petri a dliorum , quomodo non
poffunt peccdre , <jui ndti funt ex Deo ? ^An
propeccdtisipforumhpfm non funt bdbendi?
ftcut imprcbi yuidZ bunc hcu etiaminterpre*
tdtifunt , minime uero gentium t R_endtorum
Upfus funt peccdtd. Et rendtoshbipoffe lo*
bdnnes non negdt , fedft peccdtd committen*
do Idbdntur, ed peccdtd ex femine Dei proue*
nirepoffe,pernegdt. Qtidre fiiperfidem ex
Deo renatus fit , dcproinde femen Dei in fe
bdbedt , eum qud rdtione ex Deo ndtws es?,
peccdre nonpoffe docef.ne cpiis F ideiproftfiio*
ite peccdndi licentidm cdptet , dut peccdtum
committendo,fidem fe dmittere nonputet *co»
trd eos enim dijfrutdt , cpui proffionem Qbrim
flUnifmi , uita pdrum CbriflUnd. debone»
fiant.
M 2
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota. in j. Epifto ♦
In hoc manifefti funt filij Dei
8c" fiirj Diaboli* Omnis qui
non facit iuftitiam, non eft ex
Deo.
VVhDews filiosfuos, a filtjs Didloli,
non tdntum internd cordis fide difcerni y
fedhocdifcrimen etidmnotd (judddm^ fiano
cxterno conff>ici. u4c ?nuUa cjuidem funtex*
ternce fi]iorum Dei not*, ut ji quisfrequentet
cdtws pubjicos , ubt docetur uerbum Dei , e ot
dem Bdptifindte nobifum bdptifetur 0 de eo*
dempdne vobifcum invienft Domini comeddt y
fkcitquidem neceffdrid pio^um oTicid^ qud td%
tnenpoffunt ejfe Li ypocriticdj n optrihm uet
ro iufiiticC fccundum Legem Dei fkciendis,
Ydrior elb^dut certe minus diuturnd fimuld*
tic*Qudre iuflitid fccundum Lrgem Deipr&%
fiitd^ certior esh (j durdbihor notd mdnifi*
fldndi filios Dei , i\fos$ difcernendi a filijs
Didboli. ISfdm fine ulld controuerfid , <jui
nonficitiuflitidm, non ell ex Deo 4 M dnifit
fics dutem effe fijios Dei 3 ipfis esi honorifi*
cum,(j D eo pdtri ghriofim . Lucedtluxve*
flri
loh
-ticerdtn k
rtmftuim
ilmlondo\
tnutijcjw
tufiiucU»
Untutnicr
Etquii
quom
00 , q
YtC.r
Adtmi
■Mm utk
^dtiontml
f ir £*m\
R
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
• •"*^:r:-:;:
I
t
■ :
Iohann* CaputHL
firdcordmbominihws ,ut uidtdnt hond operd
veflrd, (y ghrificent Pdtrem ueftrum, <jui in
Ccclis. M dttb . 5. Qudre ut fimul & fuo bo~
nori ,(^r gloricc Deiconfuldnt ^inhonorum 0*
perum fludium totis uirihus incumbdnt.QudC
yudemhond operd^non efficiunt 5 ut fimws filij
Dei.fed cumper fidem fiJtj Deifa&ifiierimus,
nosmdnifftdnt.Quodbicdttendendu eft^ ne
qudmfiducidm in ope?d cordm Deo colloce?nws %
X 1 dntum de rdtione decimd.
Et qui no diligit fratrem fuum*
quoniam hxc eft annuncia-
tio , quam audifhs ab inido,
vt dili oamus nos inuicem»
o
Hu4cflenws ingenere de fkciedd totiws JLe
gis iuftitid, cr non committendo peccd*
to^decem rdtiones dttulit . uihhdc generdli
erbortdtione, nuncdefcendit dd fftecidlem co-
menddtionem dih&ionis proximi, <±u& e&dU
terd pdrs legdiis iuftitidC. Qitdre quce dein*
ceps drgumentd fiquentur , dd dileSlionem
proximi nohis commenddnddm pcrtinent . In
quibws exp1icdndi* 7 nobis hreuiorihu* effe lice*
* M 3 bit z
Annota*in)\Epifl:o*
Ut, quodbicnonnu11d repetdntur ,qm<£ fuprd
funt txpofitd. Dixerdt dutem. Omnis qui no
fkcit iuflitidm, non elh ex Deo , tx bdc gene=
rdli fententid coVigit hdnc JJ>ecid1empropo=
fitionem-.ergo <jui nondiligit frdtrem, nonelh
tx Deo , Dile&io enim proximi, esh alteyA
pdrs iuflitid- , cudm LexDei exiait. Quci
dutem dUenuia frdtern.-c chdritdtis dffe&u±
itonfit ex Deo, hdc rdtiov.e qfhtnd.it. Quid al
initio dnnuncidtuta cy prccceptujnfuita. Deo,
utnosmutuodiligdmus r ficut fprs dizerat,
prctceptumuetui eJh, <juod hdhuiflls ah initio.
JSTon igitur ex Deo est , <[uiDcimdni<it\m
deproximi diledlione non ferudt,
Non ficut Cain ex illo malo
erat , 8C occidit fratrcm fu=
um* Et cuius gratia occidit
eum t Quia opcra cius mala
erant/ratris autcm bona,Nc
miremini fratrcs mci , fiodit
vos mundus*
Bxempfa
lofc
\mtft
io 4
ciio
jufsMt , fc
t*J* 4- (■
tk M tsl
(fi/Q- ttijs
hafirt r.ch
nbo,fiut(.
wnfn, Um
ftpjptt,
$sflmt,dcut
c^/
\hiltntrito.
m wm C
■MptorDti y
'■' *&mjm ]
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
t "-'•'•'"•rc: ■
•::.:
:•>-;,
uiinciiliomi.
Ioliann» Caput II L H
EJCemph dechrdt.qvi nondiligdtjrdtre,
ncn ejfe ex Deo. Cdin enim erdt extUo
Ittdh, Didholo, C occiditfrdtrem fuum- Cer*
te non pr£ dmore uitd illum priuduit , fe d
Ofiid odio ipfiimhdbu.it. Qui igitur Jrdtrem
r.on diUgunt 9 Jed oderunt ftcut Cdin , non ex
Deofunt , fedex Didhch. H ijlorid extdt
Gcnt-fs 4. Cuius exphcdtioni etfi hic diu=
tius tton esl immordndum , cdufm tdinen
cd'i C cxdis fdternx , ^fpojlohs ftlentio
trunjire r.oluit , ne miremurnos mundo efft
oiio , ficut Cdino fiiit inuifus ^Ahel. J^TdtTt
cum p-i , tunqudmfrdtres omnes diligdnt ,0*
qii£ polfitnt, ipfis omnid dileSionis ojficid,
prccftent,dc necui nocumentoftntfiduhcdue»
dnt , qu£ Cdufttdntiodtj.fto mundus pios ni-
bil mdUmeritos profequitur? Eddem elh^udi
fuitcduft Cdin , curfrdtrem occideret. N dtn
piorum omnium typum gefiit Ahel, impiorum
dttnCdin: Cdin enimpoileritdS cfhmundus:
ficut dutem Cdin nonfuit tsftbeos , CT con-
temptor Dei, dUs% mdnifjlis criminihus,dn*
te ddmijfum pdricidium pollutus ,itd mundi
nomine blc non tdntum fcelerdti ,fed omnes in
M 4 jrrimtit
Annotaan j .Epifto, Iofc
frimis HypocritcC defigndntur,«ui fummunf 0^ W
reV.gionisrjpietdtis (ludium pr* fe ftrunt,
Cur igitur C ain occiditfrdtrem f QuU ope* ms « *f
rd eius mdU erdnt^ fratris dutem iufia. Quid, & , fci oft
dn mdlum erut offerre Deo , de frugibus ter» Vmfrakty
r& munerd f dt id Deus etidm pojhd fkcien* \vn ItftM.l
dumptis prxctpit.Cur igitur optra Cdinmat pmfi
1d s .dn QMidfiUreferudtus optimisfrugibus,ui* niiiiit Dtc
lifimd cr minmi pretti munerd Deo obtuh* Mu^eri
TdtJdtprobdbiJe tfifut funtplerun$ Hyp 0 * clfn.t:
critdrum operd , muneru Cdin externd ftecie ,fn h
multbfuiffemeliord dcfflendidiord^uam A, :: h< c .
helis.QudreigiturCdinoperdfknt mdU,(j. fUtfrmiSi)
Abehs iufld ? Quid Cdin erdtm,1us , iuflus mpU
dutem AbeJ , difcrimen enim bonorum (y md= VtMutt »;
7 orum operum , difcrimen operdntium confli* ^ niiorim
tuit ,ficut M ofes cUrt fcribit . £L eftexit hfa
Deus ad Abel ry dd munera eius , dd Cain ■ ...... f . ..
dutem,ry dd munerd eius non reffexit. AUtrn ■ ...
tnim ordineminbominibusry ipforum oberibus
dpprobdttdis ,Deus ferudt , fuam hominesibo» fewj
mines enim primum oculos intendunt in o* ,C
perd,cy bts dpprobdtis , probdnt etidm perfo= ? ^ . "
ndrn operdntem-.Deus dutem qui cor intuetur, „, /
pimum refkicitinperfondm ^utfibondfuc*
rit Ur,ln ^
Iohantu Cap. IIL 3?
?iti\]ius cperdpro honis dcceptdt 0 ftn dutem
mdls^unct cum operihus ippm repjcit . Sed cuvt
c?nnes ex cfcfuc fxnt peccatores : quid ndm illud
t& , quod operdntes itd difcerint , ut unum
Deus prohct^dlteru improhetiF ides in Chri*
ftum Iejum .bdcenim foJafuit 0 <pice ^Ahe]em
privnumjy deinde cperdipftws commenddtiorcL
reddidit Deo.dd H eh.x.l* er fidt \inquit -A*
poftolus,uheriore?nhoJlid?n ohtulit Deo ^Ahel,
qitam Cdin 0 per^udm teflimonium meruit^uod
effet iuJlws.Qudpropter(jD.u4mhrcfiu* u4%
helis ch1dtione?n ^Propheticdm uocdt^ c^uid in
fide promifi liherdtoris fiehdt. JFJdc fide du-
tem^uid cdrehdt Cdin O ideo qticccuncpjhcie*
hdtypeccdtd et Deo ingrdtd erdnt.Sihi igitur
ndtu nidiori^minoremiet fuis operihus JJ>1endit
diorihus 0 Jrdtris1euiord dDeo dntefvrri, id
vimirum erdt^uod dnimu?n Cdin excrucid-
hdt ^tdntu?n£ eius odium dduerfum Jrdtrem
infldmmdhdt 0 ut non nifi fdterno ftnguine re=
Jlingui.dc cddejrdtris fdtidri, necdh ea Cdin
diuind ohiurgdtione cohiheripotuerit.T dtus
elh 'Pbdrifdici odv {uror.ut uec Deo ceddt y
nec Jrdterno fdnguini pdrcdt. Cuius imdgo
$ernitur,in Sdule dduerfus DduidS ; in P hd-
JSd $ rifeo
Annotaanj\Epiflo*
rifieo dduerfa publicanu, in frugifiJio dduer*
fw$ prodigu 9 in^P bdrifixis dduerfus Cbrijlum
CT -Apofiolos eiu* , in ^Pdpifilis denicf: dduer*
ps Ruungelicos. JSTecenim dlid elh intemos
hodie ■ quxvi ^u^ fuit inter Cuin (j u4belem y
de uero Dei cuhu(y religion? controuer(ia y
Rudem igitur cdufit ipfiorun: odq, <[uod ncjlrti
cuhum Deus in uerbo fiuo probet.ipfiorum uero
improbet(j dumnet: contrd quorum fituitium
iAbelis exemph nos confiohmur 4 Guias rei
grdtid Apofiolws hxcdecdvfiicccdis fruterncc
retulit^dicens. IV emiremini necmouedmini
frdtresjl mundws^uibdbet ingenium Gdin,
uos> (juifiicut AbeJ uerd fide Deum colitisjs
derit*
Nosfcimus.quod translatifu-
mus de mortc ad uitam y quia
diligimus fratrcs* Qui no di-
ligit fratrem 3 manet in morte*
Omnis qui odit fratrcm fu-
um homicida eft t Et fcitis qcf
omnis homicida no habct ui-
tamaeterna in femanenteiru
ILedis
lot
RElit
mnsfrim
ofnnisfuicrt
' %itm ittn
^ifcrmontn,
jt mjulti
titipnm w
%itm , Qil
mor&dnL
untrdnsh
rts dutm i
[tdfioneidjt,
hhnt } exm
Ptrhdnctni?.
ttommii
fim Iflh
ncdim <uu
vrum Dfui
m fitnuriu
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
traa v.vsti
Iohann.CaputllL 3<£
RErdit ad co?nmenddtionem fdternce di*
leclionis , dc tertidm \nc rdtionem db eo
fidei effetlu dfigndt y quoa morte in uitdnt
trdnsftritmirJorun.i.Sic enim Dews dilexit
tnundumjit fiUtim fuuvi unigenitum ddret - % ut
omnis qui credit in eum y non peredt y fed hubeut
uitdvi cCterndm+Iobdnj » t^Amen dico uobis^
foijermonem meum dudit , (? credit ei ^ui mi*
fit mejhtbet uitam tterndm , cr in condem*
Hdticnetn nonueniet ^ftd trdnfibit d morte in
uitdm 4 Quo igitur mors elb terrililior^ eo
vuior ddndd eJl operd , ut nos d morte in ui*
td?ntrdnsldtos effe ^certiores fimus . Certio-
res dutem reddemur.fi nontdntumfideiper»
fudfione id fldtuerimu* fcd (J ex frdternd di*
hclione 0 exi?)iio fideifruflu , id colhgerimus.
Per hdnc enim fcimus , yucd a morte in uitdm
trafieri?nws:Qucdd cotrdriopUnufacit. Qui
enitn non diligitfrdtremjndnet in morte.NZ
qui non dil igit fratrem Jpfum odit y nullu enim
medium dutur ^inter odium (7 dilettionem.
JSfdm fecundum diuindc legis fententUm, ([ui
uerum Deum noncolit.efi idoloUtrd: quinon
confitetureu.dbnegdt^uiSdbbdtbumnonfdn*
tfificdtjropbdndt : qui 11011 obedit pdrentibus,
rebellis tftwino tuetur uiu>occidit:$ui non
* Urgim
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Amiota.inj.Epifto.
hrgitur egenti,furdtur: eodemmodo de reU*
^ is diuinx Legis prxce^tis iudicdndum es7.
Sicigitur (j ^uijrdtrem non diligit , ipfunt
clit. Qutuero odio hdluerit frdtrem^ mdnet
inmorte.Quod cordmhumdn& rdtionis iudi*
cio^uonidm ^Pdrddoxon dppdret (j incredU
hile 7 idcirco quid de odio dduerfafrdtrem,ex
mente diuinx Legis fit fentiendum oftendit,
ut nemo mdgnopere mirdri debedt ,fi yui frd*
trem oderit, dicdtur mdnere inmorte.Qmnis
tnint, inquity <jui odit frdtrem fuum , homicidd
Sicentm Ghriflus b/L dtth. j. Legem in*
terpretdtur. Quifjuis irdfcitur frdtrifuo te*
mere^obnoxiu* erit iudicio.Lex enim Dei^ no
tdntii prohibet y ne cui uiolentcis ntdnws inftrd*
mws ,fid ne ird dduerfus frdtra commouedmur $
neue odium dduerfa ipfum fvuedmus . Quct
tdmetfi uulgdridfint , (j Uuid putentur efft
de1iSd:^uod tdmen ddodium dttinet ^udm d*
trox (j horrendum dppdret bomicidium in ocu*
Vs hominum, tum dbomindbile (j detefldndum
effe odium dduerfwsfdtrem in conjjpeflu Dei,
lobdnnes dpertc pronuncidt. T> oliticiigitur
homines , ficut negdnt fa* effe intuerihcem*
quihominem occiderit > quapropter bomiciddm
nort
Io
Itdotnnts
lomiciddft
itnm,P :
[quitur,ct
Irgo t con
liltctionis
dluitdinfi
k C jtntt:
tontu fii
utrtftrfa
tumeffecc
ttiin eiere
tjii fufit <tl
mtntnm
tufti /ohi
fdpofterl
itciionmj
fioidret. (
Iohatin* Caput IIL *7
fton folum ciuihbu6 Lrgihusjed er diuinc mdni
ddto , Aldgiftrdtui cdpite mulcldre iuletur.
Itd omnes ptj hdud duhie norunt 9 qupd omnis
homiciddnon bdhedt uitdm dterndm in femd*
nentem ^fed <juod cordm Deo 9 dignws dternct
Tnortehdhedtur. Qui igitur fidtr em odiopro-
fejuitur , cum fit homicidd 0 in tnorte mdnet:
Krgo e contrdrio, quifrdtrem diligit, merito
dileSionis non quidem trdnsfirtur de mortt
dd uitdm 0 fxcut ^uiddm hunc hcum>contrd uer*
hd c fententidm ^poftoU 5 dd operum meritd.
contrd fidem ftdhiVendd detorquent : fed ft
uercfer fidem in Chrijlum amorte trdnsU*
tum ejfe cognofit y fi fidtrem diVgit : Jicut
enim edere ^hihere ^dormire , dmhuUre >(j Ji
quce funt dli<r uiuentium a&iones, homincm
mortuu?n non uiuificdntjd enim foh ftcit dnU
ptd,fed Jolummodo ipflm idm uiuere indicdnt.
(judpropterChriftutJdirifV* * mortui* re*
fufcitdtcC, iufiit ddre cihvm.KJ iffepoft rrfur*
recflionemfidmcordm difcipuV:s comcdit y ut
C7 /^Cr IdirifilUm uere uiuere , cmnihus dp~
prohdret. QudV^idm enim cilus uitdmnemi*
viconfirdt , nemo tamen cihum cdfit , %ui non
uiudt, Itd Jjmitudlt* uit<£ dnima e/IJdes in
Chriftum*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota* in j, Epillo*
Chriftum y per qtidm fohm & morte inuitdHt
trdnsftrimur . Deiucro(j -proximidiU&io*
tiis operd 5 funt uitdUs dc7iones 0 qud Jicet re=
mifiem uiuificent^tdvicn^uonidm nemo nifiuU
Udt,ed6 dSiones dderepotelhjdcirco prdfin*
tfs uitce certd funtindicidjicut Iohdnnes no=
tdnter fcribit^N os fcimtii, yuod trtnsldti fu=
vius de morte dd uitdm , quidfrdtres diligimus
JSfos fcimws>dit 3 et trdnsldtifumtM^non trdns*
firimur.
Perhoc cognouimus charita*
tcm , quonia ille animam fu=
am pro nohis pofuit , & nos
clebcmus pro fratribus ant=
mas ponere*
E.X* prcccedentibus fatis conftdt y creden*
tibuiinChriftum colenddm (y exercen*
ddm effc diUclionem trgd frdtrts ♦ Nunc
jrdtcrncc dilecflionis modum nobti prdfcrilit>
Mtilti uerbis (j uultu fimuldnt y nec cordt
funt ueri umici , dc nihil uulgdtiws e/l ^udm
benigne poJlicerimuhd^ reipft nibilprdJU*
rc.
Iol
(ticnisdjftt
U imitdnk
ulisJcndnc
itcUuuit.l
ut}ro dmic
ftfihidv.or
JMasM
\um trcd n
huc/ftmf
■ msnoitm
frmisgrdh
foiCbriJlm
P&fojitt.J
Hfycntt fud
'•thdfcntr
KPerkc
lohana Caput II L 33
rt .Eiusmodi fimvldticnem dmoris Iobdnnes
tiegdt tffefrdterndm dile&ionem, qu<€ ex uer<&
in Cbriflum fide promdnedt:uer<£ dutem dile*
clionis dffe&us^ui in Cbriflofuit^ induendus
(j imitandus elh Chriflidnis.Sui ergd nos d*
morismdgnitudinem , Deus unigenitum filiu
nobis dcndndo,filiu6 dutempronobis moriendo
decldrduit.Iobdn.xs ♦ diorembdc,dilc<flio*
Tiem nemo babet, ^udm utquis dnimafudm po*
ttdtpro dmicis fiiis • Vtrius^ uero patris
Cr fiJft dvioris ergd nos mdgnitudinem -Apoz
flolus Ddulws dmplificdt IL om.f.Commcddt
pudm ergd nos cbdritdtem Dews :quod cum dd*
huc effemuspeccdtores C inimici^C briflus pro
nobis mcrtuus efl.Hic efl fummus igitur dile*
cflionis grddus 0 mori pro dlio^et quidt inimico,
quod Chriflus fdncftcit , cr dnimdm fudmpro
nobis pcfait . ISTon enim uicod&us (j inuitus 9
fed Jponte fud pro ncbismorte crucisfuflinuit^
nemo enim dnimdm ipfl dufrrre potuiffet ,nifi
ipfe ea ponere pro nobis uoluiffet ^cjuod utueU
letjmmenfi dmoris ergd nos drdore ddigebd*
tur.Per boc igitur jnyuittcgncfcimus cbdrU
tdtem fiU Dei ergd nos^uodille dnimafudm
pofuitpro nobis , N os enim tdntx dihtiicnis
(jmor*
Annotaan )JEpifto*
©• mortts fud merito tios a peccdti* (y worte
redemit > Rt bic ^uideyn elh primu* typrdcU
puws dile&ionis mortis Chrifli fru£lws y
quemfides percipit , utuidelicet fttmeritum
iiojlrt redemptionis : de ^uo nibil boc 1oco } fed
de dltero duntdXdt dgitur 5 quo dile&io (j
tnorsCbrifti y eJl exemplum imitationis 4 Et
nos~ inqilit lohunnes , dthemws dnimds pontre
profrdtribus.Iobdnn.is ♦ H oc eHprdceptuttt
meumjit diligdtisuos inuicem ^ficut egodU
1exi uos. ISlon dutem nos humiliter ordt , non
nobis fideliter confulit } fed feueriter (j cum
dutoritdte^nos inuicem diligendos ,(tcutipfe
nos dilexitjndnddt dtxfc prdcipit . Qudre dd
obfeqiLendumnos manddto Chrifti tenerime*
tninerimus.
Sed quis t/i y dicit (juifyidm , <jui tdntd <**
moris beneuolentid proxitnum fuum comph*
&dtur y prdfertim inimicum, ut pro illo Jicut
C briftus ftcit , mortem oppetere non dubitet*
JSfe?no certe reperitur inter eos^uifidem in
Cbriftu?nnon hdbent ^qui o?nnino ue1profe y
nedumpro d1io,eo(f; inimico , mori cupidt : fed
inter eosjtujuorum cordibus SpiritM Gbrifti
perfidem bdbitdt 7 non defunt prdddrd eius*
modi
hh
imum pdtt
fkditk
i&is omiivA
:Au$uitl
dirtmdhit.
ttuonjajct)
faicupitj)
ntdt&mig
utdhgo txt
gtntium , m
Martyrts i
mtsfuerunt
Mionis d
fittrftattcri
^dngtliumt
Mwcidntik
^ricuU^
' :; -Si-
'««itfflow,.
'••""■'i:rfc
■XOt lictf-
Ioliaiuu Caputlll,
tnodidileclionis exempla, Mofis petit deh
potius,deUhro uitce , quam erga fe ingratifil
mumpopulum^ Deoperdi.Dauidfe, totam*
domum paternam pefie ahfumi petit , modo
fuhditisfuisparcdtur. ^auhs , d Deopate*
jhSis omnihus ofifjs carceris , A&orum i<r.
quoduis uitct pericutum cum focvjs captiuitatis
ddire maiuit^uam cuflodem carceris mortent
fihi confcifcere. Quin (j a Qhrijlo anathema.
fieri cupit,profratrihus iudccis ,a quihus pefis
[ medtc£ indignifime trd&dtus fiierdt. In hoc
catalogo ex dnimo Deum (? proximum dilU
gentium , omnes 1>rophet* , ^ffofioU (j
M drtyres continentur . eodem enim modo
cmnes fiierunt dffe&i , Ucet in ahjs hic tdntus
diUSionis dffeSus fierit (j drdentior , (j
conj}>e&ior,<]uam in dltjs» omnes enim ordrunt
properfecutorihus , procj iiiorum faiute , ui*
tdm expenderuntddep bodie etidmfaciunt ,<jui
Kudngelium dd faiutem omnium promouendd,
dnnuncidnt-.hdhent illi certe prarmeditdtd om*
nid periculd,ed proft&o fe pdterentur dhfier*
rere d cofifione (j pracdicdtione uere do&ri»
H£,nifife,non fihi,fed Ghrijlo (jproximo ui*
Uere , (j Qbrijlighridm (j proximifiaiutem^
JST fud
Annota. in j.Fpifto*
fuo rerumck fudrum omtiitm periculo redimen*
ddm cfft fldtuerent: hunc dilcftionis fdtern<t
tiffie&um in nobus per SpirituCbrifli excitdri
rogrmutjj eum Chrifti inprimis ^dcreliqiio*
rum piorum exemp1is 9 tdn^Udm fkcibu* jiuhwsm
d tm ddbibitis infldmmemu5 %
1 s dutem dfft Sui Qbrifli , de <juo dd ^Phi^
lip .ijt mdxime in f ndlit fuerit , ncn tdmen
putadifnt diiyuidprdfliiijfe uhra qudm de*
buerint.fcut deUrdrut,quineffcio aud fperet
rogdtionis operd e? pioru drtyrij$fhhri*
cdrunt^uct fub poteftate tlduium poftd } Kc*
clefid dtftciibus dliorum bominutn f'pphndis 9
pcr indulgentiai dppjicet . iSfdm quicunc£pU
orumpro dherius fuli.tr promoucndd moritur %
non ?nodo non f prafeipfum f fed nondum etidtn
fiiutfipfum ^proxhnum itd diligit yucmdd*
rtodum 1ex Dci cxigit. C^nnes fumws noftritt
dvuintes y ut nobi< pi riditdntibus (juemuis^cum
uitcc fucc difcrimine fbucnire cupidmws , hunc
fuidworem c^udndo pij in proximum deriudnt y
proxhnum ftcut fipfos yuidem dihgunt ^fed
Tton cc perfe&ionis modo^ ^odcbcbdnt . iV e?
7?io enimpxorvm est .qudnrumuis proximi dmoz
reardcat , cuiu> jfn ofutrum fuhte moricndi
ahcri*
lofi
ibcritdttrn
urndhinfi
ftudhdtc
ifriturcdMt
s pcofi^t
intrgrdm clt
ttiftitfutn d
toftrficHon
ulicdrne^i
\mrcgirn
\tccdtmm
turunmti}
witisomnii
\mintihs
Wr Cirijl;
^tnhm ti
Wdttim^
D'
• 4 - . .
lofiafcfU Caput II L 90
^hcrttdrem^nor? ret.trdet ^eicj.nof: c^jlrtpdt
cdrndhs injzrn irds Jicet tandt n inhdc pugn*
preiui\edt(jfpertt Sp ; riU5 y R_cm. 7 . QuU
igitur cdrne et Ugt membrorum ftielhnte.nB
totu* homo di1igitproximum : fcut feipfumM*
circofiquif ?noriturpro dlio iionduv: tora (y
integrdm chedientidm r,:dnddti\de proximo jU
cutfeipjhm diligcdoprccjlitit. Etutmdxime
ebperfcHonis proficere cf uis poffetjnhdcmor
Utli Cdrne^-tihil tdmen^ucd dh,'s ufui rjfetfu*
gerercgdrettcum id ipfi operati dd remifionz
peccdtcrum (j fdhitem ccnfe.pt enddm ejfetfi*
turum inutile^Chrijlo dictnte.Luc.j. Cuft*
ceritis omnid qudt prjccptdfn? uohis , dicite 7
ferui inutiles fdinM:yiid c^uod dchuiiniib fccere,
jecimus. Qudrefi cpodhic I obamtts prdcipit,
• dnimds fcas projratriius pjj ponurficut Chrit
Jlus dnimdm pro nohis pofuit , hoc dijcrimen
inter Chriftu?n r (j pios Chrijium imitdntes
tenendum eJt ♦ Qt^onidm Joliws Cbrijli che*
dientid fiiit indehitd . (y nulld Cdruis infir*
viitdteimpeditd 5 idcirco noit fttntum tlh e%*
emplum y yuod imiU mur , fed pretium etiam
ouo redhnimur (t peccdto (y morte c rcr::d .
Piorum uero dxduntit^m hgi^Deum (j
N Z proxi*
4
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan jJEpifto,
proximum diJigendo y prdftdnt iquonidtn dd
edtn Lege dftringuntur , nec (judntdtn delent y
unqudm perfoJuunt, Idcirco none/l pretium
O fdtisfkcflio pro ipforum ^multo minwsprod*
liorum peccdtis , fed tdntum imitdtionis ex*
empJum^ ^uod tdmencum exempJo Cbriflidb*
folutifiimac perfc&icnis Uude , nulld ex pdrtt
conferripotefl.
Qui uero' habuerit fubftantiam
mundi 3 Sc videritfratremfu-
um egentem , 8c clauferit vi-
fcera fuaab eo.quomodo cha-
ritas Dei manet in eoC
SVpremo dileSionis grddu expofito , qut
non foJum hge Dei,fed etidm CbriftifaU
udtoris noftrimdnddto^ exempJo y dnimdsno*
ftraspro ftdtrihus ponere tenemur , dd leuiot
rdfrdternce diJe&ionis officid prctftdnddnos
excitdt. qui enimproxi?no uitdm fe delerepert
fudftim bdbet , dn ei efurienti uicflum negdbit*
^At <jui y^ucC dd ui6huvi pertinent ,pro eo po*
nere recufdbit , quis iJJi , ut dirimdm pro eopo$
ndt,
Iok
tiidnimdmj
uniumfrc:
4roftcfn
M.Quiik
tyeiitdrt,:
htQuit
pttMgH
jfos, ijuidni*
Hon i ; ' ■
tdttQ
crihiiiltcli
irontpto m
fatcrntdilti
h:itdmiorn
ftam liotnt
mtticnim
mi Efav
c
f**1p*et
^ Iohann. Caput III. 91
tidt , perfuddebit? Semper igitur ob oculos no*
bisuerfaridebet , exempUm Cbrifti^ponen*
tis dnimdm fudmpro nobis: guem ubi nobls imi*
tdndum propofuerimus,fiotUfcun& confye&ui
' ~ ::: • noflro fe offertfrdtri* 7iccefiicjs 7 ftc cogitdlU
mws. Quidfhcio* Quidftdtri ui&ui neceffdrU
fuppeditdre y tdm diu moror^uid itd uero cun*
6lor <i Quid fi uitdm ci ?ne poftiddret $ edvt
certe nongrdudtim ipfi impertiendd ejfe Chri
itT ft us ' dn ^ mdm ftdmpro mepofuit 0 prdcepit y
_ : JSFon igitur ?ne dijficilem prtbebo in ptuper*
tdte (y inopidfrdtris (iibleudndd 5 bis^ ?nedio-
' cribus dih&ionis ftdternce offiajs 9 crebro^T
prompto dnimo exercendis 3 dd illum fummum
frdterncC dile&ionis grddum cofcendere ftude
bo: itd mdioris debiti cogitdtione , dd minord
proximo libentiws foluendd incitemur, ^Atfi*
tnulbicetidm circu??tftdntias Quafddmin ero=
gdndd Eleemofind obferudndds dttenddmws.
Quis dd ddndum tenetur { Qui bdbuerit fub=
fldntidm mundi. JSfdm <jui nibil bdbent , ^uid
dltis UrgUntur? ^uibus igitur diuind UrgU
: ; . tdte fuppetuntdiuiticc.pro eorum modulojar*
^ gd uel pdrcd mdnu dlvs neceffdrid fubmini*
1 ftrent. QuibtsaMs fegentibus. Qui uiderit.
Annota.inj\ Epifto.
dit , fedtren rgcntem , hdbentibws er.im niU\
dcbetur. Sed fuomcdo egcflati proximifucm
currendumf cum commijcratione , cud dlien<t
VtiferU vtneftra. afficimur , dccompdtimur
Et cldufirit, incuit ,uifcera fuu ub eo (jc\
Phrdf enimfcripturd propria, cUudit uifctm
' r 4 fittl ,fui. r.ihd «licnu cuhmitutc ey tniferid
Vtout tur, V cn igitur, uiprodigifoleut ,/ine
ir/d ciory dffeSu mifiriccrdice dundd ehemo»
ftnu, Cemtnifcrutio uutem hcCC fortis ulient
Jit nontuntum humunitdtis , fed ry frutern£
cbd -itutis. N um ey infdcies egev.tibu-i bene»
fhciunt } f ( d nullojrutcr:\-c dihSionis ufiefiu.
^lriflotehs cum ddmoneretur , auod bctnini
improbo ej indigno dediffet dli^uid, fe non ne.
huhnem, fedhominem miferutum effe rejfon*
dit.id eauidrm humunitdtis erut,fed huc htigc
drdentior e& , cr purior futernu: drteciionis
affeeSus, Quod^tempropcfito ry fine dliquil
ccnfrendum inpduperes s ut cbedidmus Deo,
ipfum§ coUmus. Quomodo , dit, cbdritus Dei
nidnetineo , yuicUufcr it viferd ryc. defrd»
ternu dihttione differit , opem dutem nonft.
rentcmpuuperi , v.ondkitfuternd. dile&io*
** # (Xpcrtem,fedcbdritdtis Deiteoyuod
fdtcrnjk
Iof
fjtur&*
iili^ni,t
bo,:
vcn
w
fnfi tdtm
nntumdi
Stfniorih
tm diij;i: y
DcoXoit
lon oitxt ,
4
V - ::: ^;s
pi '-: :: '-
Ioliann, Caput III. 92,
frdttrttd cbaritdi . MC ctihflione Dei profici*
fcdturjj dd bdnc fitrefircndd^Qui enim De*
uw diligic y ci prdcipienti proximi dih&io*
vem ohpquitur 9 yvod Af cjuium non dlio con*
filio prdjldvdum cfl , yttam ut Dtum , quent
diligimus, bonoremus (j calttnms^
Filioli rnci , ne dilteamus ver=*
bc, neqjlingua^ fed opere SC
veruate*
MVlti mdgnificis utrUs ,non foium dd
opes 0 ftd dd uitdm etidmpro jratribus
pYofundcnddm , fe pdrutos ejfe idclitant , uhi
ucntum dd rtm fuerit 7 tninus nibilo fhciunt.
Suteriori iaitur docfJrincc bdnc exbortutio*
nem aditcit\ qutC cum hii D. Tduii uerbis
£L.ortun. 12. connenit. Dihflioftt non H y*
pocriticd O* fimuUtd. Cuin interrogdtu* &
Deo, Vhi eslfidter tuvs ? refiondit , nefcio,
uunquid ego fum cufios fiutrismei ? non tdntu
tion otere \, fid m ue; quidem dtligehdt , fui
fidtrem fili cv.rt effie pdtim negdhdt. H <£C
no efl dileSio H ypoxriticd.fd proffo nulld*
louL Judus^etrus, unho r Ungud diUge*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj\Epiflo*
ldnt,fed non opere , bccc eJl dilefiionis prim*
hypocrifts , cum uerbd dileSionis non confi*
runtur adrem(j operd. di1ec?ionis 4 Andnias
C Sdpbird y non folum uerbis (j 1ingud-Jed(y
opere dHigebdnt ; uenlm non ueritdte • opus
enimfkciebdnt dih&ionis, mentientes interi»
SpirituifinSo. Hdc elh dherd diledionis
Hypocrifis , cum operi dnimus operdntis non
reJ])ondet. Ad cduenddm igitur di1ec?ionis
Hypocrifin^u* in uerbis eS (y lingud , 7 0a
bdnnes opere diligendos effefrdtres dicit. Ad
cduenddmdutemHypocrifm in operibwsdU
hclionis^ueritdtejrdtres diligendos p.-dcU
pit. Veritdte dutem di1igit,cuius dnimus non
tdntum cum opere,fed (j cum uerbo Dei con*
fentie. Quod igitur breuher PauJus dixit,
DHeSioftt non Hypocriticd , id eadem firi
breuitdte^fed dilucidc ddmodum expofuit Io*
bdnnes^uiuer<£ dcnonfimuUtcC di1ec7ionis
exercendt .grduifimds rdtiones dttexit , dU
cens„
Etinhoc cognofcimus , quod
cx ueritatefumus , 3c in con=
fpecfhi eius fuadebimus cor=
dibus
loh
dibu
c5dc
mai<
&fl<
uolli
iiduc
um:
accif
pra?<
caqi
fam
^ KJtU }
|L coutur,
Mitttt, .
^Udfttfuc,
f*trfidtl
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Iohanm Cap. IIL 95
dibus noftris ♦ Quoniam fi
. codemnet nos cor noitrum,
'" : ■ maioreftDeus cordenoftro,
Sc nouit omnia.Di!e<fti;fi cor
noftrum no condemnet nos,
fiduciam habemus erga De=
um ; cx quicquidpetienmus,
accipimus ab eo , quoniam
prsecepta eius cuftodimus^cV
ea quje placita funt coram co,
facimus*
-
■ &-i m <t rdtio esl ,qud nolis perfuddere
. JL condtur , ut opere (j ueritdtenos mutuo
diligdmws. Quid inde cognofcimus nos effe ex
ueritdte , hoc e& , ex Deo (j filio eiws Iefu
Cbrifto, <mi e& uid , ueritds (j uitd . Fident
dec1drari(j cognofci exdiledlionis operihus,
tdnqudm fruc?ibws (j fig n£s ,f*p*idm repeti*
tumfuit. Qudlis igiturfuerit noftrd dileclio,
tdlem (j fidem ejfe , non duhid coniedlurd coU
jigitur f Si enim non diUxerimus nos inuicem
N 5 operc
nfubttB&
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annottumj. Epiflo.
opere Zfueritjtefii tdtitum \imuJdte y nec ue*
Tiifilc ueritJti Ohrifto nos infitos effe con*
fidhit 9 femper enim dile&io fidem^ tx qud nu*
fc :u>\etidm imitdbitur: uerd enim fides uerl
diU&ionent 7 fi&d fides fimuhtdm dile&i&n
nempdriet , Fi&d ne igitur an uera fit fides
in corde Utitdtts , diJeclio m* in oculos in*
curritmdnifeftdt.fi igitur chdritdA refrioe*
fcitypriorfides congehfcit: fi chdritdS non fun
erituerdfed ftmuldtd fidem non ueravt,
fedfi&dm effe y certiftimum efh : ut non fiSd p
feduerd tdntummodo fide , uerituti Ghrifto
inferimur.Ergo ficut ex uerd dile&ione, ue*
Ydmfidem cognofcimui 9 itd exuerd fide cog*
ftofcimus 0 nos ejfe ex ueritate^ui e& Ghriftus
SaJudtomofter . Isfdm ficut operibus diJt*
ftiow'* non inferimur Cl>rifto y fed foJd fide %
quac per diJeclionem efl efficdx^ itu nos ex ue*
ritdte effe y exuerd diJe&ione non cognofci*
tur, nifiqud ratione , peruerdm diJedlionem
fidesnonfiStd ,fid uerd in nclCs effe decld*
YJtur , /V ef, enim hic de certitudineo *****
Yitdte fidei^perfe detnfiderdtdt dgitur y viins
certicudinis cr ueritutis dlid elh caufi, W*m
noftrd
Io
iftrd
pmflio .
litftrmok
frcmifrcv
. ritdttcorZ
tuftmldt
ttr hic tdt
nocdt , in i
iliyudnto i
E: ir.
ks nofiri -
uionishc ,
\\mddlitur
tm lomai
Vm fmuh
jfow cortUn
fittd.ntcu
HrmMci
« CT tra^
•-• ^
::/'.:':::-
Iohann.CaputllL 94
*o/2:r<* dihfiio , nempt Dei certd (j uerd
promifio . JSTojlrd dut uerd dile&io deyud.
bicfrvio hdhttur > fj? certum indicium , in
ttohis tfft 9 utrdm ffldtn ficem , fcH diuirtdC
fromiJSipniSi no autem nojbtdt dile&ionis ue*
ritutecord Dco nititurJEi dncrd:icnem,di~
it&iontm nohis commenddndi cauft , duid dn*
ted jimtldtcfe iterum prod^xerdt 9 ideo hrtui*
ter hic tdntum nchis edm in memoridm re*
tiocdt , in dlterd dutem trd&dndd , diutius
uliaudnto immordlitur .Sic eni?n dit.
Et in confjn&u eiws juddehimu* cordi*
lusnofiris (jc .VercC (j non ftmuldtdt dile*
fftionithdec dlterd erit utilitdt ,quod hondtn
pmushdhituri ccnfcientidm cordm Deo.HdC
enim lo^uendi jbr?nuhi , pgnificdt nos uer<c
O non jimuldtcC dileflionis operibus perfudm
furos cordihu^ nojlris ,ut fint trdn^uilld ©-
quietd^necueredntur in conjje&u Dei com*
parere .dicidutem ncnpote&^udntdfitho*
vcc o* trdnmtttdt confcitritia fcelicitds 7 dc
yud ^Prouerb . i$ ♦ Stcurd tntns , <[udfi iugt
conuiuium.
Qudrt
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota.inj.Epifto.
Qudre eybtc utilitds , j»* ex uert dile&iom
mis opeributprouenif.dmplior e&^uam ut eant
nerbis ^uis^ulm etidrrari pofiit. Sed ^udrt
%ert dihttionusoperd , confcienticc bona co.
rum Deo yuietem cy trdnquilUtdtem parerc.
dicit, ptx UusfoU in Cbrifium fidei alids trU
luituribac enimficut foU iufiifi C dt,itd bondm
et trdnpiiUaconfcientia foU reddit. FLom. s .
Iuflificdri igitur ex fidepacem hdbemus d pud
Deum . Et Cbrijlws ipfe e& pdx nojlrd rjc.
DupUciter fcriptura de bond confcientUh*
quitur. E& enim bond confcientU , qu* ex fi*
de Crfideifdcrdmentis oritur,bis$ conferud*
tur:de ^ud B^omd^.iujlificdti ex fide pdcrn
dpudDeum hdbemas, ry i, 'Petri h Bdptifmd
non e&fordium corporus depofitio,fed fiipuhi
tio bon t confcientice cordm Deo ,perrefurre*
Sionem Cbrifli.Hac bond confcientU ,et
certdperfudfione fidei (j fucrdmentorum ndm
fcitur^udDeum nobisper fiUum reconcilid*
tumpUcdtumg effecertofldtuimus, E& de*
indealid bond confcientU , <jttdm inCbriflum
credentibus , cy priorem bondm confcientUm
bdbentibus, confirt diligens cj feduh obfer»
Hatio manddtorum Dei $er ueram dihflio*
nem;
tar.lt hd
niliconfa
fccuniml
fldktM
trifcs^[
fcitntid L
Mttmlon*
hditjen
cftrdytKji
iuflificdu
mid,um
tdfiimg
tidmtunic
ttflimniun
Clriflmir,
lohnntsvic
prfo.Cw
*i $idutt
ik ":ficor ;
■jtnkr,'
•r
Iofcatiti, CaputllL #
tow:cfc tac D. 1>du1us i. Corinth . 4 , N7j&i7
mihiconfcius fum ,fidper hocnon fum iuflifi*
cdtus-.non enim confcius fthi erdt , dlicuius de»
li&ia feperpettdti contrd legem Dei,(j <ju£
fecundum legem hond dile&ionvs operd pr<£4
fldhdt ,in illis nullius erdt fihi confcius hypoi
crifeos t*f (imu1dtibnis:de hdc etidm hond con*>
fcientid Iohdnnes in prdfentid dgit . H dc
autem hond confcientid^udnqudmjit D.^Pdu»
1usdit,non iu(lificet,ficutnecuera dihSionis
cperd>ex cjuihu* ipfit ndfcitur : tdmen cum fide
iufiificdnte, cj fideiiuflificdntis hond confci*
entid , tdntd necefitdte coniungitur , ut dhfifc
edfidcm,tj qudmfides affert, hondm confciem
tidm tueridc retinere nemo pofit t JS dm jl
teflimonium honcc confcientix credentihus in
Chrifiumdefuerit ,md1dm confcientidm ipfis
hdhere neceffdrio fiyuitur . Md1d dutem con*
fcientid ,ipfos condemndt :avdre cumfide ipfbs
iuflificdnte fimul confiflere nc<juit : idcirco (j
lohdnnesmdgndCdutione hic ufus e& in 1o»
quendo. Cum enimdixiffet ,fi coudemnet nos
cor noflrum cjc . pofied in x^Ahtithefi non
ttit, Sidutem cor noflrum nos iu(lificet ,fed
dicif.ficor nojlrum non condemnetnos tjc.
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Aimota, in | Epiftof
cumPdulo enim docet , bencfbi confcium ejfe,
ttOTt ouidem iuftificdtt ,fd tamen maldmconm
fcientiam damnare y ryfidm iujljfiicdntcm fi,»
lereexcutere . Quaproptcr bon<£ confcicntia:
teftmonium , opere cj ueritate prcximum di*
ligendo, ncbis comps.rare ftudeamws, Quo»
niamfi cor ncftrvm nos' condemnet ^ucd ut1
omtano nondiligamus fatres , uel fmulatam
dilechcnem habeamus 5 ouoDcus maior rj?
corde,ry iuftior iudex , av.ocp. me1imomnid t
dcnoftras etidm cordium cooftaticnes ncuit y
auam nosmetipfi , c o magis ipf aucp itos con*
demnabit, N am duilc iudicenon dlColuitur
muitomtnus a Ueo tnncccns pronunciabitur:
ddeo ut O" inextremo die , Dews ftt iudicatu*
rus Gentesfictindum fu£ confcicntU teftimo*
r.ium. ILontd. 2. Si dtttem ccr noflrum ncn
condemnat nos , uel nu11ius,ue1 fimuldtd dile.
&ion fr,fiducidtn bdbemus ergd Deum.JSfam
tdtn retinemus, au<£ mdld confcienticc teftimo*
nio non excutitur , JSfe^ enim bond ccnfci-
entia, cuam uerdrynonftmulatddtlecSiopd»
rtt , in fiducidm dlicudm diuina hgd nos
grdticc cordd rtofira erigit 3 fid oudmChri*
ftus
lol
imnoskl
Hy
cntptcim i
ftits, itd n
inadtio f
tnbn, t
Cdhnntjn^i
fmfjjki
if ptiont )C r(Q
N fat iiu
<H*utrorts
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
«fc
Toliann, Caput II I; $6
Jlus in r.olis excitdt per f.dtm , eam ^vcnidm
mdldcor.fcientid noninfirgit dt% epjcit^edr.a
dem nos hubere dcretinere dicit.
H utic hcnd: confcienti cC ujufn 5 <p ( o ftdueim
4m ergd Dei m, de ipfiui crgd nos VTdtid ,{h*
tiore^ cr duxilio retiremus^dmplificutui fidum
cict trgd Deum fi vcVu prdcipnc y d!> cxduditi*
cneprecum vcfiraru. MdmJicUt txvnlodei
fides, itd exfide uerd Deig rcminis CLrifii
inuocdtio prcficifiitur , pf exduditur. Qr c*
tnodoenim, ir^uit y ^pcfilolus .R cm % 10. inuot
Cdbuntjn^uexinoncrediderunt r Qui dut e%
fide ordutrint ? cmnid cjucc petierint impetrdm
bunt.fcd ed omtrid jmd fi tundti dnalcgict fidei,
C7 utrhvtt Dcipnierint/R^esyuidtm, <ju<c dd
ctnimcc firfuttm ptrfbient , utrtmifiicntmpec**
Cdtorum y Spiriti w fian&um , (yfimiles. Sim
cut Devsfine 7.11d cuiuficun^ ccnditionis ex*
ceptione, crtdtntihut ft ddtutumprcmift 5 it<t
p44 ftve vlld re<:vfiticve (jr ??:ord prcfjlahit*
Qudcuerores dd ttmporah': litcC.ccrr.wcditd*
tem prcfp erit at tm JJ. t<£«r>t ,ficut fllccndi*
ticnt Dci glortegx ncflr* fuhti. funtptttnm
d* f
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan ) /Epiflo*
d<£ ,itd eas nobis petentibus , conditiont noA
pendente Jdrgietur , hpscjr. contrdricts ubi fue*
rimws deprecdti , ue1 omnino duertendo , ne in
eds inciddmus , uel ubiinciderimus , ex ijs nos
liberdndo, ue! ubi nos non liberduerit , fud no*
hhgrdtid djfiflendo , utpdtienter dc fortiter
cmnid tollerdre dcperftrre pofiimusjtos exdue
diet. Kxduditionis dut qu £ elh rdtio f Quo*
nidmprccceptd eius cuftodimu* y inquit y (j <ju&
pldcitd funtcordm eo ^fhcimus. u4tnon noftrd
cuftodid cr obferudtione mdnddtorum Dei,
fedfiducidgrdticc in Cbrifto promiffcC .uide*
turprecum noftrdrum exduditio niti debere.
Sicut pdftim fcripturd ^preces e% fideprofet
SdS , ejficdces ejfe, dcnubes penetrdre prddi*
cdtificut Ckriftusjnquit. Quic^uidpetieritis
pdtrem innomine meoddbit uobis. JSfe igitur
fiducict inCbriftum exduditionc precum de*
trdhere, edmq. noftrorum operum dc meritoru
dignitdtiputetur ddfcribere 9 qiwrundmprce*
ceptorum D ei obferudtione , quce d Deopetiet
rimus, nos impetrdturos dixerit ,exponit. di*
cens.
Et hoc cft: praeccptum cius , uc
credd*
ioi
cxd
fuC
mur
nobi
r\ 7cfu
Ufcripti
cr Ln. Qu.
fritdicmr
Cbrifuii*'.
triluit , |j J
Mnimjnvi;
»«* iihclus.
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
•• ;:: - rii -:
'.";::r.Ti.
INrfiiil
..z:::".:rr:~
■%:^::.:i::::r
•:x:^.%
v-.::.ri;' !:: '
tohann. Caputlll. 97
credamus nomini filp eius Ie*
fuChrifti 4 & diligamus nos
mutuo a Gcut dcditprcceptunl
noois.
0
DVofunt prcecepu Dei , /» gfce
fcriptura fucra diuiditur, Eudngeliutti
C -^fx. Quun^uam Eudr.gelium minws pro*
pric dicaturprceceptutn : tdmen fu<£ dofiritt*.
Cbrifius ipfi banc appelUtiettem nonnuit<puant
tribuit , C7 lobdnnes hic eam etiam retinuit,
7ie <juis prctcepti nomir.e , tantum Legem ue*
vire, acde LegediSj. cffeputet , au* de pro*
prid Cbrifti doclrind prxcepti nomine dicun»
tur. Eudngelium igitur e& praceptum F im
dei. Lex uero prdceptutn dih&ionis \ Hoc
tfl tnimjritjuik ,pra ceptum eius , ut creddti*
innomine F iltj eius.AI dttb.iy.H ic eftfiUws
tnews dile&u-s, in quomihi bent compldcitum
t&, ipfim dudite. M dttb. ii. Venitedd mt
omnes,<juildbordtts q* cnerati efiis, ego refi*
cidtn uos. Hcc e/l cnim in r.omine Iefit Cbrii
(lifihjDei credert , ipfittt ,ficut nomcn lefu,
firiguUri prouid:nti<£ Dei confilio, Cbrifid
O indituni)
AnnotaJnf.Epifto*
inditii , fondt \ pro fthdtore dc redemptore fuo
dgnofcere, E t diligumus nos mutuo^dit^ftcut
dedit prctceptum.^Primum cumlegem cordU
bus noflrii infcripfit , deinde per Mcfen re=>
(Idurduit , poflremo repettjt & expofuit per
F i1ium,dicentem.H oc prtecipio uobis t ut uos
inuicem diligdtis (jc.^PrtceptumdutemLe*
gis,audn^udm ordine dottrint ,dnte Eudn»
gelium dd peccdtd drguendd trdddtur , cb=>
ferudtione tdmen , Eudngehj pr<£ceptum in
credentibws Lex fequitur. JSTemo enim pr<c*
cepti dile&ionis obferudtionem inchodri po*
te&, nifi crediderit EudngeVo. Qitid igittir
Iohdnnes credentibus in Cbriflum fcribit,
ideoprctceptum fidei , qiid Legem Apofiolwi
1>du1ws fldbiliri dicit , prcccepto di1ec7ionis,
ordine prccponit. H cec igitur pldcitd ry pr<£*
ceptdDei, qui ferudt , eius preces exdudi-
untur. N~dm praceptum Eudngehj , ferud*
tur fide in Cbrifium , unicum medidtorem
CT ^Aduocdtum nofirum , (j propitiuticnem
pro peccdtis nofiris* Prxceptum Legk fir=
uutur opere ueritdte diligendo proximum.
'Vrtcepti EudngeU obfrudticne ,boce&,
fidein Cbrifium , nititur nofirdrum precunt
(Xduditio*
loh
tijuiitio. 1
fi},ot efl
titur txdud
metidiart
tnhn dlftntt
- ulfimkti
■ ut, Qfifa
tuuditicnm
iitn diclum ft
ifc nojlris
ijfcrit^fim
pis, quorw
Fiit,nititur
hudticnis ,
wu&, ton
mticutitur,
wmnuocdntt
W aofoit, i. .
M>utitd ccn,
Et qui E
iniJIon
laCMufcf
lohann* Caput II L 93
exduditio. Gbferudtione uero prtcepti Le*
gis^hoc elh 9 ««v* diU&iont 9 //o/i ^/cfrw a/-
tttar exduditio nojlrdrum precum ' ed td=
men etidm dd exduditioncm requiritur. Hdc
enim alfente 0 ndU confientid , nulliws 9
iitlfimuhtk in nobis dileclionis 9 nos condem*
O fidem iuflificdntem excutit ,yid foU
txduditionem precum no(lrdrum niti 9 fcepe
Um di&umeJl. FLe&e igitur I ohdnnes pre*
cibus nojlris omnid d Deo nos impetrdturos
djferit, fi eius bdtc duo pr£ceptd cbferudue*
rimus, quorum dlterius cbferudtione 9 hoc eJr,
Fide 0 nititur exduditio ? u4.lt erius dutem ob*
ferudticnis , uerct uidelicet dileflionis dU
gnitdte 9 non nititur quidem exduditio 9 fed
non excutitur 0 fed retinetur Fides, per qudnt
foUm inuocdntes exdudiuntur, Quod (jH>e*
trws uoluit 9 i. Petri;. Vbi mdritos hortd*
tur , utUd coniuges fudi trd&ent 9 ne impe*
dUntur ipforumpreces.
Et qui feruat praecepta eius,
in illo manet, & ipfe m eo*
O z Commenddfi
Annotaan^Epifto,
COmmenddt nobis hdc rdtione pracep*
torum Dei olfirudtionem , quorum men»
tionem Um ficerdt . ISfdtn <jui in Ckriftum
credit,in Deo cy Cbrifto mdnet-.primumenint
per fidemipfis coniungitur , deinde perDi.
h&ionem, bdnc cum pdtre ey filio fuo coniuns
Sionem, omnibws decUrutiin eo uicifiim Deus
cumfiJio fuo mdnetjohdn.x^. . Sicjuis diligit
tne ,firmonem meum firuabit , ey pdter mews
diliget eum, cr dd eum ucniemus , o* mdnfio*
item dpud eumfhciemtis . Vbi Chriftus de uer*
bo Rudngelti potifiimum loquitur , id quo»
tiidm grdtidm grdtuito promittit, nonpotelh
dliter quamfideferudri :nemo dutem poteJi
quicqudm Deogrdtiws fhcere , rj- maiore bo»
rtore ipfumdfficere, ^uam promittenticredent
do,fummdm miftricordicc ey ueritatis Uudent
tribuere.qudpropter nos in Chriflo diligit,
(7 dd nos non tdntum uenit , fcd perpetuo no*
bifcum vtdnet , und cum fiUofuo Icfii Chriflo
Sdludtorenoftro ,nosq-.ftbi domiciVtum con*
ftituit^templumcf; conficrat , quod incoUt dt<£
inhdbitet t dc praftntia: fuec clara dccument*
$rdhedt;ide6 addit,
Ee
u
Etpc
nct;
nob
D
Utt
ccri*
Sfiritus d\
uwi illumi
igniticntpi
witittit
jtrftuerdM
Tyrmoi
Sdnchs ti
tmc
\ticcnftrudt.
Mur.Dtin
timk&U ci
«ptunh ii
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
r-v-
•••:-■ V
:*r/n:
lohanm CaputHL 99
Etpcrhoc fcmius,qudd ma=»
netin nobis,eSpiricu quem
nobis dedic*
DEditenim Deus Spiritum filfj fui in
cordd nofhrd cUmdntem ^dhhd pdter y
Spiritus dutem fe projert in nohis 5 primum
cum illumindtione Spiritus introducimur in
gtgnitionem Chrifti filij Dei 9 (j in dgnitd
ueritdte de Cbrifto 0 confirmdtione Spiritus
perfeuerdmus , contrd impoftorum frdudesxj
T yrdnnorum crudelitdtem . Spiritus enim
Sdncflus excitdt fidem in cordihus noflris*
tdmg duget y dt<£ immotd?n uffy in finem in no*
bis conferudt^ud primum Deiprdceptum fem
Udtur . Deinde Spiritus dicitur Sdn&ificd*
tionis^uid eius uirtute renoudmur y ut in noui*
tdte uitcc dmhulemus : fic<£ dlterum Deiprt*
ceptumde uerd dileSione ferudmus ,ope (y
duxilio Spiritus fdn&i. Exbis Spiritus fitnt
fli operdtionihus (j offitvs proprtjs ^Spiri*
tum fitn&um in nohis tffe , (y pcr Spiritum
fdtrem (j fiUum in nohis hdhitdre , cUre per-
Jfricieur « ffisiu finiemus cdput tertiumjn
O 3 $*Q>
CAPVT IIII
D
Annota*in)\Epifto* lok
quo commendduit nobis jludium bonorum ope*
rum, -Acprimu ingenere iuftitid nolit colen*
ddm iniunxit , Deinde in fpeciejrdterndm di*
le&ionemprdicepit, Tertiomodum non ftmut
Ute diligendi proximum prdfcripfit , Qudrto
CT podremohco bunc modum opere (j uerU L£^i
tdte diligendi proximum , rdtionihus dlicjuot \mm C j
ttidm commenddturut) ad oonx ccnfcicntU corruftth
utilitdtum prddicationem dehbitur^ Jcneex*
tt in ed ufj : in finem cdpitis iocr
commprdtur. I ittur drri\
in fint ttn
tnimfincli
frtctptunt
utmntts
iiltclionis ,
fiinfrnctr
m dtjceqn
Ile<fK,ne cuiuis Spirituicre^
datis , fed probate Spiritus,
anex Dcofint 3 quoniammul==
ti Pfeudoprophet£ cxierunt in
mundum*
Dc&rint
ont\
frtmonitic
hfiruxmt
htis, Sfir
711
Ioliatin. CaputlllL
Ocflrind dileSionis ^uamitt
prcccedenti Cdpite tradidit y
dliqtidntifyer intermijfd , e<t
trdcfldndd refumit , qucepecu*
U lidriter ddfidemin Chrijlum,
purdm (j fyncerdm y contrd omnes errorum
corruptelas retinenddm tutdnddm^ jkciunt.
^Ac ne ex dhrupto , d chdritdtii pr&ceptvs , dd
doclrindm fidei trdnftlire putetur , dnftm ui%
detnr drripuiffe ex mentione Spiritws ,<£udm
in fine terttj cdpitis fecerdt . Per Spiritum
enim fiinflumntrunf, >(j fidei , (j dile&ionis
prceceptum ohferudtur . Spiritusenim illumi
ndt mentes noflrds cldritdte fidei 0 (j drdore
dilecflionis infidmmdt , Qudntum dutem dd
fidei fynceritdte?n faechdt , mdgnd opws elh
cdutione (j dccurdto iudicio , in dpjudicdndis
dc difcernendis Spiritihus .cuim nos primum
bic ddmonet : repetitd propemodu?n fuperiort
prccmonitione , qudnoscontrd Anticbriflum
injlruxerdt. JSTecuiuisJn^uit,, Spirituicre»
ddtis, Spiritus nomine docttes intelliguntur:
Hd?n pduhpoftjoco SpiriM , ponit Tfeudo*
iropbetdS.qui phrU omnes Uddnt dffldtus
* * 1 O 4 SpiriM
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota>inj\Epifto.
$piritus fanSus , ac huius tituli pratextu
fiamdocT:rinam hominihus uenditant, pefimi
ftifimp&fipresi -Apoflolus igitur Sphitus
Vomen omnihus concedendo , cmnes quidemex
Spiritu hpuconcedit , picfuid tundem de
Chri/lodocuerint. Cuiuistamen Spirituicre
dendum probihet. JSfam elh Spiritus uerita*
tfs ex Deo , e & @> ffiritus mendutpj ex Dia»
W°>de$uihus } . &_eg. %%, Duoerunt Iro*
pheta:,Sedekias CfMicheas, contrariorum
Spirituumafflutu , diuerfipropbetuntes A*
chuh R_egi. VhiSuthun <tit. Egredtur jCr
eroffirieus mendux in ore omnium 'Vropbeta*
rum. Si ita res huhet, nonne tutifsimum foret,
Voti tantum noncuiuis, fednulli omnino cre*
dereffiritui f JSTum <pi nulli fidem adbibc*
ret,anu1!odecipipofet, Sic enim in contro*
uerfjs reUgionis ne impingunt , ftbi puhbrc
cauere uidentur ^uineutri parti afentiun*
tur. Sed nec etiam d hono S piritu in ueritatt
trudiripoffunt^uemfludio cauendimahs $i.
ritus, afe etiam ingrati repellunt.Quare A.
foflolus non dicit, nuHi omnino credendum,fed
V.on cuilihethahendam ejfefidem ,fedtisdun*
UMPtfifmexDeo, Ex Dco autem pf
Iofc
htnonoft
tioris iuiit
\aii:retk
jitrint, Qb
jtidntrehi.
miisftrut
froUte,cui
pe}u tfft
rituuml Qu
itruntinr.i
tujjleriijkl
juoi multi
tnergdnt : 4\
rumtm^u
tutdutmn.
W, iuntc
pfitmiks,
hhntiun cil;
SdthnZifu
VjMdhruinii
Ptttbinft
hmunifijti
~V ::::: ~-t
r.kaaatar
•.-.:.-:.::"
Iohann, Caput III L 101
7/oTi ofcitanter cogitdndum , /^c? dccurdm
tioris iudictj cenfurd exdmindndi funt dt& pro
bundi: retinendidutevi dc fe^uendi^ui ex Dea
fierint. Quam rtguTdm D. 1>dulus in dhis
etidmrebus quibuslibet eligendis dut repudi*
dndis ferudnddm prdfcribit. Omnid , inyuit,
probdte 5 quod bonum e& y tenete, Curdutem
ptjs cpu* effe cenfet Apoftclus probdtione ffi*
rituum? Quonidm multi ^feudoprophetcc ex*
ierunt in mundu (ydSToftroru temporum ftd*
tus^plerisip hoc nomine uidetur infaelicifiimus,
quod muhcc dc prodigiofx hccrefes fubindi
mergdnt : dt nihilo foclitiordfitiffe ^4pcftoh*
rum tempord , Iohdnnes hic futis indicdt. Si*
cut dutem extrdnoxidm erdnt ^dpoftoli , quod
multi ^Pfeudoprophetccin mundum prorumpe**
hdnt , itd nec nobis ^Lpoftolorum do£lrindm
profitentibus, udridrumhjerefum bodie repul*
luldntium culpd imputdndd elh. Semper enim
SdthdnZifdnidm fudmbono feminiuerbiDei
ddmifcet. Id dutem Dcus fierifinit , bonorun
(7 mdlorum cdufk. Cur honorum cdufit? Qui<t
cportet bccrefes in uobis effe ,quo<}ui probdti
fint,mdnifeftifidnt inter uos. u Corinth.it.
cuod ^poftdws uidctur dcfumpfifftcxDcuu
O $
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota, in j. Epifto,
t t . Vhi populus 1>feudopropbetis,ctfi mird*
culiscUrednt, credereprokhetur . Quid, in;
yuit Mofes , tentdt uos dominus Deus uejler
ut pdlam fidt , dn diligdtis ty ddb&rdtis ei
in toto corde ueflro. Cur dutem mdlorum c*u=
fd htcrefes exiftunt? ut pxnds dent contempt£
ueritdtis y z.Thef z . P roptered,i}quit,immits
tetillis Deus impojlurdm efficdcem ,ut cre*
ddntmenddcio ,ut iudicentur omnes aui non
crediderunt ueritdti,fed dpprohduerunt iniu*
fiitidm. Ezemph ^Mhah ? . P^eg . 2i . Spis
rituenim mdh offerente operdm fuam ddde^
cipiendum ^Achdh iLegem uerbo Dei refi-
fientem,Dominus Spiritui dixit,Decipies (j
frxudhbis, egredere ey fac itd : dc deceptus
1>rophet<£ mendacio Acbdh intertjt. Cii iai*
tur tdm multi 1>feudopropbet<c , (j tdm noxn
udgenturin mundo, <juis dd ilhs dgnofcendos,
non uidet effe neceffdriam ddmonitionem de
probdndis Spiritihus ? Et ne fruftrdprobdn*
dos moneret,modum etidmprohdtionis oftcdit^
In hoc cognofcite Spiritum
Dei.Omnis Spiritus quico=
iitetur
Io!
fite
car
on
fitc
btt
iile
qu(
Bt,i
SPirit
Qenerdlis
fdi,eJtj
faw ifft }
Stripurt
Ui docenit
^uctnftn,
■ «W Spirit
^hsf m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Iohanm Caput 1 1 1 L iot
fitetur Ihefum Chriftum m
carnevenitTe^exDeoeft ; Sc
ornnis Spiritus,qui non con=
" ; • fitetur Icfumin carne vcnif=
fe,exDco nonefLEt hic eft
ille Spiritus Antichrifti , de
.... quoaudiitis , quod vcnturus
fit^ScT nunc iam in mundo eft»
C Piritu ftnSo mpulfbs , Sdnc7os Dei
v3 komints hcutosfuiffe , 2 . 'Petrii.Jegitur,
Cjenerdhs igitur probdndorum Jfiirituum re-
guld , e H fxcrofxnchd fripturd, Cum enim
Spiritus ftn&usfibi ipfi perpetuo con/let , nec
- .. fecum ipfe pugnet , auare oui cotifntuned
Scripturce fkcrcC docent , Spiritus illos ex
. ...... ■ <D/?o «//** ccntrcuerjld ftdtuendnm
esl-.quiuero dliend ry * fripturis dbborren*
tid docendd comminifcuntur , Spiritus tnena
dd.cescenfendifu.nt. Qudnqudm dutemmen»
ddces Spiritus , omnes Cbri(lidn<£ fidei dr*
ticulos fint impugndturi , tdmen ddfundd*
x . tnentum ClmjlUn* doflrina fubuertendum
omnes
Annota.in j.Epifto, *
cmnesfuos condtus potifimum confirer.t. Idea $ mm
*dpofto1ui omifiis reV^uis dofhinx fidei p d rs M m '
t>bws, infunddmento contra errorum ^Pfeudom 'W^'
•prcphetdrum mdcbmas muniendo pracipueoc» ^ m > di
cuputur auemudmodum ry capite fecundo fecit. ^ tm(:
F undumentum uutem e& Chrifius^ry uerdfi* fti
deidt ipfo notitid. In doSrind dutem fidei de fa
Cbriflo trddedd^uijlnritus ex Deo,ouiuero lif.uufi
tx Didbolo es?? Omnis Spiritus,dit y <piicon, MM'
fitetur Ieftm Cbrifium in cdrne ueniffe , e% AiuM
DeocJl t ry omnis yuinon confitetur Iefum tur,Ch
Cbrijhm in cdrne ueniffe , ex Deonontlh, tiontmii
Confefio lefum Chrifium in cdrne ueniffe,non Cpiiic
tdntum dduerfitur JMdrcionis impioerrori, interufii
quo Iefum Chrijlum uerdm humditdm ttdturam fifj-iriti
affumpfiffe negduit,fed omnes H arefis, <{u£ &ri(lumi
unoudtn de Cbrifli perfottd rj officio extite* Bukh u
runt ,exdudit. iV ' dm yui confitetur lefuttt fcitArrk
Chriflum ueniffe in cdrne , is tdcite fktetur % fm, m c
eum, priufijudm ueniret in cdrne ,fine cdrne ab remfeino
tfterno dpud I>dtrcmfuiffe } Venire enim non gm Cbr,
dicitur^ui dntcd ncnfuerit,Qui dutem Chrim ajfe,
fium in cdrne ueniffe confitetur, dn non bumd*
fidm ndturdm dffumpfiffe fktetur ? Hac igi* titdn
pur e& uerd de Chrifiiperfond fintcntidmoi
fi*
v: *--:::;;;
-V.:::^- :
v ;;v^
lohann. Cap. Hl£ 105
fituerusDewsQxhomo. Ex bdc pcrfcn<e ccri*
ditione ,cfficium vos redimcndi , pro^nobk
dpud Deum interccdendi drpendet.l^rws enint
Dews^dit D. 'Pdulws^tyunusmedidtor inter
Deum cr hcminz, homolefws Chriftus.Chri*
Jli enim dduentum in cdrne non fktetur , qui ip*
fum (juidemcdrnem bumdndm ^ffumpfffedffem
rit: cduftm diit illius dduentus in curne^ ne^dt
fuiffe } utipfe effet foJus (y nnkus redemptor (j
u4duocdtus nofltr cordmDto* Conftfioigi*
tur, C briflum in cdrne ueniffe^continet dffer*
tionem diuindc (j humdnce ndtur<c in Cbrifo^
C prcedicdtionem foliws ipfwsredemptionis (j
intercefionis pro nobis dpud Pdtrem : <pi(C
qui ffiritws ncn confitetur , quonidm vegdt
Chriflum in Cdrne ueniffe^ non ex Deo ^fed ex
Didbolo effe dtprebenditur. T dlif fyiritus
fiiit Arriws^ JSd drcion 3 P elugius erc. Tales
funt, qui ex Chriflo ncn peifclujn redewpto*
rem,jed nouum Legisldtorem fkciiint , <juinc+
gdnt Chriflum pro omnibus peccdtis fdtisjim
ciffe^uiproprtjs fdtfcfhtlionibws peccctd ex*
pidndd docent , mi % el tdnqudfy dU%iUdtcrts %
ue1 td/tqud ivterceffores inuocdndos tnortuos,
$ublica> Eccleficc CdtboJic* uutoritate ftdm
biltunt*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
| Annota.inf.Epijfcn Iofl
hiliunf.ficut fupru de 7>dpiflts eli diSum,(j dftfe I
notiordfuntipforumerratd y <jukmuthicphn (Jiriit
ribm de tjs fit dicendum.Qudre Apo/lolus dd» nHfflC
dit.Hic esl ilh Spiritm Anti brifli.fi juU
dem dperte & ex didmetro cu Qbrifli perfona C ml1
CT officiopugndntiddocet.De yuo,inquitdu* C0S21K
dijli6,quod uenturus fit : cjuod fane uerum e&, qui 110
C refrendum ddregnum pontificium ,injuo noncf
o«n/rf 'Prophetdrum ©* Apojlolorum udtici* Pcr hc
«/^, defuturo £r regndturo Anticbriflo,funt
comphtd.is dutem priusqudm in Ecchjid regm UCHtat
www occupdret ,fuos prxcurfores hdbuit , P Jj f «
confr ^ Qhriflum (j ueram ipfius nctitidm,er* f 1 «^Q
ro?7fWs excogitdtidis ffdrgendis^ Anticbri* tkbri h
y2/4j« r^nf funddmentd <juceddm iecerunt . foiUmnt
^uamobrem iamtum ,cum adhuc inmundo ef* kf. :
fcnt Apcftoh , Anticbriflus etidm in mundo cron-
. yw//7^ fcribitur . Suptd dutem cdpite ficundo , (ta, Et -
/'» rt/'</ jf></r/Y prtmonitionis cduendi AntU tyeritifmi
cbriflum , doSrindm Spiritus S . jjiitio per Jf C :
Apoflolos trdditam ,retinenddm nobis com* tiAnn
mendduit^d firudtd,<]udm de AnUchriflo ui* ti^ t
c? orz'<*w ^/7 reportdrint, hic iniicdt. ^ ,. '
I VosexDeocftis filioli, & ui=
uiuism
..::•:;.'!•« :
Iohann>Caput HIR 104
ciftis cos , Qiioniam maior eit,
qui in uobis eft, q uam qui in
mundo Jpfi e mundo funt 5 idco
e munclo Ioquuntur,etmundus
eosaudit.Nos ex Dcofumust
qui nouit Deum audit nos , qui
non eft ex Deo , non audit ;nos*
Per hoc cognofcimus Spiritum
ucritatis 3 &: Spiritum erroris.
Flde ex Deo ndfcimur , dc Cbrijlo inferU
mur^Qui ueroex Deofunt y uincunt ^An»
tichriftum cum omnihus fuis memhris c fitteU
litihws :omne enim quod TfdtUK es7 ex Deo , ut
infrd dicetur^ uincit mundum , cr hdc e/l uU
&orid ueflra. , qucC uincit mundum ,fides ue*
jlra. Rt U ehrcC.n. JF ' ide uiceruntregr.d
operdtifunt iufiitid (jc . T emporihus igitur
-Apojiofarum , Pfeudoprephetce pertinentes
ad ^Antichrifium, infididS firuxerunt creden*
tihm in Chrifiumjpjbsq-, fuorum errorumld»
queis irretir e fiuduerunt.Sed pioru confidU"
tidm ryjbrtitudinem Iohdnnes hic prddicdt y
<jud omnihus erroru mdchinis fuhuerfis ^Pfiu»
doprophetas deuicerut } ne dh eis feducerentur.
Fidei
Annota. in j\ Epifto, I
Fidei enim prudentid ptj ,fidudes (y doloj tdttdfr,
1> feudopropbetdruminteUigunt et dedindnt, funenid)
Vliuero ,ut plerum^ fit , Pftudoprophetcc tenterer
uim cumfidude coniunxerint , potentidm dd* hjti Ch
uerfdriorum eiufdem fidei uirtute Juperdnt, kUtdiit.
qud ftdtuunt , non effe timendos , <jui corpws wU
poffunt occidere, pofled dutem no hdbent,<£uoi Sdtkn,c\
vtdle nohis jzcidnttN on enim ideo inui&ifunt m trtnn
CbnJlidni,dutore Cypridno M drtyre.yuu Iefui Ck
tth boftibws fuisnon occiddntur , fed quod noti tjuetnnck
ueredfitur occidi potius , fuam ut Chriftidn<c At hngt
fidei C uera doSrin<c conftfionem dbtjcunt. re am L
Siueigitur^PfeudoprophetcC^uosohidCbri dtfpk
ftusfiires uocdt , ex inftdtjs deceptionis pios (j confirt
ddoridntur- ftue eos T yrdnni, quod Chrijlus Uid . .-
oh id Ldtrones dppelht, dperto mdrteperfe* nt '. -
cutionis dggredidntur , uirtute fideiptj inui* Dow •
tfiperfiftunt, Sed cum imptj dfuis pdrtihus Hfmdfo
jldntem hdhednt Sdthdndm , miVe drtificem, fliciicnml
qui dolos frdudescf- Pfiudopro phetis dffirdt, timutlu*
qu£ hominis prouifione nonpoffunt Cdueri, Ee Q m
cum Sdthdn fit princeps mundi , contrdpios rm , f „/ u
tdntds copids covgregdt ,utue1 folo edrum d* iv,tl ( ft intl
JJjc&u ptj concidere debere uidedntur , unde ^nfaj
tdndcm ppjs y ddfr*udes SdthdntC cduendds^ btftcduf-
:: ^i::-:;
• ; - : ~"' lx
'
: :•;:::':::::
lohatm. Cap. Hlt 10?
t prudtniUUd uiohntidm autem eiusfu*
(linendam , tantd potentia * ^ m ,„ >0 ,
tentererum omnium creatore, © *>// 0 ^
lefuChrifld , fuiinptjs bominiim p f r fidem
habitant. Quoniam , inyuit, maior e£ , /«
«K)6« , quamqui irimundo, InmundoeJl
Sdthdn,cuius aflu eypotentia contra pios om~
viagervntur. In pijse&Deui ry fihuieius
I efas Chrifius , ^koc/ cognofcitur e Spiritu,
qucmncbis dedit,ut auditum e/lcapite tertio.
^4t longe maior efl Deus.qvam Sathan.Qua*
re cum Deusuerbi fuiprvdentia ,pios regit
at<£ gubernat , Spiritus fuipotentia infiruit
Cr covfartat , nibil afius , nihil potentia Dia*
boliad ipfos decipiendos vincendos<f; prcfici*
unt ,fid ipfi Satbanam ey vn.ndvm fimper in
Domino uincunt ,qvi prior mundumey mun*
diprincipemuicit. lohan. \6. Inmundoaf*
fiidlionem hdbetus,fid bono dnimo fitis,ego ui*
cimundum.
Cum autem mird fitphrumf, paucitas eo«
rum , <jui uerdm & ^4 pofiolicdm doSrinam
dmph&dntur , totus dutem propemodum
mundm ^ntichrifium fiqvatur, qu<e res muU
tis efl cdufit repudidndiuerdm Chrifii doc7rim
1> ndf/ij
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaatf )♦ Bpifto*
ndm. Qudrc u4poftolu4 fios hortdtur ^ tit t%
fudpdticitdte^t? dduerfdriomm infinitamuU
titudine Jldtudnt de ueritdte do&rince. Cau*
fiim enim exponit^udre phrifip omnibws inmu*
do y mdgis arrideant , qu& Antichriflus trd*
dit y (^uarn qiiA Chriflwsper ^Apoftolos docens
dd prucepit.Ipfi c mundo funt 0 inquitide^feu
doprophetis Antkhrifiis lo^uitur. Quos e
?nundo effe dicit.non tdntum, ^uod mundi con=
cupifcentpjs , dequibus fuprdfint dediti ? fid
quod nullum dlidm iuflitidm , nifi munddndm
nouerint y yuce eJl iufiitid operunuldeo e mun
do etidm h(juuntur , boc efl 9 tdntum mundd*
ttdm iufiitidm ,w £u<t cordm bumanct rdtio»
nis iudicio , eo^. corrupto (j peruerfiofiunt
p1dufibilid y docent. Qudre non mirum uide7i y
necpios ?nouere debet 5 quod mundus eos du*
dit. Mundus enivi , dicit Chrifiws fitludtor
vofier 5 diligit yuod fiuum eR 7 fudm iufkitidttt
Mdgnificit y ideo fufyicit ddmirdturTfiufi
dopropbetds , dd^Afird ufk extollentes iu**
fiitidm operum , (j dlid docentes contrd ue*
rdvi Chrifii fidem , qucC cv.m rdtione humdn<t
iton itd pugndnt. Af undi dutem uocdlulo 9
non tdntinnvidioremhominum multitudincm y
fid
lol
finceU
tiptnos ,
nunAo lc
pdtreh
undiiuinL
Je perfudA
S. Aiuiniu
fmhcuti
runt. Nc
toum Dt
frchdtur :
inmunAo,
uocdnAcse^
mciDtim
fmim ccr,
f>dtlt&
J*,*Q
}* hu
".: ••* ;;: ;
: : t £•'•■•*•'
::..'*'••'
...-"'•>'•'
- ••••'
loFiann.CaputlHL icc?
^celhntifi mo s,fupientfsimos , >r«£»«
»/•«<» , cr potentipimos } uof f . in inundo <?
mundo h } uentihus ^feudoprophetis uvks
ptbereintelligit. Nonejfe tresperfonus in
vnadiuinitutisejfentU rdtioni bumdnaJkcU
le perfuudetur : } ui igitur Filij cy Spiritus
S. dtuinitatem impugndrunt , e mundo cuni
fnthcuti, i n muvdo duditores fuos inuene=
runt.NcnfcUfide,fcd operihus dihcQicn/s
coram Deo r.os iuflificari , hunutvdt ruticni
prcbutur ; } uiigiturhuch } uuntur ry docent
inmundo , tjsfhcih mundus affentitur,Qui in=»
uocundos ejfeSun&osdocent , ut tun } uamu*
tnici Dei ncbis impetrent , } ud nos utpote mU
nus chdri Deo , minm etidm impetruremus : id
<juonidm ccnuenit cum exemplo R.egum cy
Principum in mundo , cum auihus per inter*.
tiuncios, R^egibus (y Principihus grdtos(y
acceptos ,nobis dgendumesl , ideoATundus
eiujmodi Do&ores dudit , Idem iudiciunt
es? , delndulgenttjs , de M ijfu , de 'Purgd*
torto , de C ommunione ccend Deminicdt fib
tilterd jfecie , (y de dhjs fletijk omnibus
dpijlicet do&rinec jidrtibus : inomnihus tis
Z dccendis
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
A nnotsuin ) /Epiflo. loh
docendisc mundoloquunturjdeo rfidior (y me* iitrntur
lior pjrs mundieos dudit.Contrdjntiuit Qu tnh
poftolus^nos ex Deo fimus y de iuftitid^de Chri fyiritus
Jlo , cccterisg rehus pertinentihws dduiidm ce= ftura \
terndm ^nondliter fintin.ws ,quam Deus fen* ctc -
tiendum uerho fuo pdteficit. Qui igiturno* c\
uit Deum,fiitf de Dco(j ipfiu* uohtntdtt h\
Tton dliter fintiendum^uam ipfi fi putefcit^is ror d\
dudit nos. JSfos enim non ex ??ii',ndo . fcd ex nemofki
Debhquimur^ td enim fil ummodo docemus^ minu^cc
qudC Dews docenddnohisin uerhofuo reuelauit. ioctrinv
Qu^i non elh ex Deo , von dudit nos. Iohdn. 8. hundos f:
Quiex DeoeJl ,utrbaDei dudit , proptcud ctrto Dt
ucsnonduditis^uid txDeo nonefiis. V ' er* EtElU
hum dutem Dei e& Apofiolorum dofirind. $ cum R
Quiuos dudit me dudit , yuiuos JJernit me fuiiptgh
J])ernit, quime JJernit % fiernit eum qui mifit fiU^rti
me.Idcirco Iohdnnes fitdm (y reltquornm A* ftcerunt £
poftolorum do&rint contemptum ffeirittos er* uililm j •
roris ejfe certifiimum ivdiciumgy eiufdtm do* nedcg \
flrindc dmorem , Spiritus ueritdtis uerifsirnu tU . p m
teftimonium ejfidfferit. Pir hoc , inquit t co* rtlim^
gnoficimus Spiritum ueritutis 0 <y Spiritum r *mdgnoru
erroris. Secundum reguldm igitur (y dmvfi* UuerhiD
fimfiriptur* ^ropheticde cr Apoftolicd Ju= \mtntU </
dicentuY
*Pfc
t*.::: : ; : ,.V
':.«•-::•■
'» 1
• '.: p'^
Ioliann* CaputlllL 107
dicentur cmnes dc flrins (? ipfirum dutores.
Qui enim tttiend dfripturis docent , o/w /infc
Spiritus erroris, non funt dudiendi. Quifcri*
ptur<K t;f[: covfentuneu docent , pro ueris do~
& oribus bdhendifunt (j dudiendi • Qnas tdmen
cur pdvcifiimidudiant , plurimi aut cr f;rc^7*
lentifiimi in mundo homines, cur Jfiiritibws erf
rorfs dvfuhent, ejucniam iam expofitum es7 y
nemopjurium 5 qudntumuis excellentium ho*
ininum confenfi ^fed Apcftolorum teftimonio y
doctrinam quamhbet , ipfarumcj.. do&ores pro*
bdndos fcidt : exemph Pdphnutvi ^quijretus
certo Deiuerho , folus toti concilio reftitit,
E t Elig ProphetcC , qui folws FLegi Achah y
CT cum H^ege confntientihus quddringentis
quinqudgintd ^Prophetis Bddl,(y mdioripo*
fuli pdrti y f oppofuit.I dem omnes Prophetce
fcerunt^ CT -Apofoli. iVon enim> ficut in ci*
uilihus iudictjs plerun^fitjtd in dtjudicdtio*
ne dcgnidtum , numerdndct mdgis funt fnten*
ticc , £udm ponderdndx. Pondws fntenttjs in
religionis cduft dicendis dffert 9 nonplurium
(j indgnorum hominum confenfws^fedgrduifii*
md uerhi Dei autoritas :qud (i unius bominis
fcntentid de totdCbriflidnu dodrind, (j de
P j qudlibtc
V
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj\Epifto* 1
qtidlihet eiws pdrte niteretur , omnium Impe* 1 IC C
ratorum, R-.egum, Principum , Pontificum, jx\ h
Epifcoponim, dcbreuiter omnium hominunt ru ptehi
diuerf.m fniientium dc Jidtuentium fiffrd* mfnji
gJis dt$ iudicpjspraponderdre , dt<£ dntefrri
debet . Qudre inprobutione do6lrin<c , non eJl y.
e xpcc7a ndus,nec re^uirendus multitudinis co= Uttpr^
finfi,,fed fuid Deus in uerbo fuo per 7>ropbe a * m j rirn
fas & ^ipoflolos fuos ,in Scripturis finSis riusnl
t'-ddito dpprobet , unice ffeSdndum eJi dt&
r ;^ u a n 1 > , ^ onemrcp
Jc^uendu.ri ccc ^dpojtolws de cduendis vfeu* ejTeAkr
doprophctis repetend d , dc fuperioribws ddtj* t(r(S *
ciendd effe cenfuit , Quj£ fi feruduerimus,con* m ;
trd omnes ^feudopropbetdrum improbos co* • r n
r r? 1 • j n • hchsm
nutws Jyncerum h.udnge/ij doitrindm ry ue* r -^. y
rdm in C hrifium jidem , Deo nos adiuudnte.
c i t ■ More.le:,
jdcile tuecimur. ( '
Dik<fti 5 dihgamus nos inuke, rtdmu
quia charitas cx Deo cft. Et *6
omnis qui diligit^cx Dco na- *****
tus cft, Sc cognofcitDeum* ^ f m ''
Qui non ciiligic, nonnouit
Dcum , quoniam Dcus cha-
Monfirdt4
:r:: :' : rC
)8
:r:::
IohanmCaput IIIL ioj
MOnftrdtd rdtione , yirfcm t«*
fidei fynctritdtem^contrd cor«
ruptehs ^Pfeudopropbetdru retinedmws, nunc
rurfus ^uemfru&umfides pulcberrimum pro*
ducit , da? mutudm dih&ionem colenddm nos
hortdtur . Dilecli , diligdmus nos inuicem.
hdncprctfentis exhortdtionis fuce propofitio*
ne?n y primum hdc rdtione confirmdt.Quid chd»
ritds ex Deo e&Jd ^uod moxper dmplificdtU
onemrepetit 0 cum Deum ipfum cbdritdtem
ejfe dicit . Quod de Spiritus S . perfond ue*
teres dicflum exifti??idrunt , per fe ^uidem
non e& reprehendendum. KHenim Spiritws
ftnSus mutuwspdtris (y fily dmor dtty cbd^
ritds. JSTon dute?n hic depdtris (j fihj mutuo
d?norefedde Deo.ficut dlidrum uirtutum^ut
fdpiatice (j iuflitice Idrgitorejtd quog duto*
rechdritdtisin nohis lo^uitur.Sicut eni??i omt
nis ftpientid (y iufticid ex Deo e& y itd(j
cbdritas : nec dliunde nohis contingere pof=
funt , nifl dh eo qui non tdntum fipiens efh (j
' iuflusfed qui ipfii etidm ell fdpientid (j iufti*
tidyitd exfolo Deo esb chdritas 0 quid Deus ipz
fe esh chdritdS :fvns enim (J origo omttisdile*
dionts , Sicut igitur prdflunti fitpientiduU
^4 rum
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj. Epifto.
rum Uuddntesjpfitm fdpientidtn Uyperloll*
kXs nonnunqudm dicimusjtd uerc Deum ipfum
chdritdtem effe Iohdnnes dicir y ^uod totwsd*
tnore nofiri urdedt 3 fui dcproximi auo&d*
morisignem in nchis dccendap. Siigirur chdo
rir&seftex Deg , ddeptfi Deus ipfe chdritcis
es7 , Ommsigitur qui ex Deonutws eJl ,(j
Deumcognofiir^diligir . Et c^ui non diligit,
non nouit eum . Scd c/edentes in Chriflum,
nouerunt Deum 5 CT per fidem Chrifti ndti
funt exeo • De cognitione enim^ ndtiuitdtt
fidei hic dgit. E rgo credentes in Chrijlum fe
inuicem diJigunt, fldmmas enim dile6lionis y
Tidfcenda perfidem ex Deo , tjui e/l chdritas,
ccncipiunt. JSfdm cum dit y omnis qui diligit,
ex Deo ndtus e&& cognofcit Deum, non in
edm fententidm dccipiendum eft^udfi uel fihj
Dei ex di]e6lione ndfdntur^y non ex fideifU
cut contrd Iohdnnem docent , qui chdritdte fi*
dem effo rmdridcu iu ificd ri trddunt, ut1 audfi
cognitio Dei oridtur ex nofird dilec?ione:ne*
tno enim diligit^uem non cognofiit-.nudnqudrti
cognofiipcfit 3 yuinon diligdtur.I cbdnnesi*
giturcum dicit . Omnis yui diligit.ex Deo
V t d(us efi,et ccgncfiit tumftntit.yuiuereDe*
m
loh
mtifini
juoitxD
cidrita/i
juinotiilih
cttn ' i
Fides tnh
UedtinC
clion".inco
tiiAetniti^
liadt iiltci
ihnikntu:
generm,
In hoc
inno
unig
mun
um,
quoi
Dcui
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Iohann, Caput 1 1 1 L 109
vmcognofcdntperfidcm,crutre fint exipfo
ndtitfieri non pojfe , cjuin etidm diligunt , eo
auodex Deo ndtiftnt ex quo non tdntum fit
cbdritdsjedquijtt etium churitus ipfa .ltd<£
<jui non diligitjion nouil Deum^fidei uidelia
cetvotitid^ud fiU Dei, ex deonjfcimur.
Fides enim dgnofcit , quod deus nos cbdros
bdbeut in Chrijlo.Quure hccc fides etidm dile*
<flion? incordibwsnojlris excitubit.H ic certe
uidemus ? yuam dr&e cum fide ^Apojlolus col*
Vgdt diletfionem , qud quicdrent ^Jrujlrd ac
jklfo fibi de fide (j diqnitdte filiorum dei
blundiuntur 7 aui <L pdternd uirtute tuntum de*
mmm
generdnt.
V ' In hoc apparuitCharicas Dci
innobis, quod filium fuum
unigcnitum miut Deus m
mundum , ut uiuamus per e=
um, In hoc eft charitasDei,
• ' - quod nos non dilexcrimus
Deum , fed quod ipfe dilexe=
rit nos , 8C miferit filium fu=
j um
Annota*inj\ Epifto»
um propitiationempropec=:
catis noftris» Dilecfti fi fic De=
us dilexk nos , 3t" nos det>e=
mus nos mutuo diligere*
PU^tcedente rdtione ojlendit ideo diH*
gendos effe frdtres < ouU fides ; qud filj
Deindfcimur,nonpofiteffe otiofd o ■ fterilis
notitid . JSTunc dilec7ionis Deiergd nos im*
menfie mdgnitudinis ojlenfione , dd nosmutuo
diligendosincitdt ,fimuUt$ decUrdt , cudre
non folum chdritdtem ex Deo ,fed Deum ip*
fum chdritdtem eff dixerit , Duo dutem hic
immenfe Deiergdnos dileSionis drgumen*
td recenfit . ^rimum yuod filium fuum , (j
non dlienum : cr filium fuum unigenitum , <j
non ex plurihus unum , cum non babedt nifi
unicum filium * Deusmifit in mundum,ut df*
fumeret humdndm ndturdm , in ed ianomh
niofifimumCrucis mortem pro peccdtisno*
flris expUndis fubiret , ut uiudmus per eum:
guifolus eJi uU,ueritdsry uitd , nec nobisper
feccdtum mortuis , a. ^uo^udm uitd , nifi <*'
Chrijlo rrftitui potuit.Quod igitur Deus
patoj>ere nos dilexit ut potius,^u2m nos ater a
Iof
itttiortii
tiFihim
mnfdrnfi
utorts d
nidgndd
NdMfc
fudtnconii
coniitti f
ingtntid^
tidprtfu
morisin:
iiltclicni:
in muniui
Pmt
mcnfi dftici
tunojlron
ios tonfucr
grduifwit
mnmiftrit
W
rit > u *proi}
*<ieret,D
f
v:-:
im.mtsa
Wfdjkja,
t. :-"-:*
•'.:.ir/.:.-«
va*'atif* {
. .:'-••'•
''•'•:' ;; ''
" •
Iohaiitt* Caput 1 1 1 1
ftce mortis interituperire /ineretjer unigenU
ti Fihjmortem redimire uolueriv , <tn ntnim*
menfimfudm chdritdtem ergd nosmiferos pec*
Cdtores decldrduit ? Multd quidem funt (j
vidgnd dUd quoq; Dei ergd nos dmoris fignd.
JSf dm (juod nos dd imdginem (y ft?nilitudinem
fudm condidit ^uodnojlroufui res omnesdfe
conditdS fubiecit , (y quotidie nobis multd dlU
ingentid guberndtionis (j defnfionis benefit
cid prctftdt , e d non funt obfcurd Dei ergd nos
amoris indicid : fed nihildd Cbriftum 5 (y eiws
dilccflionts dmplitudinem^qudm ergd nos ?niJfo
in mundii unigenito Filio, teftdtijlimdmjtcit.
Prctter hoc esc rr dlteruDei erad nos im*
menfi dmoris <tr gumentum ^uodlicet ncn tdn*
tu noftro ergd ipfum dmore 5 dd nos reddmdn$
dos non fuerit prouocrttws ,fed ddperpetud dd*
uerfas nosirdm (j indigndtionem retinenddM,
grduifimis iniuriis d nobis fit Idcefitus : td*
men miferit filium fuum unigenitum propitid*
tionem propeccdtis noftris , incjuibus dlio^ui
nobis perpetuo mdnendum dcpereundu fiiiffet.
Id enim 0 quod grdtuito indignos itd dilexe*
rit,titpro ipfis filium unigenitumin ?norte??i
frddertt 7 Dei in Cbrifto ergd nos dmoris dmfi
plitudincm
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
! 1 /
*-
Annotaan j JBpifto.
flitudincm tantam ejfe Hculentcr cflendit ,ut
maiorejfe nulh modo pofit.V t non iniurU
cbdritdtem non tantum ex Deo , fj Deurtt
chdritdtem ipfam ejfepaufo antc afirmarit,
cum nos.nifi ejfet ipfa chdritds , tdntcpcre di*
Vgere non fotuerU. Oflevfm hoc tnodomd*
gnhujinem dmoris dei erganos ^adncjlram
ettdm dileSionem in dnimis noflris excitdn?
ddm , in conchfione accommoddt . Charifimi
fi.fi* , inquit , dews nos dilexit, (j nos debemws
nos mutuo di1igere,ficut ipje nos dilexit.Cba
rifima enim acpretioftfima cjua-^pro JratrU
hus expendere nihil cunSemur , nec expe&e*
mus dum hoc ipfi promereantur , fed uhro c
gratis , erga indignos ac mals etiam de nobis
meritos , omnia dileSionis opera rj cffiicu
exerceamus, Sicut ry Jitpra exemplo Cbrifli,
nominatimuitam pro Jratrihus ponendam ef*
fe dixit.
\
Dcum nemo uiditunquam, Si
diligamus nos inuicem,Dcus
in nobis manet , cV charitas
cius cftpcrfccla in nobis. Ex
hoc
h
n
<i
b
&m im
U,Dtx
Jpcfic
c Icbdt
tfftinui
ttf[dm y
Dttmz
intoncnj
pcy
tjfwu
ditur. C
dUtdCCtf }
famit)
toDeij,
5V
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
: '-v:> ;; ,
«JJKpisrii!;
•■•-■?•:::::•
■~ •:.'!:.■
PMM
Iofcann* Caput III L nt
hoc cognofcimus in eo nos
manere ; & ipfum in nobis,
quod de Spiritu fuo dedit no*
bis*
HARa esl tertid rdtio , qud nos dd mu%
tudw dile&tcnem exbortdtur, ed ut re=
cliu* intilligi pcfit^cbferudndu efl \ hdcuer*
bd, Deum nemo uiditunyudTn ,dlio ftnfu bic db
^Apcftclo repeti^ qudm in Kudngelio Iohdn.u
a Icbdnne Bdptiftd di&d reftruntur. DevtJt
effe inuiftbilem , cr lucem hdbitdre, nobis indcz
ceffdm , utrcbiq dicitur. ISfdm u Timotb. 6*
Deum no propter denfitdtem tenebrdrum,<picC
in eo ncn funt ull<t ^fed ficut Solem merididmi
propter immenfc lucis cldritdtem 0 inuifibilem
effe>nec nobi* dccejfum dd ipfum pdtere often*
ditur. Cum igitur nunqudm ncs ipfum uifuri
<tut dccejfurifuerimu* , nec id ullomodo nobis
Ccccis C7 cldudi* fkcerelicuerit 0 ipfe exdrcdnd.
fud mdiefldtis fde prodire.^y ex indcceffct lut
cis cldritdte , dd nos tdnyudm udlidiws ddin*
firmiores dccedere , d>gndtu* e/l.De hdc igi*
tur Deiinuifibilis pdtefk&icne , C dcceffu dd
nos
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota. inj.Epiftou
fios.dfnlo lohdnnes , Bdpti/ta ry EuditgeJia
Jla lojuuntur ,fed non dmho de uero (7 eodem
pdtefnSionis et Dei dd nos dccejjws modo^uer»
bdjnciunt . JSfdm cum Iobdnnes Bdptijld di*
cic,nemo Deum uidit unquam , prdter filium,
yuie& inftmipdtrit^ui e/l intimus conftlid*
rius.x? pdrticeps omnium drcdnorum confiU*
omm Dei:indicdt,neminem tiohfc,<jU<£ de Dei
ejfentid ,ry pdternd ipfius uoluntdte <y grt=
tid^ergd miferos peccdtores ccgnofcenddfunt y
tiidrxdrc potuifejrceter fiUum . de hocmodo
pdtefkclionis , quo Deus nohis perfilium con*
friciiM fieri caepit ,uerhd Bdptijl* funt dc,
cipiendd,ficut er Cbriflus Ichdn.i 4 . ad^PhU
Vppum dicit. 'Vhilippe^uiuidet me , uidet (j
patrem meum:ideo Chrijlu* Coloff.i. dicitur
imdgo Dei inconjfricui. Hoc uero loco lo»
bdnnes E-Udngeliftd,non lo^uitur de edpdte*
fcSi one Deiinuifibilis , oud ignordntibwsper
fidem Chrifli innotefcit 5 fedqud in bominedi
fidvi imdgintm condito y et renoudtoper Cbri*
ftumfc nobis etidmconffcicuumreddit: uttuni
pro ingenti beneficioin nos colldto per Chri*
Jlum 9 Deo grdtitudinis cdufii nulh pofii*
musprxfidre dile&ionis officid^uibus ipfe itii
digedi
lo
iigtdt 1
istsl t%
flrdm noi
(Urdre.l
udtodih
• culiltfi
woiw.fi
tnoiit.b
titrt.fiti
rtfycnith
io teuidii
tnttmfi 1
dtnsHn
msftciflis
mnfcifi
fdttf.citns
tnsfeprh
tum,ueu r
urnituY.
Sicigi t
^lihenter
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
■* : ' ; -*"'.::r
-.;.-:::.' ;r
frlM
Iohann,Caput IIII, 112
digtat rPfil^Si efuriero nS dicam tibi me«
us ett enim orbis terr* , (yphnitudo eius: no*
}tr<tm nos trgafe gratitudinem Dcus uuh de*
<^rare,benefaciendo homini tor.dito ry reno*
ttdto ad imagincm Dei, \ua fe Dcus etiam o=
culis ncfiris corfiuitndum txbibet. Quemad*
modum cr defi Qhrifim diSurus e£ in extre*
m 0 die , M atth . 25 . Efiriui ey dcdifiis mibi
edere,fitiuirydedifiismibibibere,eyc. Tunc
refiondebunt ei iufii,dUentes.Domine ,quan*
do te uidimus efurientem,rj pauimus,aut fitU
entem.ry dedimus tibipotum (yc , Et refion*
dcns I^ex,dicetil]is,Amen dico ucbis,ouatta
nus fcciflis enim de bis fiatrilus mtis minimis,
mihifcifiis ryc.Sicut igitur Deus inuifibilis,
patefnciens feper ftlium , uerdi in illum fidei
confficne confiicitur in nobis ,itd patefkcU
ens fe per hominem ad fiam imaginem cre<t*
tum.uera. ergafratres dih&ionein nobis ejfe
<trnitur t
Sic igitur ^4pofio1us argumentdtur,Dt a
um ntmo uidit unouam , nemo autem tJl oui
non Ubenter Dtum uidcret.lcban,\A t .,Dcmi*
nt,dit Pbilippui.cfiendt nobis patrem,(y fof?
ficit
1
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
ftcitnobi* : in yuibi
Atinota>in)\ Epifto*
hm autem Dews munetyilji
Deum hduddubie uident.Ad anet autem De*
U5 in illis.qvi f inuictm diligunt. Rrgoquife
inuicem dijigunt , Deum infeuident : auunto
igirur Deum inuiftbilem 0 uidendi defiderio
tenemur 0 tanto/ludio dd nos mutuo diligen*
dosferridebemws . ISfon dutem tantumdicit,
fi diligdmus nos inuicem y Dews in nobis m<t*
netjeddddit { charitds eius eslperfefld in
nobis :fmper enim oritur proximi dileSlio^ex
churitdte Dei,pcut fuprd dixit , Quiuiderit
frdtrem fuum egentem cr ciaufrituifcera fud
db eo , ^ucmodo charita* Deimdntt in eo?
Chdritdtem dutem Dei perft&amfiwfliciter
uocdt , uerdm (j nonfmvlatam Dei innobis
dile&ionevt^ cuiws perfclce charitatis Deiin
vcbiss indiciu es% uera dijr&iofraterna^ficut
perfclionis frdterncc diletiicr.is in nobis (i$r*
num e/ljt operety ueritdte nos inuicem dU
ligdmus.N ififrte de ed noflrce ergd Deum
dile&ionts perfi&ione ,flcundum <S4vgvJli*
num j mdgis dccipi pldcet , du£ ncn in fingu*
Jorum Dei dilecflionis operum integritdte y
fld in omnibus bonorum operum ^eneribus ^fe*
cundum omnid diuinx legis prccceptu 7 ficien*
dis
i
Quoc
kritdi
ligdmi.
tucdfiti
fcimsjtit
lis^uoic
Sfiritu
ILom.l.
u numr
'Pduhit
finmhci
inauitjc
rm uidth
hptdr p
ncnldtdn,
Mtttoi
mjtti i
fwdm in
kt MdUtt
fltfDfiMft]
lohann. Cap. IHL K j
> de V* V/Pi» ficundo diximus.
i^uod dutcm in nohis Deus maneat, ry eius
d>*ripasfit in nohisperfi<Za,fi nosinuicem dU
ligdmus, bac ratione prohat , yuam in fine term
tncapitis etiam adduxerat . Ex hoc cogno*
fcimus,in^uit,in eo nos manere, <? ipf um i„ „ 0<
bis^uod dejhiritufuo dedit vohis, Etenim qui
Spiritu Dei ducuntur , hi funt FiUj Dei.
•R- om.S.Imer reliyua autem Spiritus S. do»
7ia numeratur etiam fraterna dilefiio , ei$*
1>dulo inter reliqud dond Spiritus S. dignif*
fimus locus dttrihuitur. i.Corin.i } ,Sec7emini,
inquit,dond potiord, ry adhuc his excellentio*
rem uiam uohis cfiendo . Si linguis hominunt
hfudr cr tsfngelorum, chdrirdtem dutem
tion hdheam ,fk6lus fum cts refondns, ry cym*
bdlum tinniens . Et fi hdhedm prophetidm ry
miflerid omnid, omnemq, fcientidm, etfthdheam
cmnem fidem,ddeo ut montes trdnsjeram,chd»
ritdtem dutem non hdhedm,nihil fum , ry fi in»
fumdm in dlimonidfrt omnes fkcuhdtes meas,
ry fi trdddm corpus meum ut comhurar ,chari»
tdtentdutem non bahedm , nihil utilitatis crf-
•pio.Qudre cumdile&iofrdternd tdnta fit exi
ttlhnti* inter reliqud Spiritws fin&i dond+
i*rri
m
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
A nnota, in j\ Epifto* lo
Um enumeratd aucC certe funt eximid ,ut ftnt y\i } ,
dileSione HU omnia fint inutilid. Qui igitur trinjttic
fe inuicem diligunt , S piritum finc7um fe dc* wc;f(f c
cipiffefitis inte1Ugunt,fine cjuo fe mutuo dilif tion( :
gere non pojfent, cum di1ec7io fit donum SpU c y f
ritus S.proprium. E% Spiritu dutem cogno. m „j)
fcimm ttos in D eo mdnere , ey ipfum in nohis. y^.. ; fl
Ergo ex fdternd dile&ione cognofcimus nos
in Deo mdnere,ry Deum in nohis, ry per con. '
r • r ■ i .« . X tum putit
Jetjuens qui fe-muicem dihgunt ,Deumin fc
mdnentem uident . Quem ftcut uidere cm=
ttes exoptdnt, itd fedulam fiatres diligeitii
operam nduent. .
R
n m
ftolufM
cemdtligi
ftsjedt
, . fttslut
Et nos uidimus Sc tcftamur, «wa
quod pater mifit filium Ser= ^mnoj
uatorem mundi . Quisquis $ im &>
confclTus fuerit , quod Iefus
/lr .. nv • • ccuktcsu
dt hiius Dci,Deus 111 eo ma= th
nct,cx: ipfcin Deo, ,f uo y t
. . n »Ucum(
V rfas intermiffd pdulijfrer commendd*
tione dih&ioni* , reuertiturdd cd tra* ^Wjitip
dendd,
I
k
' •: : r.r. :;
ai,(juo(llii
lohantt.CaputlllL 114
, <p* funt F idti p&prid. bdncautem
trdnfittoncmhic facit , ocqajiont rcjjwndendi
tacttce cuidam ohieSioni , }U< e cx ultimara*
UonepauVoanteaudita, oriri potcrat. JSf am
dtJec?ioncm ejfe dixerh ,jua in Deo maned*
wus t cr Deus in nohis * qu* ^uidem Dei in no*
his manfio , cum dhjs in focis fideifru&ut ejfe
perbihedtur, ne quis uel ^ipoflolum eius ollU
tumputet, aut aliter quam ccnuenit,dihclio=
ni manfionem Dei in nohis attrihuat , ^ip 0 *
Jlclus fuhindicdt , auandodicat ,<jui fe inui*
cem dtligunt, in Deo mdttere , ey Deum in ip*
fis , fe deftgno Deimanftoni* in nohis 1oqui 9
qu<ee& uerddijeclio , c confifio Fidei ; r y
nonde cdufa ,ou£ esh fides inChriflum faU
iiatorem noflrum. E t nos uidimus , dit, ry te*
fidmurryc. Qua: Chrifhs inhis terris filu*
tusnoflr<£ cdtifa ficit ey docuit, eorum omniuttt
cculdtcs tefles, ut Apoflolos fucsinmuuduvt
tt1i<^tidndo emitteret,tis omnihus ctiatn intcr*
ejfe uoluit. Cum igitur oculisjuis uiderint,
omnia cum Chriflo euenijfc.pcundu omnes cir»
cumflantids .quibus Deusin T>rcphetis aduen*
tu fihi fui qut promifirdt cit cufcripfl t , Quare
Q Z Iobannes
Annotaan ) «Epifto, I
lohdnnes , qui dhfentihws reliquis ^ApofloliS MtM*
cnm Petro Idcoho Cbrijlum trdnsfigurd» dit,8n
tum in monte, (j finguinem in borto fuddntem fcriptdj
uidit, C *P etro etidm poft dhnegdtionem di» fliujlh
grejfo ,fo1us pdfioni Qbrifli us<£ dd finem in* tUfern
terfuit , de fe in primis CT rehquis Apoficiis femoitn
dicit , ISfos uidimws (j tejhdmur , quod Chiftc :
pdtermijerit filium, cjuem dtited per Propke* ttrdilig
tdsinfcripturis fintiis promiferdt ,FLomd.i. mnfioni
Sicut dutem pdulo dnte y filium apdtremiffum mnfio%
tffefcripfitjit uiudmu^ per eum.utfitpropitit tflfiics
dtio pro peccdtis nofiris,dc rdro ddmodum/i* n i em d
rte infignidliquo titulo \ congruenti cumpro* tdm dut
prio Cbri/linos redimendi dc faluandioffi* crcfitco
cio y ipftu6 mentionem fkcit : itd hic Serudtoris fmsjin
mundi dppejldtionem ei tribuit , qucC cjuidin ft
continedt expofitum e/l fuprd cdpite primo 3 (W^
ubi Cbri/lum dixiteffe propitidtionem , tton JmDtil
tdntum pro nojlris^fed (j pro peccdtis totius Corittni
mundi. Exquibus dppdret, (y ([uidpotifimum fitconfy
^Apofloli fuo teflimonio nobis perfuddere dt % m fc^
Chrijlo conentur p (j quid nos uerd fide dt rtnJdnt'!
Chrijlo tenere debedmws : nempe ? <juod pdter^ niumfi^i
ficut promiferit ,filium fuu?n miferit (y txbU utorumrc
iucrit nobis^ui filius fit uerws Dews(j bomo, M •
Medidtot
. : - ; r::r
jijnjocicioi,'
110
IohanruCaput II IL
Medidtor inttr Deum ry hominesfiue ut bic
*it,Serudtor mundi. Iolwzo. Hdc dutem
fcriptdfunt,ut creddtis , J^m f j? Chri.
Jlus,UhfiHws Dei,ry credentcsuitdmhdhed<*
tis per nomen eiws . Quiigitur hdcfideferudt
fermonem Cbrifii ,^uod e& Eudngelium de
Chriflo ,dnnuntidtum dh Apoflolis, huncpd»
ter diliget , ry cum Chrijlo dd eum ueniet C7
tndnfionem dpud eumfhciet , lohdn. t^.uhide
mdnfione Deiin nohis hquitur , ut eius Cduft
elh fides:diferte enim dicit. Ego c pdterue»
niemus dd eum,et mdnftone dpudeum fkciemws:
edm dutem idm fkSdm , uerd dihSio, C7 <l u£
ore fit confefiio fidei decldrdnt , de dihcliont
Jprius dixit,nunc de confifiiontdit.
Quifguis confffws fiierit,<juod lefws, eJl fi*
liws Dei,Dews in eo mdnet,(j ipfe in Deo cjc.
Corde enim creditur dd iujlitidm,Ore dutem
fit confefio dd fdlutem,R~omd. x o. ±Jon du»
tem dicitur confifiio ore fieriddfitlute prome*
renddm : fitlws enim C7 uitd dternd es7 pr<£»
tnium fidei iufiitU ,qu£ ficut es7 grdtuitd pec
cd torum remifiio propter Chrifium Iejum,itd
ipft uita (Cttritd a D. Pduhgrdtid dppelU.
qL_ * tur *
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota> in j\ Epifto*
tur^udre non fentit^nos nofilrd confifiione fiia
lutem promereri y fid eu ratione confifiionem dd
fulutrm ore fieri dicit^ud .A&orum i^.fcrU
bitur ^quod per multos dffiicftiones oportedt
nos intrdre in regnum Dei # Qui enim iufiifia
Cdti fide in Cbri/lum , digne bdbentur uitd <c=
terndjnedm tdmen Deus ipfos non dHomodo,
cjiiam per Udrias (7 ??:uhiplices dfjiicflicnts
introducit : ncc tamen tclhrdutid dfifiicflionu,
cb id c/Z mcritum uitd ccterncc ^fedviodus ufx*
tdtus(j ordindrins quo Dcusfcht, fiUosfuos
in uitcc cctemcc hdreditdtem introducere. Itd
1 jide credimus dd iuftitidm , qui efl Chrifius
crucifixws ,propter quem folum etidm fialud*
mur , ortduttm confitemur >ddfithtem,non
7it confifione fxlutem pfimum fromereumur
fed ^uod dd edm per Chrifium nobis promerU
tdm (j idm pdrdtdm.per confifiionem tdnqudm
fer hgitimu?n (j ordindrium modum^nobit fit %
Deo duce^perueniendum.
Quid dutem ore conftendum e& ddfiih*
tevtudem quod cordedd iuftitidm credendum.
Qiuf^uis confijfus fuerit^uod 1 efix esl Filius
Dei, Deui in eo mdtiet (j-c 4 hccc confifiio con*
fonut^uni confifione^drn Detrw fuo y (y re*
liguorum
u
Dtiviue
»o,CT»»
fe pronw
trumutrc
dicdt.iti
turC[ri\\
XWN
flr fiitn.
rejtr co
hxcfitut
yuiuerc <
Mrifi
nosiffis j
flwintnu
ptUtiom
fi femt
m<ttm\
mis ::
ncmia
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
}0
loliann. Caput 1 1 1 L "tf
li^uorum Apoflolorum nomine de Cbrifto <£-
didit Mdttb. 16 . Tu es Cbriflus iih Filius
Deiuiuentisioud Cbriflus uerus Deus (y bo*
mo,(y unicus redemptor dc faluator mundi efi
fe pronuncidtur . Sicut dutem Chrijlus 1>e*
trumuere confitentem , eo in locobeatumprdi
dicat , itd bodoco dicit , qui u*r: confitedn*
tur Cbriflum , deum in ipf s mdnere.ry ipfoi in
JDeo. £Jdm dpud ouos Pdter mdnfionemfecit
per fidem ,dpud eos mdnere.nec db ttlis recede*
re,per conftjsionem cognofcitur . Cum dutem
hcecfit uerd beatitudo,fi Deusin nobis nune»
at, CT nos in illo , oudre bedtos ejfe iudicemus,
quiuerc Cbriflum confitentur Juccjrdtiont
dd Chriflumfrrtiter cr dnimofe confitendum y
vosipfos quo<£ excitemus. Etenim qui Cbri=
Jluminmundoueri confitentur , ipfumfohm
e .ffe i percuem uiudmus , ipfumfohm effe pro*
pitidtionem propeccdtii no(lris,ipfumfolu ef*.
fe ferudtorem mundi , ipfum folum cffe^Ad*
uocdtum noflrum dpud i>dtrem , cxfdfitifi*
tnis tormentorum dc fipphciorum gtntribus
excrucidntur ntcdnturf, ut cofifforibus Cbri
fli , nulli Utrones in mundo fint nfxUciores,
boktnimftnun^nemo tu dlicnus ts? alomni
4 buvuniP<ite
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.in ) 4 Epi(lo* W
humdniute aui non dohdt , bos in tormentis, f m 1
Jfrefutura beatitudinis rj exempU htronis ai ikritdl
dextram cum Cbriflo crucifixi confohntur.
^itdeauibws propter conffionem uerdmfiU Et
DeifuppUcium fumitur, idj; afanSifimis in
tnundo ,rj,utfe fahtari cupiunt , 2 uicartjs S
Cbrifli ,a cohmnis Ecchft* , nemo tdm uuh K
uideri impius^uinongtudedttridedt.exuhet, &
infuhet,dcfuantum pote/l , b<creticorum ko*
tninumfupplicium , tdn^udm finguUrem Dti
cuhum,prompuedt : bdc confohtione adieSa,
Guod tx pr<£fentibu* crucidtibus acerbifiimis, y\
abripiendi ftnt ry aufirendi * Diabohs, in \J n
perpetud inftrorum tormentaibic uero opws elh Ubojh
Spiritws S.confohtione ,at$ buiws difiilo,
bannis recorddtione , $ua nos ad extremd fbr*
titer r? ftrenue perftrdndd confirmemws dc
fufientemus.Quis^uis confrffwsfuerit,ouod Ie s & \
fus elhfiUus Dei ; Deus in eo mdnet,rj ipfi in '
lJeo,utcun$ mundus didbolu in nobis mdnere, torilm,
contra. chmitet rj uociferetur , H<tc dutem tJlfou
fiducianos inDeomanere rj ipfuminnobis,
perfidemrj confifionem Cbrifii ,rj au <e ex
bdcfiducU nafcitur magnanimitas piorum,
SQnfifiit in fumma. £>n erga nos dihc7ione,
in
cc
E
n
c
tolisfrej
trgijutr
inniui
iu ",Qfu,
^ipiinc,
r
■fhi»a
rx.t2ia
u<kmt).
tmtamj!
f
Iohanm CaputHIL »«7
«05 in Cbrifto compleditur , c/rco d*
cbdritdte Dei ergd ttos ftdtim dicit.
Et nos cognouimus , cV credi^
mus charitatem , quam habet
Deus in nobis^Deus charitas
eft, SC qui manet in charicate
in Deo manet , &C Deus in
eo,
DE chdritdte Dei ergdnos,ry tton de
noftrd cbaritdte ergd Deum bic dgit
^Apoftolus . Sicu t dutem Qbrifti dHe&ionem,
aud animdm ftidm pro nobis pofuit,non tdntum
robis proponi diximus , ut edm uerd dihSione
ergd ftdtres imitemur ,fed ut ei uerd etidmfi*
de innitdmur: itd fummd dei ergd nos cbdritas
qudfiHum fuum unigenitum pro nobis peccd*
toribws in mortem trddidit , non tdntum nobis
e& imitdnddficutpduhdnte x^Apoftolus do*
cuit,ry fub finem huius cdpitis iterum repetet,
fed omnis etidm ftlutis fiducid , in edm elb
collocdndd. Et nos, inquit ^yfpoftolus , cog-
nouimus cbdritatm Dei. Quo ftgnificdt pios
5 non
\ {/Ai ■ i n
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagei
LN 807 8° copy 3
Annota* in j. Epifto* H
nonopindri ne<£ duhitdre: fid cert6fcirt,dttg Dtoddt
cognofcere ; quod a Deo uere diligdntur . titdtc,*
Jrlanc uero cognitionem certdm , non ejfe fim ddritdti
milem ,dlicui fientitc 1 ) bilofopbic<£,fededm hcumint
fide coJlure,ut cflenddt dddit t N~os cognouU conflunu
mws CT credidimwsjtd Iobdn , 6 . bdc etidm, nosfaore
qudnqudm ordine mutdto.coniungutur. Nos Itfm Cl
credimws,dicehdt etrws ,cr cognouimws^uod (jcrtiun
tu esfiHws Dei uiuentk : ne <p i$ fidem , dubit tuntntfi
dnt CT incertdm de Cbrifho notitidm ejfeputd* tentur 1
ret,fi tdntum dixijfet,nos credimws,ty non ddi munii, jti
diffttJJ cognouimus . Quo dutem drgumento ncfure n
Dei ergd nos immenft dilefiio certd fidti tentur C
perfudfione cognofidtur ,puulo fu periws indi* mnt , c
Cduit , nempe , quodfiUum fiium unigenitum nentin u
itobis mtferit,dc immenfi huiws dmoris mdgni* f ( ninm
tudinefe ipfifiimum effe chdritdtem , omniks 0
pUnifimum ficerit . Our igitur^ui credunt 0M , .;.
C7 confitentttr Cbrifium , eos in D eo mdnert f m jfa
fuprd dixerit,(y D eum in ipfis, bancrd tionem tionis
afigndt , Quid fuicunf, in ch-.-.ritdte mdnet,in turctrtc
Deo mdnet ,<±uid Deus t& cburitas . Qut* tjfeinsj,
cun$ uero Deiergd fe churitufem in Chrijlo n Um
ttere cognofcunt cr credunt, in chd ritd te Dei
Wdnent. ISF am cum de Dci cbariidte Jiue de
Deo
•i.lftft '
? : ':"^:.
Iohaiin, Caput 1 1 1 L n3
Deochdritdte hic fermo fidt 9 mdtiere in chd*
ritdte, non fignificdt nos hdbere dc retinert
chdritdtem ergd Deum.ficut nonnulli hunc
locum interpretdntur , fed fignificdt firmd
confldntifideperpidfiJZimum ejfe.de Dei ergd
tios {kuore(j grdtid , propter dondtumfiUunt
Iefum Chriflum . Blrgo ^ui uere cognofcunt
CT credunt ergd fe chdritdtem Dei ^inDeo
vidnent>{j Deu* in eis. Qui dutem uere confU
tentur lefutn effe fiUum Dei, Serudtorem
mundi, id corde priws credere & uere cog*
nofcere neceffe ell . Ergo qui uerc confU
tentur Chrijlum Filium Dei,inDeo mds
nent, (j Deus inipfis - ndmficut ipfi md*
nent in chdritdte Dei^itd hdhent etidmin
fe mdnentem Deum > qui eJl chdritds . H ccc
de Dei ergd nos certd dihcflione , fid
omnis piorum fiducid nititur , diUgenter
funt ohferudndd , contrd docTcrindm duhitd*
tionis 9 qud credentes inChriflum ,negdn*
turcerto poffe fldtuere propter Chriflum 9 fe
effe in grdtid dpud pdtrem : de $ud dottri*
Tid tdmen^uam fit impu O* hld$hemd,hic
ilurihws non esl difiutdndum,cumfittis Apo*
flolws
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaan/.Epifto*
fiolus indicet,bdnc dubitdtionis doSrindvt, a*
deocum uerd in Cbrifiumfidepugndre,utrd.
dicitus ez cordibus bominum edm euelUtdt&
extingudt: fi ouidem non pote& diciuerdcj
fahificd Hdes , qud non cognofcitur ry credU
tur,certd Dei erga nos dileSio in Cbriflo Ie
fufhdtore nojlro. Quemddmodum confmiiis
CpracUrus etidm locus bisuerbis dpud D
rPduhm extdt Epbef, . l^tinhdbitet ChrU
(lusperfidem idcordibws uejlris,fixis in Cbds
ritdte rddicibus, rjfunddmento id&o : ut ud*
hdtis dffeoui , cum omnibus frnfiis ftt U*
titudo rj hngitudo&profunditds rj fublimi*
tds , cognofceref praeminentem cognitioni
Dihfiionem Cbrifii, ut imphdminiin omnem
plenitudinem Dei t Vbi dudimus fidem rddices
fuds in cbdritdtefigere, quodprofeSo non p 0 *
telh inteliigi de nojhrd cbdritdte , fedres ipft
nos cogit , id de Dei ergd nos dihfiione dccU
pere: oui Epbefi.nos dicitur ehgijfe in Cbri
jlo, dntequdm idcereturfunddmentd mundi,ut
<Jfemusfdnc?i (j irreprebenfibihscordm ilh,
per cbdritdtem^ud nos in Chrijlo dihxit.In
bdccbdritdte Deirddices fuds figit fides.rj
h funddmento Chrifio Iefu . Dei dutem (j
CbriJU
Io!
QnJHl
krtes di
tos tndgi
iuiti uer.
tminere,'
tionenen
in iulhn
tHutdli^
fit^nemof
dtreavtdt
to dMoref
fuum fiie
fitjffumt
miort dv,
fojleltnlc
tnm ckrit.
mdgnitu&h
btnfin.fti
dileciionir
fanefnin.
Inl
nob
mus
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
-' r'-.?.r;.:.r
fi,
Iohann* CaputHIL "2
Chrijli Fi1tjipfius,tdntd efhfecundum omneg
fdrtes dimenftonis^dmoris ry diUSionis ergx
itos mdgnitudo , wt demum fit diU&ionis
buiui uerd cognitio^ud cmni cognitipni pr<cm
eminere ,dtt£ omnem humditct mentis cogitd*
tionem txcedert cognofcitur-.dc proptered edttt
in duhium nemo uccdre dthet , in qud tdntii ab*
ell ut dliduid defiderdri pofiit , ut qttdntd e<t
ftt, nemo fttis mente ey cogitdtione comprehen
dere quedt, TSTemo enim tdm mdgno tdm^ cer*
to dmore fe a deo in Chriflo diligi dpuddnimu
fuum fide fldtuere pote& , <juin multo certiu*
fitjpfum d Deo muhis modts uehementiore ey
vtdiore dmore in Chriflo diVgi.Itd<£ cum A»
poflolus Iohdnnes dicit y cognouimus (j credi*
tnus chdritdtem Deiin nohis , non fentit d fe
mdgnitudinem diU&ionis pUne fuiffe compre*
benfdm,fed fi cognoviffe tdntdm Dei ergd nos
dileflionem , gw<c propter fudm immenfitdtem
pldne fitincomprehenfthilis.
In hoc perfe&a cft Charitas
nobifcum 5 ut fiduciam habea^
mus in die iudicij , quddficut
ilk
Ear
Imc
LN
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota,inj\Epi(lo- '
ille cft,&: nos fumus m ttlun* U ^
dohoc. m T
ttn bdU
DE-i dileSionis per Chrijlum nohis con* tm CKl '
firmatceat^ obftgnatce,vfum dc frucJtc ■ anchu:
$r<eftantifiimum monftrdt, Ait enim , In hoc " 8 (P '
e& perfifld chdritds nohifcum , hoc eft^Is esh f d{rm ■
itfas uer* ry immenfc Dei dileSionis ergd tum
nos . 'Perfi&dm enim, uocdt immenfim wttt.c
dlfohtdm chdritdtem , ad fidm comp1en= ' Ut.Stit
ddm , ry certius erga nos dccldrdnddm nihil txnimt
pofiit dmplius dddi. Hccc igiturperfiSd Dei hl - «
dile&io, <{uem ufum hdhet in nohis ? ut fiduci* Aiont m
dm hdhedmus in die iudicrj. H ic exprefiis uer* tff e
hti fiducidm cordm trihundli Dei in perfi#d tit tofbit
dileSione con(lituitdtcj;fundduit. Ita$ non
de noflra dihclione ipfum Ufmifkib pdtet: tnint.L
cuius perfiSionem, qu£ in L ege exigitur, cum tiaim >*
■nunqttct in hdc uitdfimus confccuturi^nunqudm to pfyiu
etiam ex ed iild fiducid exiflet , gua intrepi» piorumjpj
de cordm Deoiudicecompdredmus :fed cpict dimuitt t
tdmfiducidmpdridt , Deifutnmdm ry immen* tiUcHn i
ftm ergd nos dile&ionem effe ofortet. Qui* Hm m i
enim in die iudictj , f U( e cdufd, quam cum Deo mi^
hdhet^uodperpeccdtum eum offenderit,diffi=
ddt
Iotiaiin>CaputIIIL 120
^dt^tttcunfpeccuttim Sdtbdn.mors ,(j infir*
Ttus contrd eu fitmdnt eumtydccufentjtfkuenn
tem bdheai "iudicem ,cr clementer condondn*
tem omnem cffenfim & iniuriam ^ud indigne
a nohis dfft&UA fiierdt ? Quin imo Deut iudi*
ciim omne \rddidit filio.ncfiro ^4duocdto(j
fdtrcno . Noigitur cdufit fe Cdfuros effeme*
tuent.cjtii fe pdtronum fuumjudicem hdlituros
norunt^qui certe fuos dientes non condemnd*
lit. Sed Chrifiui dicet quijlriam, iudicdhit fez
cundum operd dihcflicnrt y M dttb 4 z$* Qttdrc
lohannes rectius inteVigeturlo^ui 9 dedile^
6lione ncfird 9 qtidndo dile&ionis hunc ufiunt
effe dicit, ut fiducidm bdhedmus in die iudictj y
ut no{lris operihus cordm iudicio Deifiden*
dum effe^non ftne cdufit yuiddmuidedntur con%
tendere. Id uero rem ipftmnon ddmittereidnt
diximus y nec Chriftu AI~ dtth.z$.id uc1uijfe,ex
eo perjficitur^uod Chriflo prcedkdnte oper<t
piorum>ipfi int err ogdhunt idomine qudndo ui^
dimm te efurientem (J fitrentem ? (j dedimus
tihicihum (j potum(jc . Ergohorum cperum
fiducidm nulUm pri ficum iniudicium dffc*
runt 9 quo7 um ipfi fi prope ohlitos effe , cUre
ttfidntur. NecCbriftu* ihimdgi* operd dU
le&ionis
Antiota. in j.Epiflo*
le&ionis, ^uam per operd fidem de Dei ergl
nosdih&ione propter Cbriftum,commenddt,
Rd enim folum opera Chriflws Idudihws effert.
qucc fthi fh&d ejfe dgnofcit . Ed dutemfihi
fkcfld dgnofcit^ucc i% uerd in ipfum fide pro*
ft&d fuerint, dit enim. Qu* uni de kisjrdtri*
hus mei* minimis jtciflis , mihiftciflis : dmore
dtitem Chrifli , in Chrijlum credentihws nemo
benefhcit , nijiquiipfi etidmin Chrifium cre*
ddtiqudre certisfidei fignis ofienfts^ ipfosue*
rdm in Chrifium fidem hdhuiffe docet , qud
fold in iudicio Dei conftfldnt . Contrd htcfi
quis ceruicofiws nihilominwscontenddt , nofir<c
dih&ionis operihus fidendum in die iudicij /i
opponimus h&c Chrifii uerhd , Iohdn # * , Qui
credit infilium^non condemndtur } <jui uero non
credit , idm condemndtus elh , quid non credit
in nomen unigenitifihj Dei 4 ^ui dutem credit
in filium, non fucc dile&ionis operum ,fed Dei
trgdnos perft&iC chdritdtis fiducidtenetur.
C ur igitur fecundii operd in extremo die iu*
dicdndos nos Mdth^zs.dicit^Siillis non efl in
iudicio deifidendii? propter diuerfitdtem du*
orum iudiciorum Dei , <ju<£ de nohvs Dews ce*
hhrahit . ^Primum enim Dcws y priusjudm ex
bdC
hcuitt
ffpriu
trmot
nftm f*
tvltdm
Ioianj
eshuu
ro pojlt
tidm it t
dtmutl
tnutdlit
profttr
nijtfldli
ptuiil
itdoccu)
tifidm
Mdd. :
mm^
troncftr
1*P*tt
IttCft |
IohanmCap. IIIL iit
lac uita emigremu* , </, /fc^fe ^tfc»^
Crprmatumiudicium exercet. Deindeinex*
tremouniuerfale a pubJicum iudicium de om*
':. "'^ 5 Priorefecundum oc=
cuJtam in cordefidem, pronuncidbitur , JB0
loirf,».* £ , <* /rf cf, /?^7* bocDei iudic^
tfl occuhum cr bominibws ignotum.In iJJo ue*
ro pojleriore <? extremo iudicio,iude~ fenten*
tiam dejlnguJis inpriore iudiciofecundum fi=
dem uel inzreduJitatem eorum proUtdm , non
mutdbit, ftd quem antepropterfidem uit*,aut
propter infideJitdtem morti adiudicarit, ma=
nifrfldbit dcpublicdbit omnibws . ficut dutem o«
pera diJeSionis ojlendunt dcmdnifijldntfide,
sr*,J«ff,».i itd occuhum. iudiciumfecundum occuhdm cor*
xmarMtw dis fidem hdbitum , iJJo fitturo iudicio , de <juo
_ : Alattb. :><. Cj uut manijtjlahitur , ideofecundH
jDa,pflW0 |: mdnififidfidei opera habebitur } dtf itd inneu*
. tronojlra: diJeclionis operibwsjed inutroq.fo*
1u perfiSa Dei ergd nos in Cbrijio diJe&icne
maiFM® fidendum tS: ficut lobdnnes bic docet , (j di<*
cit.Inboc e& charitas Deiperfi&a nobifcum,
utfiducidm habeamus indie iudicti, R~.atio
- autem ,QMd. hisuerbis fubficitur. Quod ficuc
iJle e&,(j nos fumua in mundo boc rjc.aJiquan*
R*. to e&
tl
nc
m
Annota, inj\ Epulo-
to eli ohfcurior , auod (j inter fe difcrepdntes
interpretum fententiu de bodoco indicunt. Si
nibtl dee/l in bdc oratione , r.on uideo , quomo*
do Deui ftt inhocmundo ,ftcut nos \n mur.do ^
fumus , dut quid hoc utlcu Deicbdritdte per* ^
■ft&d y uel cum fiducid in die iudictj , communt
bubedt, ut rdtionis hco bic ddddtur. Esl igU
tur, ut mtd quidtfert opinio,ordtio E ccliptU
Cd,hocmodo fupp1endd,ry dccomoddndd dde<t T~\
quct prdccedunt. Ideo fiducid pendet tx dilc* J
Sione Dei^ud nos in Chriflo dmdt , cuod ftm , u£ m ■
cut HUjiempcQbrifius,e& diledlus DeifiH* \i dt J,,
us ,in quo ipft hene compUcittim e&jtd ry nos t <f, j
propter illum diU&um^Deo ttium fumws chd* ^ j) m
rifsimi in boc mundo: in %uo Ucet propter df* daomim
fiiflioncs ey mifirids , Deo prorfus uidedmur flfofa jn
inuifi, tdmenficut Filius non minus a "Vatrt ...
diligehdtur in cruce , auam in nuptfjs in Cdn<t dK:
GdhJd-tC, itd nos non minus D eo grdti fumus * u
affli&i, propter Filium, auamfiprojpere , ry »^
ex fintentid omnia nohis fuccederent , ncc mi* tnjm T
ftorem curdm noflri tum Dcus aerit, oui fe no* „, n •
f .f • t 1 • -t r 1 * «ttUtlp
bikumtn tribuldtiontbws futurumtromiftt* fJJ . r ,
Timor non eft in charitatc, fccf
pcrfcda
^ 1 f
Iohann.CaputlllL ^
perfe&a charitas foras mittit
timorem y quoniam timor
cruciatumhabct. Quiauterrt
timetnoeftpcrfc(ftusincha-
ricatc.
TT^V Tuus -Augujlinus.totum hundocum At
J — / nojlrd ergu Deum dileSione enarrat,
quct ubi perficU in nobis fuerit \ timorem etjm
ciat i unde (j feruilis dc filidlis timoris fhcl<t
diflin&io 0 non dutem inficior , eo noftrdm erm
gu Deum etidm dilecrionem tffe perfi&iorent
quo minws timoris feruilis , plws dutem timoris
fiHdlis infe hdbucrit. V ' erum cum totwscon*
textws ordtionis , -Apoftolum de Dei ergd nos
dmore ddbuc loqui conuincdt , miffd fhci?nws y
Bflflaprijiii qucc bic db dltjsde noftrdC dile&ionis perft&io*
ne bene quidem^fed non in loco dicuntur. H ic
eni?n -ApoflcJu* fiducidm indie iudicy^exfumfi
rtde Dei ergd nos dile&ionis dgnitione y dC cer*
tdperfudfionendfci^ ti?nore fiducide cotrdrio
etidmprobdt, iV d rdtio proxime prdcedens,
fumptd eftuehti a edufd^ <*b indubitdto Dei
% *rg*
/
Antiota. in j ♦ Epifto* I (
trgd nos dih&ionis drgumento , a dihc7ione & con
1>dtris erga F ilium,propter quem credentes Deono
etidm diligit in boc mundo. Vnde igiturpr<Cf tunt ,P
tered confidt , nos ex perfc&d Dei ergd nos dolores
dihc7ione,fiducid hdlere in die iudicvj. Quid. in tolis
dDeo, cjtti nos fumme dil/git , nobis timere moretn,)
non pojfumus. JSfdm timor, inauit , non e£ in nojln t
cbdritdte,fed perfe<ftd charitas , boc e& ,fum* Jtititt
ntcc ey immenfc Dei ergd nos dihSicnis p ro » fifii tk
pter Filium certd perfudfto , etjcit timorem nonesl^
ex cordibui <juo qu is a Deo irdto (j inftnfo met cumie .
tuendum fihi alio^ui exiflimdret,dc propterca mt, trt
in die iudictj fucc cdufx coram Deo merito dif in cUn
fideret.Itdc^aue timore,peccdtdnofird dduer uitfi^
fu* Deum comiffd ,ry Dei dduerfws nos iuftif* fSifJn
fimd ira, confdenttjs rj dnimis r.ojlris incutU Mione
vnt, eum difcutit , eticit ry expillit , perft&a C r :
DeiergdnosdihSioinCbrijloIefu. Quod uli.: :
dutem timor folicitudory confcientice dnxie* hm<,.\
tds, nonpofiit cum Dei crgj. nos fnmmct dih» ms Q.
iflionts certdfide ry dgnuione confiflere , ex dudim
eoperjjbicuum fit , Quonidm timor crucidtum iliuutr
bdbet. F ides de Dei ergd nos dih&ione , pd* trgt i
cem , gdudium <j Utitiam , pduidis (j dffii» ( f e duu
:.:■:::::•:
—':••.::
'. :::."?:
• -'::-::•: '-i;:
•.•:.:.ri;::/:::
-.♦♦•vrws
• _ • • • A.
• ** . .: .. <•
iqwf***
Iohann. Caput 1 1 1 L 1^5
c?** confcienttjs dffert. T imor dutem <juo a,
JDeo nobis irdto metuimus^crucidtum^tormem
tum 9 perpetudm dnxietdtem (y dcerbifimos
dolores hdbet. Qttdre Dei ergd nos dihSio
in nobis per fldem^ no relin^uitin cordibws ti*
tnorentjfed eo eie&ojn certdm Rducidm cordd
ttoflra erigit in dit iudicij. Rt fuo more per
^Antithefin certiws dflruit (juod dixerdt :per*
fe<fld cbdritdS eiicit timorc 9 Qui dutem timet,
non ell perfe&ws in cbdritdte Q-c. boc eJl.Qui
cum de Deo eiws iudicio cogitdt, ddbuc ti*
met y trepiddt, contremifcit 9 non ell perfe6tus
in chdritdte y nondum uerd fide dgnofcit (j (ld*
tuit^fe perfedlc <t Deo diUgi. T um enim per*
fe&ifumus in dihSione dei , cilm perft&ddit
h&ione db eoin Cbrifto nos diligi, uerd(j
certdfide perfudfifimum hdbemus, Iddutem
ubi ddepti fuerimws 9 non timebimus 9 nec£ dijfi*
demus 9 fed flducidm in die iudictj bdbiturifu*
tnws. Gum dutem I obdnnem hochco dictntem
dudimus, ubi timor ft t 9 ibidem effe crucidtum y
ibi dutem effe timorem, ubi drfit perfett* Dei
ergd nos in Cbriflo dih&ionis certd fides:det
effe dutem certdm fidcm omnes procul dubio
intelligunt, ubi de Dei ergd nos grdtid cr£«
1
1
uore
JZ/ 1
/
Annotaanj\Epifto. *°
Voreppjs dubitdndum effe docetur dt$ prtci* (lt;un '
fitur , cur non banc dubitdtionis dcclrindm,
tum Iohdnne merito dliytiis dppeJlet , miferdf
rum confcientidrum cructtn , ry defferdtioni* tf
€drnificindm -.fiquidem quidubius dty dmbi* hflfa
guus de Dei ergd fe dtJeSione b<£ret dtq, vd*
ctUdt , non potesh non timere Deum irdtum C
Qui ^uidem timor excrucidt , omnem fiducidnt
txcutit } dc tdndem miferos peccdtores , ddde* « £
Jfrerdtionem ddigit. A d cduendum igitur de= t fi
Jferdtionis prdcipitium , refudidnda (juiden
<tc rejfruendd e& dubitdtionis doSrirtd,fd mintCn
intered. morum dcuitx dijfoJutionis fiuedm BK.Qj
ttobis etidmprouidenddm dc decJindndcm ejfe P
meminerimws. Solent enim nonnuJJi cum dudi- & m <"- e
vnt Dei ergd nos certdm dih&ionem in f«
Cbriflo pradicdri^ute timorem ira D ei cor= C :
dibws nofiris eximdt , omr.i timorisDei di* ^:. ■:
fciplind dbieSd. omnibus cupiditdtibus frccnd
1axdre,eyficut t^ApofioJus dltbi hauitur^ont* f.oruc,
ttetn immundicidm cum duiditdte perpetrdre t dxa
E-& enim duphx Dei tivior^unui y.opropter dm «'«
peccdtd vofird commiffd h Deum nobis irdtum imtnunts
rtouimus ej timemus . Aher , <po dd peccdtd nittitfi
ieinceps cduendd impellimur . ilh csl de pea
cdkii
ittwiBifCP:
0
4
Ioliatin» CaputIIII„ 124
cdt's dnte commijiiSjConfcienticc crv.tid.tw ry
«nxiitdi-Juc elh de peccatis poflbdc non com*
tnittev.dis, in Chrijlumcredentium pid cur<t
ty foVikitudo . ddpriorem timorem excordi*
lusrojlris tollcndum,dd pojleriorem uerodd
dvqcn.lum,,totd Kujngehi do&rind ,de Dei
ry fih/ ipf.us fumma ergd r.os dileSione , elb
d?'hndtd :itdA lohdnnes priorem quidem iu
tnorevi rxcrucidv.tt corddtnetu iroc Dei,neg<it
tfft in chdritatcf.d ronnegdtei inejfe dltertt
Qlum ; nos extimahntem, ut uitdm deo ry wo»
viineChiJlidno digndm inhoc mundodegd»
vius. Qudrc fcripturd cum foepe dlids , tum in
Pfd.z.pie uiuenii rdtionemrehus propemo»
dum inter fe contrdriis definit. Quidenim in»
ter fe mdgis pugndre uidetur , quam gdudium
rytimor, exultdtio & tremor* ^Attdmen
^Prophetd fermone dd R^eges conuerfo dit>
Seruite domino in timore,et exuhdte ei cu trt
more.dc domino fiidem feruiendu rj exultdn»
dum dicit^uidpropterfilium^uem ex ofcuUw
dumdcuerd fide dmplexdndum effe bortdtur,
immunes dbirddei ac pUnHedtosfbrepro*
m ittit } Beati omnes, inquit^ui confidUt ineo.
R. 4
Annota, in j\ Epifto*
Ne uero b<£c fecuritd*,gdudium ey exuJtdth
confcientU.per fidem in Cbriflum exhildrdtce,
ineffrenem JicentUm , dc uit £ dijfoJutionem
f Mt ' timo ™ Domini difciplind d(lringen,
ddnt dc cobilenddm etUm admonet. cum domU
no feruiendum y fed in timore : ey ei exuJtdn*
dum, fed cn tremore dddidit. Sic ry D. l>du*
Iwuod dd irdm Dei dttinet,uult pi os effete*
*idemdnimo fecurifi mo> R m . 0 uu.8.fed inte.
rm cum timore ry tremore, fam ut operentur
fa1utem.-Pbi1ip. z . p r<£c ipit. Sed de b% pJusfc
**if*r* trdnfdmus dd dlU , pfc Apojlo*
7 dll ^onem Dei y non utfunddmentum FU
dei,fd utexemplum , nojlrd lud* diJeSio
J efftngendum , nohis defcrihit dff CO mmen*
ddt. Mdm bic rurfafrcit trunfttionem 1 Fi S
de, ad docfirindm diJe&hnis, dicens.
Nos diligimus eum, quoniam
jpieprior dikxk nos . Si quis
dixcrit,diligo Deum,&:fra^
trem fuum oderit , mendax
eltQui eiiimnon diligitfe?
trem fuum, quem uidif, De=
um
p
i
(
c
c
[]
R
bortdti
fterD
diligk
ergi m
prtutn.
Dtusic
%Avm t
pritur^
hnterd:
m:tili (
tes dih
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
--'••4
■ :
Iohann* Caput 1 1 1 L 12?
um quem non uidit,quomo=
do poteft diligereCEt hoc prc
ceptum habemus ab co,ut qui
di ligic Deum, diligat & fra=
trem fuumu
PR^ocliuis dutem jv.it defcenfus <t Dei er*
gd nos dihc2iom<s prddicdtione , dd ex*
bortdtionem , utnos uicifim Deum , cr pro*
pter Deum etidmproximum diligdmus. JSJ os
diligimus eum , non ut noftrd dileftione eius
ergd nos dmorem promeredmur , fcd quonidm
ipfe prior nos dihxit , dc nifi diligendo nos
pr ceueniffet,nunqudm uereipfum dihxiffemus.
Deus igitur quonidm prior nos diiexit y nift
uelimus effe ingrdtifiimijpfur.t etidm diligere
debemus , c 4x. nihil fkciUus e& di&u , cjiidm
Deum dncbis diligi. N ecfacih quisqudm re*
peritur^ui ce^uo dnimo fit Uturus,ft quis De,
um db ipfo non diJigi dkdt.Sed quod omnes //-
bcnter dudimus , id effe <y dgere etidmcure*
mus:i1Henim folum Deifunt dmdntes^uifrd»
tres diligunt ♦ fic enim compdrdtd elh Dei
dih&io,ut nemo Deum afe diligi uere dffir*
i^. mare
1
tkm
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota* in}\ Epifto* W
WdYC pofit , qui frdtrem ftum oderit % Eiu* ifiuitp
reiduds Ydtiones proftrt , prior e/l hdc . Qu^i fliutnfui
tnim non diligitfdtrem fuum.^uem vidit^ De* wn : ^e;
um quemnon uidit quomodo pote/l diVgere? Tcrtio*
JDcum nemo potelh di1igere y nifi qu i ipfum ui* iileSion
" derit (j cognouerit. ISfemo dutem Dcum uim tudoDei
ditunqudmjtifi in exprcffdimigincfuhfiantide nenfofit
fux^Cbrifto Sdhdtorc noftro.I ohdn. iq. . Et dmiutk
in homine dd imdginem Dei crcdto (j refor* re.Qurt
tndto perChriflum lefim, ficutifuprd di&um C nii jrM
t&.Q^emddmodumigitur^uiChriflwn non Deoddfu
dihgit , ipfam certe pro Dei fubftdntid e t* contitum
prejfd imdgine nondgnofcit :<judre nep Deum qudmuch
cognofcere cenfendu^ eJl , qui dliter hiieri (j profitenrt
tognofunequit ^uam in fud imdginc: itu oui fdtem :
non dihgit frdtrem^uem uidet y is in eo^uoni* Deogwi
am non df^icit (imiJitudinem CT imdginem vojlruniQt
Dei^nec Dcum proft&o uidetQj conjpicit, Dtumum
qui dlioqui cum fit inuifibilis^ut uideripoffet y f{ c j s r , j
fuiquodddm fimuldchrum in bomine tffinxit^ fleriorhi
QudYc ^uifdtYcm non diligit , Deum vtufco .
tninus diligere pote&^cuyn nemopofit diUge* Deum ^
re qucm non uiderit neg cognorit. Jrlic igitur p<fcipi m
^Apoftolus primum negat D eum incognitum X m -
fio^uam poffe diligi , Dcindc itfum ccgncfci ^ ™
innuit
"hicrtitj^r
IH ji
• _ r.
ttatjt**?*
;.V>:^-'
Ioliann* Caput IIIL u$
ir/nw/r perimdginem fidm:perChriftu quidem
ftlium fuum in primis ^deinde uero etperhomi*
ntmyjutm ad fuum imaginem Deusfbrmduit.
T ertio dnhomo imago Dei ejfe dgncfiatur,
dile&ione decldrdri 4 tdntd enim e&pulchri*
tudo Dei^ut in imdgine conftectd eiwsfvrmd,
ronpofiitnon dlJicere ^dtgin fui dmorem (j
tidmirdtionem, dfyicientium dnimosconuerte*
re. Qtidrto rar* ddmodum (j frigidce dih&U
cnis }rdtcrn& cdufun cffe y c[uod hominem a,
Deo dd ftdm imdginem , per Chriftum initio
conditum(j pofled rinoudtum effe ,uel nun*
qudmueludlde neglienter cogitemus. Quinto
-profitentesdih&ionem Dei^menddces effe^ [i
frdternddilecflio defit.Qudre quem dmorem
Deo grdtitudini* nomine debemusjroximum
Tioftrum diligendo ipft perfoludmus y dc ^uod
Deum uere diligdmws^omnihus dile&ionis of*
fictjs ergdfrdtresconteflemur: id^ucdcpo^
flerior bdtc ApoftolirdtiOypcfluldt . Et hoc y
inquittprdceptum hdhemws.dh eo ut £ui iiUgU
JDeum , diligdt (j fdtrem fuum . Deo enim^
frtcipienti uliquid ohtemperdndum effe ^pH
Tton ignordnt . Deus dutem itd fe d nohis uult
&i]ici % utfmulbroximum ttidm diUgendum
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annota.in jJEpifto*
tfftmdnddrit.M dtth.zz . Diliges dominum
Deum tuum ex toto corde (jc.hoc e& primum
mdgnummdnddtum.Secundum dutemfimU
le e& buic. Diliges proximum tuum (icut tcm
ipfum, prater Dei (j proximi dileSionem
nihil pr<ccipitur,Qudnqudm dutem Deuspro*
ximojitmaior 0 tdmen Chriftws proximi dih*
Sionis prtceptum , mdnddtodileflionis Dei
dddfjudt : primum ^uid dd utrun^ ex d(juo
prcc/lundum ,mdnda to D ei compellimurjicut
lohdnnes hic dit , Rthoc prctceptum hahemui
dh eo^ut (juidiVgit Deum , dtligdt(j frdtrem
futim. Deinde quid utrunf non noftris uiri*
bws^fed primumper fidem in Chriftum , deindt
per duxihumSpiritus Chrifti in nohisprctftd*
mus,fcutcdp.z.di<3umfuit.Qiijre qui Dei
prcecepto,dd Deum diligendum fe tenerino*
uit^is ftmili prdcepto Q ddfrdtres diHgcdos,
fe fcidt dftringi y cui non minus etidm^uam
praecepto de diligendo Deo tlh
ohfeyuendum<
CAPVT
c
01
Etom
nuit,<
idmtjft
<jU0 dJflOJ
fimdt.
nittr m
tionttr
fhclen:
flitxL
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
95
Doc^llnr^
piflif
ik
CAPVT V?
/^N Mnis qui credit Iefum cfle
Chriftum, cxDeo natus efL
Et omnis qui dili git cum qui ge-
nuit, diligit & natumexeo*
Ih&ionemproximi , cumcbd*
ritdte D ei necejfurio coniun*
(fldfftejje , <*c proinde quiDei
dtndntes uideri ueJint, tjsttiZ
proximi dilecflionem prd Jldn*
dd?n ejfe, dc nifi edmprctjliterint^ necDei dli*
quo dmore teneri^ dudbws rdtionibws in finecdt
pitis 4. demonjlrduit. Idem nunc initioCd*
pitis tertid rdtione fiiperioribws ddie<fld co »
firmdt. Kt prioribws quidem dudbws , commu*
niter omnes homines dihgendos ^hdcuerord*
tione tertid y peculidriter eos nobis dmcreco*
pleflendos commenddt ^uiper Fidem CbrU
fii ex Deo ndtifiierint : cjuibws hoc nomine plus
etidmqudmdhis nos debere^D .^Pdul.GaU.6.
tejldtur. Itd<£ dum tempws habenm , in<juit y
cperemur bonum 7 cum ergu cmnes 7 tum uero
md%imc
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen
LN 807 8° copy 3
Annota,in)\ Epifto*
mdxime trgd domefticos fidei. Sic igitur ld+
het drgumtntum ApofhoU* Quicung in Cbrfa
Jlum crtdit y exDeo ndtu* e£l , Qmnis dutem
<jui diligit eum c[uigenuit y diligit (y ndtumex
/o. Ergo qui Deutn diligit 7 diliget (y eum $
fU fide Chrifti ex Deo ndtus efl. Qudre y j$
yuisdixerit, diligo Deum , (jfrdtrem fuum om
derit, menddx eJI 4 in hocenim probundo ddbuc
infiftit. JSfdfci dutem fiJiosDeiJer fidem in
Chriftum, <y Iohdn. i.legitur y & fctpeidm
dudiuimus. Fides dutem, qud regenerdmur ex
Deojton cuiwslibet reinotitidm fed Filrj Dei
uerdmcognitionem fignificdre , tdm^ uerdvt
de filio Dei fidei cognitionem ejfe bicdoce*
tur 5 <jud credimus (j cogncfzimus y lefum ejfe
Chriftum. Chrifti enim dppelidtionis titulws^
in fe omnid continet, quce de perfond pdriter (j
officio redemptoris cr fludtoris mundi y uer<t
F ide tenendd in fcripturis trdduntur, quorunt
yuccddm -Apoftolus fuprd recenfiut : ut cum
^lduocdtws nofter cordm D eo ^propitidtio pro
peccdtis totiws mundi 0 filius Dei, uitd cCter*
n<t effe dicitur.Cum igiturhdc fidepvj exDeo
Vdfdntur y qui diligit eum pigenuit , diligit
C7 ndtum e% eo . JSulhn enim l?dter fe db eo
diligi
ifijfii
Ucri
fto^
chmh
fejlcltt
}Q UtU
icumm
taren.
}cf:td t
*uh,tu
tmtnnc
tac CC(TflC
Q^c: ;
rcetfrh
n eo : d
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
s?
•.;:
— :rr;:r
Iolianti. Caput V. 12$
iudicdbitj quo cbdrifimum filium cdfo
haheri fenferit. H dmfimilhuimm a rebus
fcumanis, jApofiolu* dd diuindm ftUorum Dei
generdtionem trdnsfert. Nemo er.im ccchfic
Pdtrtm diligit^ui nutum ex eo oderit.Quod
tit yuiddm de unigenito filio DeilefuCbiU
f t0 > ippvs dternd ex Tdtre ndtiuitdte dU
ciurn intilJrgerent 3 eomoti fitervnt, epucd ^4*
pcftoh* infiftgulari numero dixerit : diligit
t~ va rv7n ex eoJP erum cumprius infinguldri y
cr utdmcuiufy in Ghriflum credentis ndtiuim
tdte ex Deo, locutus fuijfet,dicens> Gmnistjut
credit^ ex Dec ndtus eS ^finguldrem itumertc
yefied etiam 5 de cmni credenti loquens > reti*
vuit j cum dit , Diligit (j ndtum ex eo : quem
T<imenmox in plurdlem numeru fic mutabitfln
hoc ccgncfcimus ? quod diiigdmu* filios Dei.
Qu_cd bic mcneo,non yuodexifiime Jboc non ve%
rc et pnncipdliterde unigenito filio Deidici^
Qit^i diligit evm ^ui gennit , diligit (j ndtuvt
txeo : dutqucd boc fintientes reprebenddm:
fi d ut prarfintis loci genuinum fenfum y dddr~
gumentum ^ipofioH recftiws intelligendum
vftenddm , <juo prebdt fclfo dihfiionem Dei
profitcri , yuiptr fidcm in Cbriflum exDeo
WdtOS
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotajn *jJEpifl:o«,
itdtosnondihgdt. Kodemcnim coniunflioni*
uinculo cobctrcnt Deidileclio (? in Cbriftum
credentium dmor , cjtio cogndtionis grddu^d*
tcr (j filiuA coniunguntur.
In hoc cognofcimus 3 qudcl cfe
ligamus filios Dei , quum
Dcum diligimus 3 & pra?cep=
ta eius feruamus .Hsec efte=
nim charitas Dci> utprsccep^
ta eius feruemus*
GR^duifiimis rdtionilus dddu&is dilc*
cflioncm frdterndm <t Dci ckdritdtc fe*
perdrinon pofte docuit , dt& ob id cdndcm ne*
cefiisdti m diligendi frdtrem nobis impofuit,
^ud dd Dcum diligendum ddigimur. JSfcigU
tur in grdtidcifrdtriSyiurc jrdternde diletli*
onis^uidliber fhciendum , imppjs (j ini^uis pe*
titionibu* ohfiquendum cffe fbrtc putemws^fi*
cut in dmicitid bcec pri?rtd lex fdncitur , ut ne
rogemw, res turpes ^necfkcidmusrogdti > it&
t^A poflolus noflcr.frdtermc dileSionis hgem
fonit , (j certmn prdfigit terminum,intrd
qucM
gnouimi
Deumd
nos oltin
cum}rc£
ignormi
contu I
XMUMJ
td boxin
Untiont
Dei iri
impondm
iitt&im
iu ddrii
rumDd.
cumlkij
musfiJioi
ditdtini
foUih
rumeiuti
ritusLa
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
lohann, Caput V
119
*•:•:::..::
quem fe continere ,nec eum tranfilire deleat.
jSf empe, dih&ionem Dei. Inhoc,in^uit,co«
gnouimus , jwo^ diligumws filios Dei ,
Deumdiligimus. IPrimds enimfmper dpud
nos ohtinere dehet dihSio Dei ,ficut mdndd*
tum de Deo diligendo, ordine etidm pracedit,
frccceptum de diligendoproximo. Quem certi
cumpropterDeumnohis diligendum effe non
ignoremus, nimis officiofo ohfequio ,fuprddut
contrd Deumneijudqudm diJigendum effepro»
%imum,nemo non intehigit. Verum cum muU
td homines pietdtis zelo, ex hond,ut dicitur,in
tentione, in dmorem , cuhum dc uenerdtionem
Dei inditudnt , eddem^ dhjs quocj; fhciendd.
impondnt, ne hic etiam modus exceddtur ,ficut
dih&ionemproximi, termino chdritdtis Dei 9
itd chdritdtem Dei , ohferudtione prctceptof
rum Dei,tdn<jtidm limite circumfcrihit.Ndm
cum dixijfet, £n hoc cognofcimus, quod diligd*
ptas filios Dei , quum Deum diligimus : dddi*
dit deinde ,(j prceceptd eitis ferudmws , dc di*
ferte dileSidnem Dei ohferudtione mdnddto*
rum eiws definit , dicens. Hccc esl enim chd*
ritds Dei, ut prctceptd eius ohferuemws, de <juo
Cdp.z> muhd dixinM,%u<£bic non neceffe e&
repetere. 5 S *
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annotaanj\Epiffo*
Si quis igitur prdtextufrdternae dileflio*
ni<s a vobis peteret,ut corfyirationem , cddem,
ddulterium^furtum , dut dliud <Juodcun<£ pec*
xatum contrd diter^Decdlogi tdhuldm^eiiH^
prjceptdfkceremut^dutjktientib.dffetiretnur,
iure frdterndr dtheflionk ad ohteperdtidti nos
Ttcn teneri, omnesfkcile iudicdrent . ncn tuntu
quid h^cpugndnt cum diheflioneproximi ih
7iu* fii iniurid a nchis cfficeretur ladere*
turpcriftiu* ; cui jhidiofrdternddihSiionis
morem gererenffo : ftd quU etidm contrd dU
le&icnem Dei peccdremu* y eo auod non ferud*
remm eiutprdceptd^d de proximo dihger.do
in fecundd Decalcgi tdbuh dedit. Itd& qui
prcihro in eiufmodi peccdtis tiel perpetrdn*
dis^uel adiuudndi* grdtificdrentur^prdtextit
fr< ternd dih&ionhidtt delicld excufare non
pcffent. Quid dihclio f dteriid cognoflitur ex
dihSione Dei^udm lllijrdnfgrediendo Le*
gem Dei, uioldjfevt. Eodem modo iudicdndu
e/i de primce Decalogi tdhulct prdceptis y
pihu* ojlenditur 9 jUomodo Deus dgncfcendu*
fitdtf cohndus. PJaftfuis , exen \ph grdtid^
gruui morbo decumhdt ■ (? ddproximum f unt
dUdt, Alifruter , rogo te per cbaritdtem frd*
ternum>
ttrndw
confilh
uttn&i
fet ck
diltSii
fet.fi
jrdtrts
cogncf
ceptd H
ligionis
cuidem c
Deiddu
rit« fu
nidrn rc
rndh cc
mrium
dilignt
*i , fdt
ftdm ttn
mdih
'.:
0ih
loliann* Caput V. ijo
terndm.dccedito dd M dgum tfiquem petitunk
confijium (y auxilium conird mprhtt^ujo detU,
neor y dut inuocd mecum dttquem fitn&orum
vtviihi ldbordnti opem ferdt ,v.on certe eiefi
fit obtemperdndum , nec proptered neghSi
dile&ionis cfficii y uli^uis iure dccufari pofi*
fet .yuia inboc cognofiimwi 0 quod dittqamus
jrdtres , quum Deumdiligimns. Ineodute??*
cogncfiimu* y cpuod dih gdmus D eum 3 ft prtf^
ceptd eius Jerudmws.Si uero M dgos confule*
rem^dut opem tyduxittum tnortuorum h ph*
rdrem>trdr:fgredererprceceptu?n Dei,ncn hd±
hebis Deos dlienos cordm me. Sic de totd R^et
Vgionis c&ntrouerfid fentiendum e/l % dd<judm
qtiidem componenddm , muitd contrd uerbunt
Dei dduerjdtffs concedendd , fidternd chd*
ritds fuddtrc uidetur , fed fi id fieret ,quo*
nidm non fclum illiin erirorilu* mdgno fio
ntdlo confirmdrentur , fid nos etium Dei
uerbnm trdnfjrediendo , ipfum profe&o non
diVgeremus , midrejhlfaerrbr&m dpprchdtiot
tii , fidttrndm di1e&ionempr<etendjrremws ,
qudm tum nos hubere cognofcimm^ cum De*
um dittginm 7 O prtcepta ei^firuamus.
S 2 Et
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Annotaan^Epifto*
Et prctcepta eius grauia non t 0 ^
lunt * Qtua omne quod na= j^ /M
t um eft ex Deo , uinci t mun= nim
dum, Et hgec cft uicroria quge r«crj
uicic mundum , fidcs noftra*
Quis eft qui uincit mun= ^ 0BIt
dum,nifi qui credit , quodle» £2
iuseftfihusDci, c/;/ , :/
QV onidm dih&ionem Dei dd qudm dt<£ m
^ pios exhortdtus efl 0 f?tdm effedixe* dttiw
rdt in cbfirudtione mdnddtorum eius ^prcece* flumcr
ftddutem Dei non tantumdijficilid ,fed (j iwpojsil
fhflu impofibilid effe trdduntur in muhis purt.l
fcripturcc lccis % Qudre ne contrd exbortdtio* mL } i
nemidmfa&dm 3 uel dijficuhdtis uel ivipofii* dit^n
bilitdtis opinione.a prccceptoru Dei obferud* cn: r .-
tionis fludio dbflerredntur , fid dd illud md* xosfoh
gis incitentur, prceceptd Deigrduid effe ne* flontn
gdt. JSfdm rem^itdm uel nunyudm^ uel fummo mortdli
cum Ubore <y difficuhdte perficipcffe iudkd* ftSior.r
musjton nifi codcli (j inuiti dggredimur , dc d ind
^ropterea, miim in ca promouemus , quam /l $lium
frompta
,■■ L..
fc
: ^:k
NttN
::r;:vr:i:i: :
lofiattfL Cap. V. 131
frompto (y dldcri animo, dUdtiid dgendum fu*
fiipere?nus: judm dnimi promptitudinem d*
Idcritdtc excitdt^rei gerendccfncilitds. Sci s
tndum elh igitur prdceptorum hgis fhcuhd*
tem Cgrduitatem conftderdri primum fecvni
<lu?n difcrimenperfondrum^uibuA hx ftrudndd
imponitur ^deinde fecundum diuerfum hgem
frctfldndimodum 4 i\7 dm hgem pdriter cre*
dentibus (y incredulis ferudndam Deus pr<e*
cipit : ferudnddm dutem uel integrd 0 utl in*
chodtd obedientid :Quod igitur dd integrdm
dtc£ numeris omnibus dbfolutdm obedientidtn
dttinetjion tdntum increduhs,fed (y in C hrU
flum crtdentibus flex Dei cbferudtu pldne e/l
impofiibihs. Hucigitur ff>e<fldnt omnid ftri*
$turce 0 de grduitdteprceceptorumlegis^tefti*
vionid , ut d6loru?n ij ♦ Qu^id tentdtis Deutn
dit ^Petrws^ ut impondtur ivgu?n 0 fuper cerui*
ces difcipuhrum 9 <juod ne$ pdtres noflri , ne &
itos portdre potuimus^ut B^omd. 7*£r8.ubi
fuo exemplo D^dulus^ oflendit ,pios in hdc
fUortdU uitd.dd integrct hgis cbedienticc perz
fc&iontm>non poffe peruerdre.Qudntum uero
dd incbodtdm obedientidm^ud dli^uis hge
Dd Um deh<2dtur,pc$ cdmprdfkdrt cond*
S 5 tur 9
Annota. in j\ Epifto*
tUr, ftequopeccdto contrd confcicntUm, ipfd.ni
m oht , £m Z)« ko« tdntum pofiiWlit , y?a' £f
okft.-vdtufhcilis, cL D.Iobannebic dicitur.
P^dtio dutfkcilitdti* hdec redditur . Qwt<<
oww 7/rfr«w D^o , uinch mwndum. Obfer*
iidtionemprj-ceptorum Legis, difficilem red s
debat C7 impediehdt ,mundwi cumfud concupU
fentid Cdrnis concupifcentid oculorumfj
lidihi uitce , b.-cc enim nos aftudio ferudnddi
Leg •> dbjlrdbunt, (7 in eo remcrdntcr . Ttdd
lis Mruettim ddmotis , Satban dd Leais dU
u, n<£ trdnsgrtjstonem , ftcut primos purcnres,
itd nos^uc^ mftlliu !?rccceptd igitur Dei,
jjucc hdc de cdufi fimt grfuid , non ideofiunt
crtientihus in ChriftumfkciUd 0 ^u6d a Sj*
thdnd non tententur 9 nec mundi concupifcem
ttjs inffventur : muius enim certamen fufli*
vent y qiUtn ulli dhj y Cdro enimper omnem bunc
nitam, concupifcit dduerfs Spiritum,(y Spi*
ritws dducrfus cdrnemtfd in hoc certdmine t
ppjmundo tdndemdeuiclo fuperiores euddunt.
T 1 ametft enim dum in huc uitd uiuunt, uicflo*
ridnonnun^uum ddmundu7?i inclinure uidedt
tur 7 dd extremum tdmen ptj fuperdnt. Quid
ex
tiDto
tior?)
crtdntu
nrrdiit
roktC
durn, tx
nDto
Quidp
noJfo> i
Idtifn
tjfeuicl
tnim t&
quoihj
tst,fid
E y gdm
nttmm
Jojlolt,p
r
nfa ,
fdfttdre
fitcit L
fm , a
tur# s i
Wemk
4.
• .*.:> .
*fmpm
...
;:!::.::#
loliatitt.Caput V. 132
txDeondti fant. JSfdm cum Dewsft poten*
tior fbrtioy ],quam mundus ^ Fortes dutem
credntur fbrtihus y nec imhellem ferocesproge*
verdnt ^Ajuilde columhdm y Qi^dre nos <juofi
rohur cr fortitudinem y dd deuinctndum viun*
dum, ex Deo ndfcendo contrdhimus.Quol uut
ex Deo ndti uincdnt mundum y ex eo conjldt.
Quiuper fidem ex Deo Hdtifumws, Fides duP
nojlrj, esl uictorid mundi^Krgo^ yiii ex Deo
Hdtifunt , uincunt mundum. Fidem nofrdrn
ejfe uicloridm mundi , rurfis fic prohat. Qut*
enim elt , qui uincit mundum , nifi ^ui credit^
quod Iefu6 efl Filius Dei ? .At nojlrd Fides
efh, <£Ud credimus , quod lefws elh filius Dei.
TLrcrd noitrd Fides efh ui<florid mundi. ES
dutcm mdgnd uis C uehementid ueroorum Jl*
polhrffya* per figuram interrogdtionis pro*
tulit , qudfidem piorum db omni dlid fide(~
religione difiernit ,ipfumq. folum Mundum
fuperdre dit, per eum uidelicet^uem folum re»
jfcicit Itfum , CT ipfftm dgnofit ejfe Qbri*
flum , ilhm Filium Dti uiuentis : contrd
auam Fidem , portas inftrorvm non prtualU
tura-s , Cbrijlm ipfe docuit. Per nojlrdvt
tutcmhanc inuicUm fidcmfoUm, ideomun*
S 4 dum
Afltiotauin j*Epifto»
ium uincid nobis Apoflolus dicit,yuid ChrU
fius uicit mundum, <y becc ipfius ui&oridcrem
dentibusd Deo dondtur,\. Corintb. i$, Grd*
ti<£ Deo, qui ncbts dedit uicloridm, per domU
tium nojlrum Iefum Cbriflum, JSTon dutertt
tdntum d1iend,nempe Cbrifli uiSorid nohis
dondtur,fed ry per e fkdtidm uirtutis Cbrijli
C Spiritus ipftus innohis ,nos.re ipft etidnt
viundi uiSores efficimur. ]SFe$ enim ideo
Chrifius uicit mundum , er mundi principem,
dc perfidem (ii<c ui&orice nos pdrticipes fecit,
ut deinceps defides cr ignduifierteremus ,fed
ntuigildremus cr ordremus indeftnenter , dc
decenterdrmdti in dcie fldremus , donec bofies
ipfi ([uoffubegerimus . R% hisigitur dilucide
appdret ,cur prtceptdDei dixerit , non effe.
grduid , dc ftmul ohferudndd encomid F idei,
fid dgnofcimus Iefum effefiHum Dei , yud ex
Deoregenerdmur, qud mundum uincimus ,<jud
•prtccptd Deiferudmus : dequibus copiofe dici
j>offet,fidno1umu$ effeprolixiores.
Hic eft qui ucnitpcr aquam Sc
fanguinem
•* - ::.
■WttCks
■ Nejaiij
•:::m;;:::t:
:r: "'*«
■■Vnrj
ihgit.Kiilt
;i.".'i.
Iohanm Caput V* 135
fanguinem , lcfus Chriftus;
non in aqua foium , fed in a-
qua 5C fanguine, Et fpiritus
cft , qui teftificatur , quoniam
fpiritus eftueritas. Quoniam
tres funt qui teftimonium
dant in Ccelo y Pater, Sermo,
&fpiritusS* cVhitres unum
funt-Et tres func 5 qui teftimo=
nium dant in terra. Spiritus
&C aqua Sc fanguis, Sc hi tres
vnum funt*
OCcdftone dite&ionis CT ohferudticnis
ntdnddtorum Dei ,fumtmsUudihus ex^
tulit fidem in Chriflum fthdtorem nojlrum,
qud omnihus impedimentis mundi fuperdtis >
praceptd Deifkciiid redddntur. H dcpr* di*
cdtione, quonUmmerito omnes ddfidem e%)
petenddm, ddf. edm fthipdrdnddm excitdri de»
bent, fudre reUdd dileSionis dodrind , r«r-
fa tranfic ad fidc 7 (j nAm rdtione edm nom
Annota.in), Epiflo*
lis compdrare poffumus ofhnit't,ry dd edm hot
tnodo compdrdnddm, nosbortdtur.KIh dutem
hic Jocus ddmodum difficihs , pdrtim propter
txempJdriorum diffonxntidm , p jrtim propter
interpretum udrids fententUs , ficue prolixe
Erafnws dnnotduit. /V os ufitdtdm letflionem
fequimur , <£udm uerdm (j rehus congruentem
iudkdmw , rj ex mjgttd uurietdte fententid*
rum, fimphcifsimdm rj utiUfiimdm deJegimus,
$ td ApofloJdS ofleniere uoJuiffepututur, cum
fidesftt uerd ceternifihj Dei notitid cud nm
rutione edm nohis covtpdrdrepofimus. ISJ em*
fe trflimonio Dei,pod Deus de Fiho fuo,
fdriter in CaeJoejin Terrd perhihet. Hic
e£, inquit , aui uenit per d<±:tdm ej finguinem
lefus Cbriftus, non in d^ud foJum.fed in d-^ud
Crftnguine rjc. non dubium e& , ouin di iJlui
refjpicidt , <pod in hiflorid pdfiionis Qhrifli y
tdnqtidmfinguldre mirdcuJu defcripfitjtobisj;
dttentt conftderdndum commendduit , cumfe
eiws rei ocuJdrem teflem dc tninime udnum,fei
uerdcem effe dffirmdt . Ex Cbrifli dutem U *
tere profluiffe dqudm rj finguinem , quod dJijs
etidm mortuis dccidere folet , pro tdnto mird*
cufJo neyujjudm hdoendum effe 3 RudngeJifla.
fcriberet,
/
fcrih
ii»u[t
guif ,
Myli
potutr,
fuent,
Sdtra
fdnguh
gniildi
Cuni^
fingui)
duouer
tfe,wl
mptr,
pifrut:
dhi E,
ftwsr\
lium D<
(Jpro:
Bdpifi
Chrifti;
tnurfta
r <itio;t(}}
I
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
fcriheret y nififoUio uhtriores , o* <*i mirdcu*
lum ufy ccpioficres ,fimu1 quidem dqud cr pw=
guis , £d manifrflo (j illufiri difcrimine ex
ChrifiiUcere promdnaffent 9 utittud mdgno
Af yflerio noncdrere y qiiiuis fkcile iudicdre
potuerit. Quid uero eo mirdcvlo fignificdtwn
fiieritj -Apofiolus hic id?n explicdt. Duoenim
Sdcrdmentd, per ddudm auidem Bdptifmd^per
fdnguinem cocndm Domini SynechdochiKSi /?»
gnificdri ^ueterwn plericfi omnes cenfierunt.
Gumigitur dicit. Jri ic uenit per dcjudm (j
fdnguinem . de eo Chrifii dduentu h^uitur^
quo uerus filiu6 Dei> (j totius mundi fludtor
effe 0 noh;s perfidem innotefcit, Sic dutemue*
Tiitper d^tidm (j finguinem, hoc eli y per Bd*
j>tifindtis(j Coen<£ Sdcrdmentd. Quid enim
dliud Bdptifmd (7 Coend Domini nohis te*
fidntur cr concionuntur , cju&m Chrifium Fi*
TiumDei ,mortuum effepro peccdtis nofiris y
(7 pro nohis ipfius ftnguinem fuiffe effufum*
Bdptifitmur enim in viortem (j fdnguinem
Chrifii: in Cocnd uero mortis ipfiws recordd*
mur,ficutdixit: hocfkcite inmedm commemo*
rdtionem. H orum igitur duorum Sdcrdment
torum tefiimonio . excitdtur & confirmdtur
fides
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Annota.inj\Epifto*
fides ChrijU in cordibus noflris : unde ty Uc
prcccipuus Sdcrdmentorum ufws effe trdditur
utftnt figillddiuin<£ e^gd nos propter CbrU
fiumgrutU , quihui fides nofird corroborem
tur.
L-Adb<cc duoteflimonU dccedit tertium,
Tidm ey Spiritws es?,ouitefiifi C dtur: ficut Jum
prd cjp.^.initio,per Spiritus docentes inteU
Vgendos diximns , itd hic Spiritws dccipien»
dws e&,tdm de perfond <[udm de minijlerio
Spiritws S. docendiry pradicandi Eudnge*
Uumde Cbrifio^uod es% ejficdxper Spiritum
S. Et Spiritum ejfe tefiem ntdxime idoneum
O fi le dignum , putet ex eo , $uod fit ueritds,
ytccintejle mdxime requiritur .Prceter hos
autevi tres tefies,minifierium Spiritus,Bdp*
tifittdjQ coendm domini, nuUifuntdU , dui in
terrd nobis tefiificentur ,Iefum ejfe filium
Deiej SdUdtorem nofirum,itd ut aui non
audidt fyncerdm do&rindm EudngeU ,nec
lcgitimum ufum ficrdmentorum retinedt ,is
certe Cbrifium Icfum nunqudmper fidem dg*>
nofcet,dcflatueteJfe Serudtoretn mundi,nec
fiihtem ab eo petet . Ac tribus bisplures in
kuc terra non ejfe , aui de Cbrifio tcfiificen*
tur
in ccel
ro.fi
tresfi
fertno, i
inChi
cahtt
clump
fedulit
hmU _
fctniit.
refrre
munii ;
Hdcu
ueuduc,
flo ccnfe.
IS m in
tid,tm
rySfiri
<dmov.)
munii f
Skuti-
pitejli;
fodudt
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
rW.Jiai
V.
ticifte
vjWJi
..'■ r
■■••'■•■■■'
W
Ioliann» Caput V* W
tur 7 probdt rj decUrdt,colUtione cum tefiilus
in cacjojjuorum etidm tdntum tres fint nume*
ro.qui Cbriflo teflimonium fcrdnt ,Quottidvt
tres fiuntqtii tejlimonium ddnt in ccclo , puter y
fermo,(j Spiritus fiinclus . Sicut uidere elb
in ObrifliBdptifmdteCT dlias foepe:pdter dt
cotlo tefldtus e/l , bunc ejfe filium fuum dih*
tflum,in auo fibibene fiit compldcitum jpfum efi
fe dudiendum : Spiritus S • uiftbili ffecie co*
lumbcc fuperipfum omnibus dfficientibus dea
fcendit:fi1ius dutem ingentibus mirdculis , o*
refiurreciione a mortuis fe effie Serudtorent
mundi tefidtus e& , Et bi tres unum fiunt.
JrJ <£c unitdS fiue dd diuinitdtis effentidm.fi*
ue dduoluntdtis & tefiimontj ipfioru de CbrU
flo confienfum referdtur , non muhvm refirt.
jSfdm in una ey indifiincld diuinitdtis ejjen*
tid,tres fiunt difihinttt perfibnx ,pdter ffilius
Cr Spiritus.S.fucC uoluntdtisunitdte,cvm in
dltjs omnibusjum in teflimonio dc Sdlvdtore
mundi perbibendo , vndnimiter covfientiunt*
Sicut igitur tres fiunt inccehjtd <j tresfiunt
qui tefiimonivm perhibent in terrd , Spiritus
Vd£udcy fidr.guis . Et bi tresunvmfiunyo
ouoddd unumCbrifiuv, nobis tefiificdvdum,
1 C w
AniiotaJn j,Epifto,
CT inunum uer* fidei ey dgnitionis Chrijli
finem tenddnt , ficu t in Grtt co textu feipfunt t K
explicdt, moiviio-ais-ny enp.Cbriflu i^itur ^' :tt *
teflificdntur , tres in cccjo , q* tres in terrd. T "T"
Idem eJi dutem omnium tejlimonium ry non <cn ^
minus diuinum tefiimonium eorum , <jui in tcr= mmh
rd tefiificdntur, QMdm corumqui in ccclo : fti
boc inter utrm*m§ teflimoitium intereJl,
<{uod in ccch teflificdntium tefiimonium fit M' f '
excdlentius^ffhndidiws atf mdgnificentius , u 'l a
tejlimonium uero in terra tefiificdntium y fit / •" "
humitius dbie&ius ry contemptiws,in confitc7tt v
bominum, ehcin
Spiritus dutem inter utros$ tejles recen* mt • '
fctur , num mdgnd cum mdiefiate tefidtus efl Sf - '
de C brifio.cum de cccJo drjcendit fuper Cbri* ^4* t
Jlum c <^4poftolos in die !> entecoftes:(luh<t
ueropradkdtione Eudngth} in terrd,fe fub* m \ y ™
miftt dd bumilitdtt dqiid (j fdvguink^hoc t Jl, m »j
Bdptifmdtis ry cccncc domir.iccc , quihus un2 P'"* «
cuntuerbiprccdicdtione.fipictibusbuius mun* Qu^
di,nihilfiuhius y nihil uilius uideri atd hdberi '■
folet . Inter ccchfles dutem tefies reldtus ^*«g
Spiritus S .tertium femperlocum occupdt.fi*
cut enim expdtrefilio§ procedit , itd in enu» J: - frm
tnerdm
■piiiarlo;
■■frasi'
: ' : *-- : :-:;
•::*.::.;•:•;
J i
m
werdticne fcrfonaru??? T rinitdtis , fmper
$o&pdtremx3 filium Spiritus S.ncminatur:
hctt 1 ri%iratk ftv.arum mJh per fl dlte*
rdpricrfj tuel pcjicrior^dc o hic ncn eJi di*
ccndilocu* \vs uero tcflilus Spiritus S.dnnu*
merdtus 3 qui in terrd ddnt teflimcnium de
Chrijlo Saludtore noflro. ^Pri??ium Euarge*
Jifld idtodffu* cr Jdnguini, Sfiritum crdint
foslpcfl tjfe uidtri pcfit^vedpoflyuaminflU
tuijfet Chri(ltL$,Bdptifmi et cocnd. D^inicdt
J dcrdxteiitd ,dd Eudtigelium in uniutrfo orbt
ttYr&rtim prddicdndum 3 uirtute Spiritut ex
choin die envecofcs , induti demum fiie»
rviit . Deir.de duttm Spiritvm dpid %y ftn*
gtfini 0 red?o d*jpcrfationis orditie prctpojuit.
]Sfsm t~s£pofloU procul dubio nuVli cocnam
domini tzbibuerunt ,cui Idptiftndte initiaius
ttcnpriwsfverit : ntmintm dutemnecp ddulto*
ruvi neq. infkntium Idptifarur.t^s in hcis ,uhi
prius ncn fxurdt prddicdtum Eudngelium.
Qttdmaudm enim infantes Cbriftianorum ab
t^Apoflolis friusfint bdptifdti. , quam ipfts
E vdvgtlt u m d nnu n c idripotutrit>tdmtn yuia.
nuWci infmtts bdptifttrunt a vbi non dduU
tis priu* Eudngelium dnnuncidtum fterit,
eo
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Aliiiota» in j\ Epifto*
t o (jtioi Eudngelio nondumprccdkdto y tiuVos
ibi O hrijlianoru Uberos reperiebdnt, dd ([uos y
iuxtdpromijiionem y Ero Deus tuws , (j Deus
feminis tuijhdptifmd pertineret . ideoprctdi*
cdtio Eudngeh \Bdptifmd infhntum>non qui*
demin ipfts infkntibws ,fed in fuis mdioribus
at(g ddultis prcccedit,ficut dqtid ftnguini , (j
d^ucc Spiritus ob id etidm hicprdponitur.
Si teftimoniuim hominumac-
cipimus ^ teftimonium Dei
maius eft , quoniam hoc cft
teftimonium Dei , quo tcfti=
ficatus eft de filio fuo ♦ Qui
credit in filium , fiabet tefti=
monium in feipfo*
OVorum tejlimonio de ChriJlo } uerd ei*
wsfides(j tgnitiopdretur ^poftcpidm
indicduit 9 nunc primum <t minore dd
pidius drgumentdndo y dd teftimonium eorunt
recipiendum y nos ddhortdtur. Si eni?n in rehus
bumdnis Jwminum tejlimonium dccipimus^ui
m
jSftfc
gisini
Dnc
flitftom
hominii
rtfitt
fttis>\
dttm
runtin
Dtifc
rdxom
ks iim
pejfutnu:
cVr,.v-:.
gmti^
nown |
ctrttcm
dtfis iej
dcm, Qu
Um cctcr
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
k
::::.:::[!:
KnBnliocc
N :.cp:::
Ioliann. Cap. V. 137
0tf*ciph CT errure poffunt, fukkto
gis in relm diuinis, ad dgnitionem u&dmfitfi
Deizy dd ceterndmfulutempertinentibws, te*
flimonio Dei credendum e& . id tnim tdnto
mdius uerius , cr ceHim eS , <pdm tefiimoniu
bominis , (judrito Deus ipfe homine mdior y mi*
nws quam bomofalU dcfkUere^ decipidc decipe*
repotesl, dd T itum x.Vitdm ctterndprcmh
fit is , <jui mentiri riefcit Dews , dtite tejnpord.
ceternd.R^omd.i. Quidenim , fi yuiddm fiie*
runt increduli,num incredulitds illorum fident
Deifaciet irritdm? ^Abfit ^lmofit Dewsue*
rdxo?nnis dutem homo menddx* ^Atnos dere*
bus hwndnis , qudS cjuidem per nos fcire non
pojfumus, ea& dutem ignordre nobi<s non expe^
dit fhdmirium teflimonio credimws , utquibus
pdrentious finiws progridii , qui nobis fint co*
gndti y duod in infkntid bdptifuti (imws 0 quod
nomen nobis inditum in Buptifmdte* Jrl ccc
certe omnid (y fimilid multd nefciremus 9 nift
deijs teflifcdntibws hominibus hdberemws fi*
dem, QudntoiaiturmdgisDeo ftrentiteflit
moniumde Filio 5 perqucm fumws hdbituri ui*
tdm aierrikm 0 fides ddhiberitj confequenter y
PdtrisfBihio Spiritws ftn&L Spiritus it£
Annota«inj\ Epido*
rjfrguinis ttflimoniutn dccipi detet,
Quonidm hoc c/l teflivor.iu Dei,de Filiofuo,
c cd de ipfo Pdter,Filius ry Spiritui ftnSus C £
tulf runp in coeh.ey de ipfo adhuc in terrd ferut vj *
Spiritm,J.oud rj Sdnguis,hoc e/h, Evanges Imm
1ium,Bdpt ifn.m ry cocnu Doraini, Ifli dut ttm tnitr.o
pmonium Dei dccipiut,aui credunt in ChrU Scn}
fiu m d e qito tejlimcnium p erhibetur . Quid aui fiitnt
credit in Filiu, hdhet teflimoniu in feipfo, hoc ncup
e/J , dccipit tejlimonium Dei. Ergo fi Dei m»j
teflimonium dccipiendum e& , credendum eJl cminn
inFilium.QuoddutcredenteminFilium,di= hck
cit hahere tcfiimor.ium Dei in feipfo , ofiendit titm
tum demum in Chriflum credendo , nos uert iaS
dccepiffe teflimoniu Dei,cum non tdntum ex= tneni^
terr.o durium ,/edry interno cordis fenfuper*
cipitur. Diligenter igitur dudidmus teJlU \m&
vwnium Dei , ouid Fides ex duditu e& , Ac mt m
Deum oremus , ut per duditum trdnsfcrdtur turfiit
in cordd noflrd , ut tefiimonium Dei in nohis turfi i
ipjis infttum dtf infixum hdbedmus. creidn
Qui non crcdk Deo , menda= Leodt
ccm fcck cum,qtn'a no credidit
in tciamonium , quod teftifi= ^
catus
'■W.Qjic
••••'.-:
•r::x:.-:::>
jaauaa
;ea!ntM
gtfC
lohatittCaput V. l$&
catus eftDeus deFiliofuo*
SEcundum argumentum^uo cclortdtur
nos, ut teftimonium Dei, credcndo in Fi*
lium recipidtnw* Efl duttm hdcrdtio maxi»
mi momenti , ex cpiid perff>uue dpparet , cnr in
Scriptura pdfiim Dews , ueram in Cbriftuvt
fidem , tanquam fummum cultum approbet (y
acceptet. Qontrauero incredulitdtem , tdn*
quam fatnmam impietdtem c hla£>bemiam,aha
cminetur dt<£ execretur , Qiddcnim Appfto»
lus dicit ? £hti von credit Deo, menddcem ft*
cit euni^M diorem hahet Emphdfn , auamfi
dixiffet, menddcn arguit eum. Qu_ ia is Deunt
viendace fhcit ,cjui eius teflimcnic, cpiod Dcus
teflificatws e&de Filio fuo,noncredit.Certc
hono alicuiuiro , nonpoteslmaior ignominiai
notainuri, cjuamfi nullauerhts ipfius kdheda
turftdes.Itdimpia contumelia Deus dffici*
tur,fi teflimonio eiws de filio IefuChrijlo,no
creddtur. Sicut e contrario maximut honos
Deo defertur,fi Deo defilio teftificanU cre*
ddmws. M dximdru.n. uirtutti ,mifriccrdi£ t
ueritdtis , omnipotentiazhudtm ei triluimus.
queadmodu de Ahrahamo B^o. 4. fcriliturJ*
ad
Annotaan ) JEpiflo*
ddpromijiionem Deinon hdjitduit, fed rolu*
ftu*ft£w<> e/l Fide 0 triluens gloriam Deo y
certu perjudftone conceptd^cjuod is quipromiz
ferdt idem potens ejfet (j prdftdre. Sic ergo
Tdtiocindtur Apoftolws , Deum nullddncbis
tfficiendum ejfe contumelid>cuilibet recfld rd*
tio dicfldt. Quidutem noncredit Deo ^fummd
ipfum contumelid djfficit. Quoddutem contu*
melid eum djficidt^cuiipfum menddcpj drguit y
nulld prcldtione eget. Qui dutem non credit
Deo tejlijicdntide Filio, Deum menddcpjdr*
guit. Ergoquinoncredit Deo teftificdnti de
Filio y ipfum impid contumclid dfficit. Sed<jui
von credit in F iliumfDeo de Filio teftificdnt
ti noti credit^ Rrgo^ui non creditin F ilium,
Deum contumelid djficit^Quid ?nenddcij De*
um drguit y qui in Filium non credit. Qui uero
credit Filio , is obftgnduit , quod Dews uerdx
ts?> Iohdn. H dc certc dd teftimoniu?n Dei,
de Filiofuo IefuCbrifto , diligentius dtten*
tiuscf: dudiendum, dc firmio^e Fide dppreben*
dendum nos per?nouere delerent. ^uditupro*
ftclbhorrendum e/i^uod ^Apoftclws dicit y Qui
non credit Deo > menddce?n jrcit eum. JSld?rt
qtiod eil Sdtbdnt proprium 7 illud dffingert
Deo*
fibm
MtJ
ciunt,
}rcnij
flifiU
htntuc
ex}roi
Atiist
fcrilit
Ei
t
q
t;
\
\
F
t;
c
sr
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
~ : s K .
<•;.
:-':r.::r:
ikfiktftm
wodtaim
■u-
■-..:>.!•
;'-';.:;"'•
:-■>;
lohann. Caput V\ 159
JDf o, <ju* potelh horribilior impietds & Bld*
$he?nid cogitdri s . a, qud qudntum dbfint ,yui
dogmd dubitdtionis jldbiliunt dtq ; propug*
ndnt,jdzi\e iudicdri pote/l.quid enim dliudfki
ciunt, cum de Dei ergd nos grdtid in Chrifto
fromiffd dubitdndum docent, qudm fi Deo te=
/Hficdnti de fiice ergd nos uoluntdtis fummd.
beneuolentid,pdldm cr infkciem ei menddcium
exprobrdrent f modo uerd fint (y certd , nee£
deiisetidm dubitdndum ,qut£ ^dpcftolu* bic
fcribit.
Ethoc eft teftimonium , quod
vitam auernam dzdit nobis,
SC hxc vita inFiiio cius eft,
qui habct Filium , habetvi-
tam , qui non habetFilium,
vitam non habct* Ha?c fcripfi
vobis, qui creditis in nomine
Filij Dei, vt fciatis , quod vi=
tam habcatis aetcrnam , SC vc
credatis in nomine filij Dd.
T 2 TenU
Annota*inj\Epifto*
THriid rdtio^fimptd db utili. T ejlimo*
niumDei de filio ,prcmptifimo dnima
^mplexdndttm t$.Qttf5 enim non lihenter dm*
fleSetut tejhinionvum Dei^cjiio uitdtn dter*
n&m fe nobis ded'j]e tejldtur y cum ccterndm ute
tdm nemo non expetere fhdt f Sed teflimoniu
JDei de fijionobis dondto 7 esi tejlimoniun
ipfu:;: nohis dedijfeuitdm cCtemdm. Ergono*
fyshoctejiitrionitiikt uerd in Qbrijlum Fide
erit dyprthcndendum ^quouitdm covfecpudmur
dLttrn&tn* IsTam uitd utemd , <juum Deusfe
ttpl $ Hedijfc tejldtur.eft injiUo eiu,$Johdn.\.
In ipfo uita erdt > Krgo tejlimonium de
Filic, esi tejlimonium de dondtd noh/s uita
Aternd. Cu?n autemea.nobis in fclo Filio fit
repofitd, dcproptered uit<i?n dterndm non nl*
fi is jit hdbiturus , duihdbuerit filium. Is dut
folusjtlium hdhere crnfendus fit , cjuiin Cbri*
(lum credendd recipit tejlimonium Dei , quod
in Ccch cr in T errd de Filio perbibet. Qud*
re ut i: itdm hdbrdmus dternd??: , per fidem in
Chrifcum 9 tejlimonium Dei de FiJio amph*
ftkntur. Quem&dmodum ^fpcjldws ipje cr
l\i:ic rutionem cr jltpcriores cov.cludit \ dicens.
ff a c fc t ipfi uobis , (jtii creditis in nomine fihi
DeL
dcjii
titin
ferfn
fcuiu
9t4
E
Q
diuim
cokvt
UQk
IohanmCaput V* 140
Dei.utfiiatis, ^uod uitdm hahetis aternam,
eo <{uod tam certum fit.eam ipfos cofecuturos,
<tc (i iam haherent-.^y ut deinceps etiam crtdx»
tis in nominefihj Dei,(y in uera fide in jlh »t
perfeueretis.Supra autem y Ghrijlun: fclum ef>
fe uitam nofiramfxpe di&um esl, ut bic idnn
necejfe nonfit plurihws repetere.
Et ha>c cft fiducia, quam habe-
mus erga eum » Qjiod fi quid
pctierimus fecundum uolun*
tatem cius 3 audic nos.Ec fi fci =
mus quod audit nos , quic=
quid petierimus , fcimus qd
habemus petitiones noftras,
quas poftulauimusab eo,
QV emadmodum capite j . ex uerho dei
fidemfj e% fide orationemnafci au*
diuimwsjtapcJlyuam rationihus ali^uot nos
cohortatws es? y ut teflimonium Dei perfidem
in Chriflum amph&eremur^bunceximiumfi*
deifrucTw hic denuorepetit. Et hdc, inpit,
sil fidutia } cuambdbeffiiis erga Deum.fi '*
X 4 nomeu,
Annota*inj\ Epifto*
pomen filtj eiws credimus , <}tiod in precilus no*
ftris <LDeo exdudimiir.fldftviulhic ddmontt
cjudndm petitiones noflrd <t Deo exdudidn*
tur. Si ^uidjn^uit 9 petierimu^ fecundum uo*
luntdtem eiws . Secuudum uoluntdtem dutem
petunt^ui uerho Dei confentdned rogdnt y
quodfummdtim dicipoteJl ^quicquid cunt Dei
nominisglorid , cr noftra dc fldtrum noftro*
rum fltlute non pugnat . id enim inter bomines
etidm ufli uenire uidetnus 0 ut uiriprincipesjj
dhj\pro1ixe nonnun^ndm polUcedntur muhd,
qvd benignitdte fretusft <{uis eos ddedt, dc pe=
tdt^ucc ucl ipfi s petentibus uel a quil. dliyitid
rogdtur 9 indignd er inutttid flnt , iure nihil
ivfpetrdtydcrepulflcs immeritofidem apromijl
florerecjitirit^id in pojlulditdo cffiaj fui obli*
tui flierdty itd [irepulflim nonnunqudm in pre*
cibws noftris flrimus 3 non inclementidm Dei,
flednoftrdm incogitdntidm dccuflemus^ m& no=
ftrds preces ddnutum diuinde uoluntdtis non
fbrmduitnus.dlio^ui enim fkcile Dtus tdi exdu a
diffet . nuljo enim negotio db eo impetrdtur y
fuodipfltmuelle cognoflcimus.Qud dutem?no=
derdtionec bond cCternd^ beneficid tempo*
rulid flcundum uqhntdtem Deiftnt petenda,
yttcts n
enwC>
cdnttS;
ttr.uu:
cUmtnt.
fliftcdt,
ructrti
aDtoJ
diriflo,
fdtis ojl
qudinfri
igiturfn
ctrttpiu
hitidc m
ftcuniuvi
tm.Ei
diuit.
contrdrk
■ .JL ■ . »V
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
•-:
:•:::::::.:..:::
.-'^ :t;
jfftj
Ioliann* Caput V. 141
/z^rd duditum elh.^id <juem <juidem modumfi
preces noflras inftituerimus ^uonUm Jcimws
(juod duditnos,fcimws etidm quod iam bdhe=*
viws petitiones ^uas pofiuUuimws dbeo^ftdtirtt
tnim cr nullu interpofitd mord Deus vos pre*
Cdntes> imo uero priusqudm de precibws cogi*
temus exdudit,Rfi.6$> Et erit ^ut dntequdm
cUment y ego reJ}ondedm t et ddbuc illis loquenf
tibws 0 ego exdudidm . ubi non byperbolicddtn*
plificdtione y de exduditione precum noftrd*
ru certiores nos reddere uoluit,fedreuerd nos
a Deoftcut dixit^priwsqudm inuocemus exdu*
dirijnodws ordndi Jecundum uoluntdtemDei y
fdtis oflendit . Quid enim dliud elh exdudire y
qudm precibus noftri*^ ut fidnt^dnnuere 5 . Qudt
igriturfecundu?n uoluntdtem Dei petimus^ed,
certe prius yuam nos peteremusfDews fieri uo*
luitidc nifi Dews ed prius uoluiffet fieri 0 nos
fecundum ipfiws udluntdtem non diceremur pe*
tere . Ergo priusptdm peteremus nos exdu*
diuit.
H<cc prdecUre duidm dit <juifiUm } dicun*
tur.fed longe dliud fcpe experimur ipfi ,(j
contrdrium multd piorum ExempU probdnt y
trtfertimdutemin Pfahni* triftifiim* fu**
T 9
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Atmota. in j\ Epifto*
rel* extdnt 7 de dildtione cj ntord exdvdirndi fant t
piorumpreces . i^At ilh yuerelx non de ?nord 00*
tXduditionis funt dccipiend<c:ndm tdntum d* iolhw
be& s utmord dli^ud ixtercedente ^piorum pret p inJ us.i
ces exdudidntur , ut exduditio preces eorutn t i onf s
longo temporis interudllo prctcurrdt : fd de dC ^ti
mord pdtefh&ionis >qud Deus exduditionem ^
frecum y mdnijeJlo fgnoue] duxilio reutlat.
jSfdminter exduditionem (j eiws reueldtio*
uem,fepenon mediocre temporis Jfrdtiumint Sicj
teruenit . itd Ddnielis 9 , t^Ahgelus ipfius Q
freces fldtim exduditos fuiffe dicit^fd uigin* ^
ti uniws dierum JJ>dtio impeditum f fuijfe, ^
yuo minus boc ei renucidre potueric. Sic C brin
(Iws mdtrem fidm lohdn.z.exdudti <£uidem y ft* * u
cit enim quodpettjt,fed tum primum , cum ftd, dlC
ueniehdt hord.QucC efl igitur hord dd reueld*
ddm exduditiont commodd dtq; oportundsed, ^
qud ex noflrd liherdtione Deusfummdtn UudB
etghridm confequitur, iSfum cum ideo nos li* jj ^
heret ut pofled celehretur 1 nohis y iuxtd illud* i V:
Inuocd me in die trihuldtionus y erud?n te,et tt* hortyi
glorificdhis me. (^iid uero tum demu omnis li* dituru
berdtionis glorid Deo rcmdnet y cum omnium F^m
credpuTdrum Mxiliu ejl dejfrcrutum iqudre d$ d P u d£
banc * Fih
■ . >.-.-....
4
Iorianm Caput V* *4*
fcrfnc txtremdin us<p nece$itdtemfDews fuum
duxilium dclihcrationem differt , cpid preces
itoftras exsuditds fuiffe dechret. Qiidre certi
fimusficut ^Jpoflolwshicdit, noshdhere petU
tiones ncflrds , hoc efl,eas exduditdS idm effel
dcpdtitnter deinde expe&emus y dum eas Dews
CT fummd cum nominis fiii glorid , ry noflro
mdximo commodo futejhcidt.
Si quis uiderit fratre fuum pec=
care, peccatum no ad mortem ,
petct SC dabit ei ukam,pecca n=
tibus no ad mortermEft pecca=
tumad mortem ,non pro illo
dico, ut roges. Omnis iniqui=
taspeccatumeft, 8c" eftpecca=
tum nonadmortem*
PB^eces non tdntupro nohfsfed etprofrdt
trihwsfundendas effe ,pdfim Scripturd
bortdtur, C tdt Dews etiapromittit fe exdu*
dituru effe.Ac in omnihws ^uidem dffiitfionih.
frdtrum,precihm dehemws intercedere pro illis
dpud Pdtrem coehflem in nomine Domini no*
flri lefw QhrifiL Verucum in nuVumgrd*
■ uiws
Annota* in {♦ Epifto*
nius dt pericuhfws ntdlum incidere pofiimitf t
<jua,m in peccdtum y ideo imprimvs pro retnifiio*
ne peccdtorum > nohis (j dltjs inpetrdndd , o«
rdndum e&.Necp expe&dttdum , dum id fhce*
re rogemur^fedfi uiderimws, inquit y frdtrent
peccdre ^fhdtim (y ultropetemu* , (j ddhitur
eiuitd. Sed dlldto quoddmpeccdtorum difcri*
mine> procjuibus ndmpeccdtis ordndum fit^dut
7tonordndum y indicdt. ISfdm dliudpeccdtum
tlh dd mortenty dliud non dd mortem. Sic enim
-Apoftohs ipfe differcntias peccdtibicdppeU
Idt. ndm peccdto dd mortem , nullum c diuerfo
opponi pote!h y jtiod dicdtur peccdtudd uitdm.
IZcpro peccdto non dd mortem y dicit effe ordn*
dum ^non dutem pro peccdto dd mortem. Sed
fi <£uis esl, quipeccet peccdtu?n dd mortem.cur
pro eo ordndum dicit \ ut detur ei uitd , <judm
committendo peccdtumnon dd mortem 5 nemo
ufdetur effe dmijfurus f Vt igitur mentein
u4poflo1idjfe(£udMur,fiiendum elh fud ndturd
(j per fe omnid peccdtd effe mortdlid (j mor*
tifrd. Num de omnibns peccdtis fine ulld ex*
ceptione dicitur* Stipendiumpeccdtimors efl*
Qudre cuicun& adeo peccdti dticuius remifio
impetrdturfimul uitu impetrdtur ei f Cur igi
tur
!
fur
pccdti
tmnt
fitriut
rtlicU
facdut
plhrt
Cdwn
pttsl
cdtum
viortd
fn.Q,
Cdtum
Q,
lUIHjUd
m\l
mmi
finm i
*li<pk
UCCtTTA
puuti
tion td)
t&ad
kigra;
: :*i-:-r::..
•'• ;~::::x
::*~~ b/
a.n"acitji
.-.".^;!*.": , <
,:-..-.v:.::r
lotiann» CaputV, *42
twr peccdtum aJiud uocdt , peccatnvtnon dd
tnortem , ajiudpeccatum admortem l .Quia etft
peccdtum omne fudndturd fit mortdh dcmor*
tem meredtur , tdmen qudnidtn dliud potclh
fieri uenidJe,dJti dut quid fyes uenicc nulla eS
reJi&d , ideo illud peCcdtum non dd mdrtem,
hocdutem peccdtum ddmortem , lohunni dp=
peJJdre Jibuit.T eccdtum igitur mortaJe, fcc*
Cdtum non ddmorte?ndicitur ,quid exmortdJi
potell fieri uenidJe,ry peccdtum mortaJe,pec*
cdtum ddmortem dui ,fintiendum e/l , quid,
viortdJe femper manedt , nec uenidje fieri pof>
ftt. Quod idempeccdtum irremi$ihiJe,ej pec-
cdtum in Spiritum ftnclum nuncupdtur,
Quod dutem e& tdtn dtroxpeccdtum , qucd
nunyudm mortdJis peccdti dppeVdtionem ex=>
<udt s . D. Auguflinm dit ejfefindJem impoe*
mtentidm, de q*d ncn nifi d pojleriore, apo&
finem uit<e iudicdre pofiinut . didtur ^uident^
dJi^uidJed nonfdtis ,/ifindJem impcenitentia.
vocemwi peccdtum dd mortem.Quan^udm eni?tt
feccdtum dd mortem (ttfindJis impoenitcntid^
non tamen o?nnis findJi* infocnitentid peccdtu
e&ddmortem. MuJti enim ftne paenitenttd
migrdntexbdcuitd,ntgentcs tytgr* Euanj
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Anttota* in ^Epiftd*
gehj ± ut inter Cbriftianos homines Epicurei^ $ m
nec ob id dicunturpeccdre 5 peccdtum dd mor* Cdtu%
tem. JSfec tdntum apofteriore (j pofl finent tdtn
uidc , iudicdndum esl de peccdto dd mortem\ % '
fedinhdcuitd etidm dgnoflcndum effe^dcdU
Jcernendum 5 a peccdtomon dd mortem Iobdn* Tdniu
nes monet. J>Tdm fi po£ mortem primum ca* wjf*>
gnofcereturjiibil opws erdt ddmonere lobdn* ^
nem^pro eo non ejfe ordndum. Quodndm igU fit
tur peccdtum Iobdnnes dicit effe peccdtum dd
mortemllobdnnes tdntu ofiendit,duod fit ptc* uwi
cdtum non dd mortc y de dltno uero tdmetfi nU ftit 1
hil exprejfedicdt,tdmen ex defcriptionepeccds frid n
ti non dd mortem } fkcile colligetur^nid fitpec* tumh^
cdtum dd mortem. Omnis 9 in^uit,ini^uitdSpec^
Cdtum esl afiKup uocdt^udm fiprd uocduerdt ^ccut
civon/ccp* Qufcqiiid igitur contrd Legem L)ei
tommittitur >il\ud fne duhio esl peccdtum>KJ
dignu ccterttd morte. Sediniquitas fiue trdnf* ftturpe
grefiio Legis> e& nepeccdtum dd mortem^ dn gun m
peccdtum non dd mortem f ^Apoflolws reff>on* &c/?ci
dct, Rt e/l pLCCdtum non dd ?nortem. Quid. era
nullum committitur peccdtum contrd Legem^ *dt
yuod uenidm non meredtur propter Chriflum^ | r % M .
(juifua Legis obedientid , omnia peccdtd ex* f**j*q
piduit,
d0»Q*
Toliatin. Caput V. 144
pdtdt 7 fu*cun$ contrd hgem fitti, qudre pec*
tdtum contrd legem ccmmijfum 7 tantu e&pec*
cdtum ro dd nrortem , quid cmnis trdnsgreflio
hg : < credentihusin C hriflum fitpeccdtu?nut m
ruuh.Etpro hocpeccdto Iohdtt.dj.cit ejjeo*
rdrdu .interpeccdtd igitur contrd hgem co?n*
w*Jf<*ip*ccdtum ddmortc nonefl qu&rendumi
t^Anigitur ell dliudpeccdtum , <[ucd non
ft ccprrj legem Dei ? M d%i?ve } Qucd ndm
ergo illud} Qncd contrd Chrifli domini Sdl*
uu zorh nojlri Eudrgelium defigndtur. iV<£
ficut Eudrgelivm ncn e/l hxjtd 7 quod pro*
pri<ncu?n EudngeJio fitgndt ? inter peccdtd
cum hgepvgndntid non efl reflrendum y quin
tdwen peccdtvm etidm fit 7 non e& dubium y
*jp eccdtum igitur dd mortem 5 primumconfli*
tudwus cjfe^uod dduerfetur Eudgelio Chri*
fli. Eudngtlio dutem Chrifli, primumdduerm
fdtur pcccdtu?n 5 prcpter cjuod S piritu* S.dr*
gi/et mundum. nevipe prcpter incredulitdtem*
Sedpeccdtvntdd morte?n ^ncnefl fimphx in*
credulitdA fidveritdtti Eudngeliccc impug*
Vdtio.Cum dutem D. ^Pdulus & dU Eudn*
gtHum impugndrint dc crudelifime Cbri*
fium in ipfius membris perflcutifm 7 f>roquim
bm
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
I
Annota* in j, Epiftb* '
Iws Stephdnws orduit^dcuenidm ipfis impetrd* froiih
uit.qudre impugndffie Eudngelium, cr Chri* Chrift 1
Jlum bldj])hemdjfe y non ftdtim dlicjuem peccdto W*CJ ^
dd mortem ohnoxiu reddit. Quid igitur l^du* cio^ T[
lus fie uenidm confiecutum dicit y ^uodChriftum p rc ? r>
(y ipfiius do&rindm ignordns fit perfecutus r
per increduUtdtem , non ohfcure fignificdt y
fihi uenicc hcum reli^uum nullum fuififie fiitu* C ^
rum.fi contrd CbriftuM>afepriu5j>ro M efiu mordr
dgnitum^perfiecutionem mouiffet 5 dtf Eudn* tuturi,
gelicce do&rince ueritdtem impugndffet.P ec* punl
cdtum igitur dd viortem , erit Eudngelict pcuti
ueritdtis dgnitcc dhnegdtio fiue impugndtio. ptnri
Sed cum nonnun^udm metu periculi 0 dut dlid utona
dlicpi infirmitdte ohftdte quifyid non confite*
tur dut dhnegdt etid, Chriftum dgnitu^udn^
qudm fit peccdtum longe grduifiimum , non*
dum tdmen effepeccdtum dd mortem , ^uod ue* Ikui (in
Ttidprorfa cdredt , Upfius ^Petri decldrdt^ui tdfiu
uenidm confecutus e&. Sit igitur hdic integrd hmrt
definitio^eccdtumddmorte^eJl dgnitcC ue* ficiont
ritdtis Eudngelicce , uoluntdrid (j pertindX dmafe
impugndtio.fic fuit peccdtum ludcc , <jui nemi* cpidvt C
ne ipfum cogente y Chrifto etidm ipfium focpius ftgut
debortdntefihri(lu?npro Sdhdtore dgnituvi (fojwn
prodi*
V
loliatiflu Caput V. 14?
prodidit » S/c /»*'t peccatum ^Phdrifeorum y
C />r//Zz mirdeuld ddmonio dfcrihentiu JSd dt.
i2. CJ -A&or.y. cuiaudnoitdm SpirituiSdn»
ftoper os Stephdni hauenti non poffentrefia
Jlere , nihtlominus tdmen mdUciofe repugnda
hdnt. ^Vro hoc igitur peccatonon effe ordndu y
^Apoflolus noflerdicitficut pro peccdto Iud<c
Cr ^PhdrifcorumnefChriJlus ,nea)Stephda
nuvordrunt 7 nullam tnim ipfis uenidm impe»
trdturifuerdnt . JSfdm cui uenid peccdti im*
petrdndd elh , itii etidvt dgnitio Ghrijli dd
peccdti condondtionem neceffdrid , a- Deo im»
petrdri dehet. JSI dm cum oropro dlicuius pec<*
cdto ncn dd ?nortem,ihipeto ut Chrijlus ipfunt
in cognitionem fuipeccdti ; (j ChrifliMedU
atoris ddducdt ,propter auemfolu Deuspec»
cdtd remittit . JSTt$ enimpeterepoffum,utdi
licuifine fide in Chriflum conaonenturpeccd*
td.Cum igitur peccdntes dd ntortem conflet
bdhere cognitionemfihj Dei,dc Chrijlihene»
ficio non tdntum non utijcd peruicdciter eti»
amdferepeVereidn propter dUdmdliaudm y
cudm Cbriftipropeccdtis fdtitfkttionem , im»
pugndtionemfdtisfdaionis Chrijli jpfiscon»
donuri petem** . cum prtter folivs Chrijtt
l
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
w Jl
Anftota^n j.Epiilo,
ItulU ftt dlid pro peccdtis propitidtio s .Cui U
gitur Deus uuh condoiidre peccdtd , ipfiiw^
fdluum fkcere , i1H dgnofcendum Sdhdtorem
Chriflum ,per Spiritunt ftnflum exhibet y ft
igitur Spiritws finSus in Cbrifli ueritdtt
docenddfio perfunclusfiieyitefficio ) (j Chri*
flum dgnitti dliauis pofled coutumdciter reijm
cidt , non uideo <{uoddmp1ius dd iVius bominis
fdlutempromouenddmjtelnospetercuel Deus
fhcerepofit 0 cum non alid ui&imd propeccdtis
reflet . N~on igitur pereunt, pod Cbriflus
proomnilus tetiutmundi peccdtfs non dbunde
fdtkftceritjedquod unici Sdludtoris Cbrijli
fdtiifxctionem non tdntum fibi per fidemnon
dpplicdnt, fed(j fcientes uclentescf repudidnt
dt$ bUJ})hemdnt . H ccc non eo dicuntur ,ut
cuiyudm /f>es ueni<£ praciddtur ,fd ut cmnes
dbimpugndndd ntdnififid Eudrge1ic<c de&rU
itcc ueritdtedbfierrednturQ- defifldntindmft
defindnt peccdre dd mortem cj Cbriflum dg*
ititum bhfchemdre , incipidnt dtttem ipfum ue*
rd fide dmphfiivcolere ( oudnqudm horum
conuerftonis rdrifiimd fint exempU ; pr 0 pter
Chrijlum certe uenidm ry uitdm ccnfepen*
tur t dt$ itdfiue refipifidnt , ftue exctcdti q-
indurd*
flipi
vdtn fti
titutxt
fro ftb
ftcato
Sd
c!
g
fi
Cl
(i
m
ai
5
Ti
C
li
C
r
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Iohann. Caput V.
indurdti mdnedt.femper foU dt$ unkd Cbrh
Jlipro totius mundi peccdtis ftitfhxflioubif
frecdicdtur cthlrdtur^. Exauih.Ufiet^uod
ndm peccdtum non dd mortem , <fuod ueropec*
Cdtum dd mortem Apoflolu* uocet CT qudre
fro peccdto non dd mortem ,non dutem pro
feccdto dd mortemjtos ordre iufferit*
Scimus,quod omnis qui natus
eftex Dco, non pcccat,fed
oenitus ex Dco fcruat feip=
fum,cVmalignusnontangct
cum ♦ Scimus quod cx Deo
fumus , SC mundus totus 111
maligno pofituseft* Scimus
autcm quod filius Dei uenit
SC dcdk nobis mente,ut cog=
nofcamus illum , qui uerus
cft SC fumus inucro,inh=
r : Ik/cius IhcfuChrifto.Hic
eftucrusDcuscVuica^
0U*
I
Annota* in j, Epifto,
HIc Um ofLendit , in cjuos peccdtti dd mor* $w
tem cdddt,uel non cdddt,ry quomodo cd* conitd
neripofit . Quiuere ex Deo funt regenerd* ierttis
ti,non peccdnt ddmortem . Quid qui qenitws fimo
t& ex Deo,ferudt feipfum dc fefe in illdgrd* iidlch
tid regenerdtionis continet , nec adfe dditum exDto
pdtefkcit illi maligno , jui ftcut dliorum , itd Sch
<juo%peccdti dd mortcm dutor e&:dgnit£ e* Mi2
■nim ueritdtkjndUticfd <j pertindximpugnd* creitnt,
tio,non e& bumdnum , fed pUne dUbolicu pec= - certofc
cdtumjnter eos igitur aui Cbriflum dgno* duttm ,
fcuntjn dhis e& uerd ty uiud fihj Dei cog* p r Ch
ttitio o* fides,in dljs e£fimuUtd fides , ou<c danim
tlh notitUfihf Deijicet non tdm uiuidd, ut Hgno, c
filuet ,td?n illujlris tdmen ut inezcufabihs p 0 ful
eos redddt,fifdlutem in Cbriflo nonqu<£rdnt y r,L feca
fed ipfum contemndnt ty perfeyidntur . buius* txcicau
fcemodifidem ry notitUm Qhrifli bdbuit Iu*. t m um
dcx . cjudre nunyidm uerd fide regenerdtusfuit J) t0 n
. ex Deo^udnqudm cxterne fe pro regenerdto Scin
gereretjtdf.fe nonferuduit , ne non tdngerc* (W,
tur,ry inpeccdtumddmortemprcccipitdretur Cquemi
a dUboh. Kfd?n cumfur effet , ry dudrus Jd = n n m ,
tbdncc dccejfus dd ipfum pdtuit 4 Sdtban igitur nitiont,
occdfione lorum uitiorum , Iuddm in odium Ql ri n "
Cbrifii ' 0(
Iohann* Cap* V, 147
Chrifli incitduitjiccj; in peccdtum dd mortem
coniecit.quod nequd^udtn lohdnnes dicit dcci=
dere ijs> ^uiuerd fide ex Deo fmt regenerdti,
quid nonpdtefkcidnt fenejlrdmdd fedccedendi
didbclo.Sed^uijunt illi^ dut uhifunt^ui uere
tx Deo ndti^cdrednt peccdto ddmortem?
Scimus cjuod ex Deo fimws (jc. de fe (j re*
Vquis -Apoftolis , (y omnihus uere in Chriftum
credentibte hquitur. Dequibwt ajfirmdt,(ju6d
certo fcidnt fe ex Deo ndtos ejfe. JSdundum
dutem totum omnes defigndt , qui ex Deo
per Chriflum non funt regenerdtuHunc muq*
dum immundu \dicit totum pofitum cjfe in nfd* {
Vgno, cr conjlitutum in potejldtt Didholi^ui
profud lihidine ipfos uerftt (y impellit in om=
Tiid peccdtd,i. Corinth.^. Deushuius JkcuU
excdecduitmentesinfideliuvt, Quo dutcmdr*
tem drgumento cognojcimus , uerc nos ejfe ex
Deo 0 (j nonpeccdre dd mortem s .
Scimws dute?n, ^uod Filius Dei uenit (jc.
Quid fcimus nos hdhere cognitionem ueri Dei,
Cr quetn mifit in mundum , Iefu Cbrijli. V e*
Tdm dutemhdnc Dei, c ChrifliftUipfius co*
gnitionem in nohis , ideo ejfe dicit, <[uid ed?n 2
Cbriflo dcctperimwt< (* rnundo Dei(j
11 y ^ CbrU
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
AnnotaJn )/Epifto*
Chrijli cognitionem , tnuiti etidm fili uendi*
cdnt 7 (y dlios docere conantur 9 cuiws ipfi funt
igndri^ cumciCbrifto per Kudngelium non
dccipidnt : ed enim tdntum eJi uera (j jah*
tdrisjj d & uitdm ccterndm regenerdmur^
Dei (j Chriflicognitio 9 qudm a folo Chrijlo
dccipimus per ipjius tuerhum* 2V emo enim no*
uit Filium itifi ^dter , nef Pdtrem nouit
quifjudm nifi Filius>(y cui Filius uoluerit ret
veldre, reueldt dutemper Eudngelium,M d*
theiu. E,t lohdn,^ Deum nemo uidit un^ud:
unigenitus Filiws eiws endrrduit nohts.Sic (j
loc loco dicit ueniffe filium Dei,(j nohis de=
diffementem , cjiidm dntednon hdhehdmus ,ut
cognofcdmws ilhm 0 qui uerus t& Deus , con*
ditor Cotli(j Terrce. Cuiusuerd notitid, in
quihus confifldt y dlias di&umefh \Ethdc Dei
ty filfi ipfius Iefu Ghrifli uerd cognitione , in
ipfis etidm fumus ^uiuimus (y fru&usferimus.
[Ac $uc£ Jit fdlutdris lefu cognitio hreuifiimt
exprimit. Hic elh^ inquit^ uerus Dews, (j uit
td ceternd. Verws Dews elh : (j in unitdtem
perfoncc ^humdndm ndturdm dffumpfit ,utfi*
tnul pt uerus Dews (j homo , (j oh edm Cduftm
ucrws (j unicu$ Mcdiator intcr Dcum CT ho-
mtnes.
Fil
d
H
ncntdn
jHcegti
iixerdt
clicnis
Idtdtn t
clrd no
tflignr,
«*ff E
figmnti
Cbrijhk
flikjtit
&riu<m\
ftttuttj
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhage
LN 807 8° copy 3
Bs
5
^:^
,i;r^..
Iohattru Caput V* 14$
toines, ut ex tnorte liberdti , uiueremwsper ip*
fum 0 quielb uitd dternd.
Filioli^ cauetc vobis a 1 fymula^
chris*
H^Ac fententid finemhuic fuo fcripto
poftclws imponit^qud oflendit y quowodo
non tdntum ueri Dei (y fihj ipfiws Iefu Cbri*
Jli cognitionem^de ^ud fummdtim id?n primunt
dixerdt^fed totam do&rindmF idei (j dile^
&ionis bd&enUA trdditdm ^fyncerdm dt^- ifti*
Idtam tuedmur dcretinedmws.lSf dm ftmuld*
chrd non tdntum intelJigit imdginesUpideas
C7* VgnedS y dured5 (j drgented6^ucc db Ktbni*
cis^O* EthnicorumfimtUbus ddcultumproflh
tuuntur : ftd multo mdgis humdnorum cordiii
figmentd 7 (juibws Dews (j filius eiws lefa
Chriftws^totum Eudtigelium,(? omnid Chru
fli inftitutadefbr?ndntur. Vt cumcontr* do=
6lrindm uerbi Dei , humdndrum trdditionum
ftdtucc erigunturicu contrd fitnguinisChrifti
gloridm 0 noftrorummeritorum IdoU colun*
tur : cum ^Pdterper Filium nobis pUcdtws dc
teconcilidtu* ipbdUridx fimuUcbro in duli*
tdtionis
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3
Anftotaanj, Epifto*
tdtioni/s dogmdte ejfivgitur , bcu (j dlid in*
numerd^ pldne prodigiofd cotrd diuini utr*
bi ueritatem figmentd (j idold nobisejfe cd°
uendd , lobdnnes bic monet dc prcecipit ? bdcfy
fidelifiimd ddmonitione (j prceceptione fdhc*
berrimdy quo dltiore mente repcndtur, iis qui*
bus tdnqudm fihjs fcribit y udledicit* Si enim
cduerimm fimuldcbrdilld, fyncerdm dutem (j
purdmretinuerimus trdditdm cilobdnne do*
ttrindm de fide (j dile&ione y quonidm in luca
erimus (j uerfabimur y ficut Deus efl in hce 7
(j Cbrijlws inluce dmbuUuit ifocietdtem bd*
bebhnws, cum S. u4pofidlis (j omnibusptjs^ (J
focietds noftrd erit y cum pdtre (j filioeiusjes
fii Chrifto . In cjud focietdte (j dmicitid >quo=
nidm fumma foelicitds (y ceternd bedtitudo
fitd elt i (jtiod lobdnnis bcec nobis fcribens y
confiUumfuit y phno,perfttto(jdeterno gdu*
dioperfruemur, ^Amen.
Vni uero (? deterno Deo , Tdtri (j Filio
eiwslefu Cbrifto } Domino(j Sdludtori not
ftro, CT Spiritui fitn&o,fit Idus, bonor^
CT glorid in omne duum,
Amen.
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 807 8° copy 3